شوک جوجه‌های یک‌روزه به بازار مرغ
تخصیص‌نیافتن به موقع ارز برای تامین نهاده‌ها و معدومسازی جوجه‌های یک‌روزه زنگ خطر کمبود مرغ و افزایش قیمت آن در ماه‌های آینده را به صدا درآورد
علی ابراهیمی_خبرنگار
در چند روز گذشته انتشار تصاویری از زندهبهگورکردن و معدومسازی جوجه‌های یک‌روزه، واکنش‌های شهروندان، تولیدکنندگان جوجه، مرغداران و برخی مسئولان را به‌دنبال داشته است. به گزارش همشهری، انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه، تخصیص‌نیافتن بموقع ارز برای تامین نهاده‌های سویا و ذرت، افت 30درصدی تقاضای خرید گوشت مرغ و نصف‌شدن قیمت مرغ در بازار خرده‌فروشی، تولید مازاد بر نیاز 130میلیون قطعه جوجه یک‌روزه و ممنوعیت صادرات جوجه یک‌روزه و مرغ را علت اقدام برای تلف‌کردن اجباری جوجه‌های یک‌روزه اعلام کرده است که این اقدام با هدف تنظیم بازار انجام شده و رویه‌ای عادی است. اما برخی منتقدان، این شیوه تنظیم بازار را به معنای ازدست‌رفتن سرمایه‌های ملی می‌دانند و با اشاره به حجم بالای معدومسازی جوجه‌های یک‌روزه، آن را ترفندی برای جلوگیری از کاهش قیمت مرغ در بازار و همچنین دریافت خسارت از بیمه می‌دانند. فارغ از این گمانه‌زنی‌ها، مسلم است که کاهش عرضه جوجه یک‌روزه، به افزایش قیمت گوشت مرغ در ماه‌های آینده منجر خواهد شد؛ این گزاره‌ای است که می‌تواند معمای این قتل‌عام را حل کند؛ چنان که پارسال هم با عبور قیمت هر کیلوگرم مرغ از مرز 15هزار تومان، تولیدکنندگان مرغ گوشتی افزایش قیمت جوجه یک‌روزه، از400تومان به 700تومان را به‌عنوان متهم گرانی این فراورده در بازار مصرف معرفی کردند.
در ماه‌های پایانی پارسال، تولیدکنندگان مرغ و مسئولان ستاد تنظیم بازار، افزایش حجم جوجه‌ریزی و تولید و عرضه مرغ را برای تامین نیاز بازار شب عید در دستور کار قرار دادند اما شیوع ویروس کرونا و شایعه قرنطینه سراسری و محلی، باعث رشد نسبی تقاضا در بازار شب عید برای خرید گوشت و مرغ شد؛ در نتیجه دولت با هدف تامین نیاز بازار، برای صادرات هر کیلوگرم مرغ، تعرفه 5هزار تومانی تعیین کرد اما این پایان ماجرای مرغ و تخم‌مرغ در بازار شب عید امسال نبود. با تعطیلی اجباری رستوران‌ها و افت شدید تقاضای خرید گوشت مرغ در فروردین‌ماه، قیمت خرده‌فروشی هر کیلوگرم مرغ تا مرز 8هزار تومان سقوط کرد. شدت‌گرفتن زیان مرغداران موجب شد که مسئولان تنظیم بازار در جلسه چندی پیش خود برای جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت مرغ، علاوه بر افزایش حجم خرید و ذخیره‌سازی در شرکت پشتیبانی امور دام، مجوز عرضه بخشی از تخم‌مرغ نطفه‌دار را هم در بازار مصرف صادر کنند تا از زیان بیشتر تولیدکنندگان تخم‌مرغ، جوجه یک‌روزه و مرغ، جلوگیری شود. در ادامه این روند، انجمن صنفی تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه هم به معدومسازی و زندهبهگورکردن جوجه‌های یک‌روزه مازاد نیاز بازار برای مقابله با کاهش بیشتر قیمت جوجه و گوشت مرغ در بازار، حکم داد.
سناریوی تکراری تخصیص ارز و تامین نهاده
انتشار تصاویر زندهبهگورکردن جوجه‌های یک‌روزه موجب گمانه‌زنی‌های مختلف در مورد علت و چرایی انجام این کار شد، به‌نحوی که احمد امیرآبادی فراهانی، عضو هیأت‌رئیسه مجلس با انتشار توییتی به این موضوع، واکنش نشان داد و نوشت: «از مسئولان وزارتخانه‌های صنعت و جهادکشاورزی پیگیری کردم. هردوی آنها مقصر این حادثه را بانک مرکزی می‌دانند که ارز برای نهاده‌های کشاورزی تخصیص نداده است». با این حال تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه تأکید می‌کنند برای جلوگیری از ضرر احتمالی و کاهش بیشتر قیمت جوجه و مرغ به معدومسازی جوجه‌ها مجبور شده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که پارسال 2.1میلیارد دلار ارز، فقط برای واردات ذرت تأمین شده و در صورت صحت ادعای کمبود نهاده‌ها باید مسئولان مربوط توضیح دهند ذرت‌های وارداتی با ارز دولتی به چه کسانی تحویل و در کجا مصرف شده است؟ رئیس انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه کمبود نهاده‌هایی مانند سویا و ذرت را علت اصلی معدومسازی این جوجه‌ها دانست و گفت: «خسارت ماهانه واردشده به تولیدکنندگان ۱.