فرصت غربالگری کرونا در ایستگاه‌های مترو
گزارش اختصاصی همشهری از روشی که می‌تواند برای کنترل کرونا در مترو و اتوبوس به کمک شهرداری و دولت بیاید
سیدمحمد فخار _ خبر‌نگار
ایستگاه‌های شلوغ مترو و بی‌آرتی تهران همان اندازه که تهدیدی برای سلامت میلیون‌ها شهروند هستند، می‌توانند فرصتی برای قطع زنجیره کرونا در پایتخت باشند. گزارش پیش رو روشی مدرن و کارا برای کنترل ویروس در حمل‌ونقل شهری ارائه می‌دهد که می‌تواند برای شهرداری و دولت، فرصتی جدی باشد که این ویروس را در میان انبوه شهروندان غربال کنند و سلامت را سریع‌تر به مردم بازگردانند.
چگونه ممکن است؟
نتایج یک مقاله علمی ارائه شده به کنفرانس حمل‌ونقل و ترافیک تهران که توسط محی‌الدین جعفری محقق دانشگاه هلسینکی فنلاند تهیه شده، نشان می‌دهد با معیارهای مرکزیت نزدیکی و مرکزیت مابینی پراهمیت‌ترین ایستگاه‌های متروی تهران برای شهروندان شناسایی شده‌اند. این پژوهشگر در گفت‌وگو با همشهری درباره فایده این معیارها برای کنترل بحران‌هایی نظیر ویروس کرونا می‌گوید: همان اندازه که شلوغی و عدم‌رعایت فاصله اجتماعی می‌تواند ویروس را به جمعیت بیشتری سرایت دهد، افزایش مراجعه می‌تواند فرصتی برای کنترل ویروس باشد. براساس این مقاله که در مخزنarXiv.org موجود است، همانگونه که غربالگری‌های اولیه در فرودگاه‌ها و برخی مراکز حساس ایران و جهان رواج دارد، می‌توان برای مسافران مترو تست اکسیژن خون و تب‌سنجی انجام داد. این شیوه، روشی کارا و مفید برای کنترل اپیدمی ویروس‌های قابل سرایت است. کارایی این روش تنها با همراهی شهرداری و وزارت بهداشت ممکن می‌شود. گروه‌های کنترل ویروس کرونا بدین‌ترتیب می‌توانند در ایستگاه‌های شلوغ مترو و اتوبوس که در ایستگاه‌هایی که برای مردم ارجح هستند، مستقر شوند و تست‌های عمومی و رایج که با سرعت بالایی انجام می‌شود را از مردم دریافت کنند و بیماران کرونایی را شناسایی و به مراکز درمان منتقل کنند. اما کدام ایستگاه‌ها برای شهروندان مطلوبیت بیشتری دارند؟
کنترل در تقاطع‌ها
نتایج پژوهش انجام شده اخیر نشان می‌دهد ایستگاه‌هایی که در محل تقاطع قرار دارند که شامل 16ایستگاه هستند، بزرگ‌ترین گره‌های مراجعه را تشکیل می‌دهند و می‌توان کنترل‌های سلامت را در آن مستقر کرد. در خطوط متروی تهران 4ایستگاه وجود دارد که دارای 3ایستگاه همسایه هستند. این در حالی است که بیشتر ایستگاه‌ها 2همسایه دارند و ایستگاه‌های انتهایی و ابتدایی خطوط تنها با یک ایستگاه دیگر همسایه هستند. اهمیت این ایستگاه‌ها علاوه بر اعداد و ارقام مسافرین پرشمارشان، توسط معیارهای مرکزیت که یک عیار علمی است، تأیید شده است. معیار مرکزیت نزدیکی، معیاری است که نزدیک بودن تمامی ایستگاه‌ها را با یکدیگر بررسی می‌کند. ایستگاهی که بالاترین مقدار این معیار را دربردارد ایستگاهی است که به تمامی ایستگاه‌ها نزدیک بوده و از هر ایستگاهی سفر خود را شروع کنیم، نزدیک‌ترین ایستگاه به‌طور متوسط است.
تئاتر شهر یک ابرایستگاه
از میان 10درصد از 15ایستگاه مترو که بالاترین مقدار این معیار را دارند 3ایستگاه یعنی فردوسی، میدان انقلاب اسلامی و منیریه جزو ایستگاه‌های تقاطعی نیستند. از میان ایستگاه‌های تقاطعی تنها ایستگاه امام خمینی در این لیست قرار ندارد که نشان‌دهنده دور بودن این ایستگاه نسبت به دیگر ایستگاه‌های تقاطعی به دیگر ایستگاه‌های خطوط مترو است. نتایج همین آنالیز نشان می‌دهد خط 4بیشترین سهم را در این معیار دارد و باید توجه ویژه‌ای به آن معطوف شود. یکی از کاربردهای این معیار کمک به الگوریتم‌های مسیریابی است. به زبانی دیگر اگر از مبدا به مقصدی در خطوط مترو قصد سفر دارید و از مسیرهای متعددی می‌توان برای این سفر استفاده کرد، توصیه می‌شود در رتبه اول ایستگاه تئاترشهر در بین ایستگاه‌های عبوری شما باشد. کاربرد دیگر آن می‌تواند مربوط به واحدهای تجاری و اداری خارج از مترو باشد. اگر قصد تاسیس فروشگاهی دارید که در سطح تهران نزدیک‌ترین مکان برای افراد استفاده‌کننده از مترو باشد تا مشتری‌های شما زودتر به واحد تجاری یا مرکز خرید برسند، این رتبه بندی می‌تواند راهگشا باشد. اگر قصد خرید منزل در مرکز شهر را دارید تا دسترسی آسان‌تری داشته باشید، خرید منزل در اطراف ایستگاه‌ها به‌ترتیب زیر توصیه می‌شود.
اهمیت ایستگاه تئاترشهر
در شرایط فعلی که ویروس کرونا با شکسته شدن فاصله‌گذاری اجتماعی توان سرایت بیشتری پیدا کرده، ایستگاه تئاتر شهر می‌تواند مناسب‌ترین ایستگاه برای کنترل ویروس کرونا باشد. استقرار تیم‌های پزشکی شهری و دولتی می‌تواند چرخه ورود کرونایی‌ها به مترو را در مهم‌ترین ایستگاه متروی تهران را بشکند. نکته مهم اینکه این ایستگاه محل تقاطع 2خط مترو و 2خط بی‌آرتی است. به علاوه مسافران دیگری نیز در آن پیاده می‌شوند و مقصدشان اینجاست. وجود زیرگذر بزرگ تئاترشهر نیز مزید بر علت است تا بتوان جمعیت بالایی از مسافران حمل ونقل عمومی تهران را در این ایستگاه کنترل کرد.