۲میلیارد تومان است». غلامعلی فارغی افزود: «تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه، 2ماه است که با شیوع ویروس کرونا و کاهش مصرف و تقاضا دچار ضرر و زیان هستند اما بحث معدومسازی، ارتباطی به ضرر تولیدکنندگان ندارد». او با اشاره به اینکه معدومسازی جوجه یک‌روزه گاهی و به میزان اندک اتفاق می‌افتد و در صنعت و مسائل اقتصادی موضوعی دور از ذهن نیست، گفت: «اما این بار حجم معدومسازی بالاست و این اقدام در واحدهای تولیدکننده جوجه یک‌روزه و برای کاهش خسارت‌ها در آینده صورت گرفته است». رئیس انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه با بیان اینکه هیچ‌کدام از تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه و مرغداری‌ها به نابودی تولید و سرمایه خود اقدام نمی‌کنند، افزود: «علاوه بر کمبود نهاده‌های طیور با قیمت‌های مناسب، به دلیل وجود مرغ گوشتی در سالن‌های پرورش، امکان فروش جوجه یک‌روزه وجود ندارد و در واقع تولیدکنندگان مرغ گوشتی هر کیلوگرم مرغ زنده را به نرخ ۶هزار تومان میفروشند؛ در حالی که باید این محصول را حداقل کیلویی ۱۰هزار تومان بفروشند تا نهاده‌های مورد نیاز را تامین کنند». فارغی گفت: «با توجه به گزارش‌های موجود به‌دلیل کاهش تقاضا، مرغ گوشتی روی دست تولیدکنندگان باقی‌مانده؛ بنابراین تا زمانی که سالن‌های پرورش خالی نشود تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه با مشکل روبه‌رو هستند». او با تأکید بر اینکه با 2روز معدوم‌کردن جوجه یک‌روزه اتفاقی برای صنعت طیور نمی‌افتد، گفت: «در فروردین‌ماه ۱۲۰میلیون قطعه جوجه یک‌روزه تولید و وارد سالن‌های پرورش شد اما طبق برنامه برای اردیبهشت‌ماه ۱۳۴میلیون قطعه جوجه تولید شده که با توجه به وضعیت صنعت طیور و کمبود نهاده‌ها، مشخص نیست چه میزان معدومی داشته باشیم».
ضربه دعوای وزارتخانه‌ها به تولید
رئیس انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه کشور، بدتصمیمی مسئولان و دعوای وزارتخانه‌ها را ازجمله چالش‌های صنعت طیور دانست و گفت: «در شرایط اقتصادی فعلی و با وجود بدتصمیمی و بی‌تصمیمی‌‌های مسئولان، نمی‌توان برای صنعت مرغداری کشور آینده‌ای تصور کرد زیرا هزینه دعوای بین وزارتخانه‌ها را تولیدکنندگان صنعت طیور می‌پردازند و تصمیم‌گیری‌های آنی یکی از چالش‌های جدی صنعت طیور است». فارغی با اشاره به ازدست‌رفتن بازار صادراتی جوجه یک‌روزه افزود: «به‌دلیل تصمیم‌های غیرکارشناسی در ممنوعیت، محدودیت و عوارض صادرات، همواره تولید با مشکل روبه‌روست به‌طوری که تا اسفندماه سال۹۸ با ممنوعیت صادرات جوجه یک‌روزه روبه‌رو بودیم». او با بیان اینکه از اسفندماه ۹۸ ممنوعیت صادرات جوجه یک‌روزه برداشته شده افزود: «بازار صادراتی ایران، عراق و افغانستان و چند کشور دیگر است و در صادرات به عراق با ممنوعیت واردات و بسته‌شدن مرزها مواجهیم و بازارهای صادراتی این محصول از دست رفته است». فارغی افزود: «برای صادرات گوشت مرغ نیز عوارض صادرات 5هزار تومانی تعیین شده بود که موجب شد تولیدکنندگان حتی نتوانند یک کیلوگرم مرغ صادر کنند». با وجود این، رئیس انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه کشور درباره وضعیت بازار مرغ در ماه‌های آینده، گفت: «به دلیل انباشت جوجه یک‌روزه در سالن‌ها برای ماه‌های آینده، کمبودی در تامین مرغ گوشتی نداریم اما دولت باید تدبیری برای نجات این صنعت بیندیشد».
معدومسازی جوجه‌ها؛ روالی عادی
دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه علت معدومسازی جوجه‌ها را کاهش مصرف ناشی از شیوع بیماری کرونا دانست و گفت: «قبل از عید ستاد تنظیم بازار عددی را برای تولید جوجه یک‌روزه درنظر گرفت تا مصرف‌کنندگان در شب عید بتوانند از این پروتئین ارزان قیمت استفاده کنند». محمدرضا صدیق‌پور افزود: «همان زمان در ستاد تنظیم بازار گفتیم این تعداد زیاد است و بیش از ۱۳۰میلیون جوجه نباید تولید شود اما همکاران اصرار و این تعداد را تولید کردند. با شیوع کرونا رفت‌وآمد‌ها محدود و بازار با کاهش ۳۰درصدی مصرف مرغ همراه شد. در نتیجه با اینکه وزارت جهادکشاورزی تمهیداتی برای خرید مرغ مازاد پیش‌بینی کرد و پشتیبانی امور دام تلاش کرد این مرغ را از بازار جمع کند اما افزایش تولید، همچنان بیش از این میزان مصرف است». او افزود: «مرغ تولیدی مرغداران نیز جذب نمی‌شود و مرغ را با هر کیلو گرم 2هزار تومان زیان میفروشند؛ بنابراین تمایلی به جوجه‌ریزی ندارند».
لزوم کاهش تولید جوجه یک‌روزه
با توجه به گزارش‌های موجود به‌دلیل کاهش تقاضا، مرغ گوشتی روی دست تولیدکنندگان باقی‌مانده؛ بنابراین تا زمانی که سالن‌های پرورش خالی نشود تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه با مشکل روبه‌رو هستند
