این «نیاز» پیش‌نیاز هم دارد...

مسعود میر- روزنامه‌نگار

«در دنیایی که مخاطب سینمای آنلاین از مخاطبان سالن بیشتر شده است، ما همچنان در بازار سالن سینما گرفتار مانده‌ایم و در بیرون سالن هم، دلال‌های بازار‌سیاه منتظرند پایت را بیرون بگذاری تا دار و ندارت را به تاراج ببرند. 
آیا بهترین رویکرد برای سینمای ما همین است؟ همین که بازار اصلی خود را محدود به سالن‌های سینما نگه‌داریم؟ بازار امن یعنی بازاری که در آن انواع فیلم برای انواع مخاطب ساخته شود و آفلاین و آنلاین در سراسر کشور و در سراسر دنیا به‌دست مخاطبان برسد.»
زمانی که کارگردان فیلم «مصایب شیرین2» این حرف‌ها را به رسانه‌ها گفت بهار بود اما مصایب تلخ از راه نرسیده بود و سلامت و سینما دچار بحران نشده بودند. علیرضا داوودنژاد فیلمش را در سی‌وهفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر به نمایش گذاشته بود و بهار1398 برای او و البته تمام سینمای ایران بسیار متفاوت سپری شد. از بهار سال کهنه تا بهار سال نو طرح پیشنهادی کارگردان کهنه‌کار سینما شرایط متفاوتی را تجربه کرد.

کرونا و اکران
سرراست اگر بخواهیم بگوییم می‌شود همین چند جمله: کرونا آمد، سینماها تعطیل شده، صنعت سینما رو به ورشکستگی است و فعلا هم قرار نیست کرونا برود و سینماها باز شوند. با این حکایت سرراست ولی کوتاه بود که علیرضا داوودنژاد بار دیگر در روزهای ابتدایی سال پیشنهاد اکران فیلم‌های تولید شده سینما در سال گذشته را در اینترنت مطرح کرد و گفت:«برای نجات صنعت سینما از ورشکستگی در دوران کرونا، باید 100فیلم جدید سال را به جای سینما به‌صورت آنلاین نمایش داد.» حرف‌های داوودنژاد البته روی کاغذ بسیار جذاب و خواستنی است اما مطرح‌کردن این پیشنهاد بدون در نظر گرفتن چگونگی دسترسی مردم ایران به اینترنت پرسرعت و وجود زیرساخت‌های لازم برای فراگیری عملی شدن این پیشنهاد موضوعی است که نباید بی‌تفاوت از کنارش عبور کنیم.

واقعیت سازمانی
تشکیل «کارگروه بررسی آسیب‌های کرونا در سینما» از سوی سازمان سینمایی که مصوبات آن همچون «تعویق پرداخت اقساط اعضای خانه سینما به‌مدت 3‌ماه و پرداخت وام قرض‌الحسنه به سینماهای بخش‌خصوصی به ازای هر پرده، 10میلیون تومان» بوده و البته وعده رئیس سازمان برای حمایت از سینماهای تعطیل در صورت اخراج‌نکردن کارکنان، تقریبا همه آن چیزی است که به‌عنوان دستورالعمل و تصمیم در سازمان متولی امور سینمایی کشور به آن فکر شده و برایش تصمیم گرفته شده است. حالا بماند که اگر سازمان سینمایی هم تمام قد در دفاع از اکران فیلم‌ها عرض‌اندام کند باز چرخ این پیشنهاد خیلی لنگ می‌زند.

کاسبان خودی، قدرتمندان انحصاری
همان یکی،‌دو سامانه وی‌او‌دی در کشور در این روزهای قرنطینه چه گلی به سر جماعتی زد که هم به این سامانه‌ها دسترسی داشتند و هم به اینترنت پرسرعت یا با سرعت معقول برای فیلم دیدن مجهز بودند؟ کدام خدمت ویژه جز همان اشتراک‌ها و دسترسی‌ها و فیلم‌هایی که معلوم نیست به سلیقه چه کسانی در اولویت انتشار قرار می‌گیرند؟ درباره سامانه‌هایی حرف می‌زنیم که اگر مثلا خودشان سرمایه‌گذار یک سریال خانگی باشند خبرهایشان درباره آمار و ارقام دانلود و تماشای همان سریال هوش از سر مدیران بزرگ‌ترین کمپانی‌های عرضه آنلاین فیلم و سریال در دنیا می‌برد. اصلا مگر همین سامانه‌ها نباید به مدد انحصاری که به هر دلیل از آن بهره‌مند هستند طرحی نو دراندازند و حالا که تنها بازیگران صحنه عرضه اینترنتی فیلم و سریال در مملکت هستند حرکتی متفاوت ثبت کنند؟ کدامیک از همین سامانه‌ها به‌رغم دستور وزیر ارشاد برای عرضه فیلم‌های متفاوت در ایام قرنطینه و درحالی‌که خبر رسمی عرضه رسمی فیلم «مارمولک» منتشر شد حاضر شدند این فیلم را در اختیار علاقه‌مندان اینترنتی قرار دهند؟ این سامانه‌ها به‌شدت تحت فشار یک کمیته در سازمان صدا‌وسیما هستند و اصلا علاقه‌ای ندارند که خدشه‌ای به رابطه گل و بلبل خود و منافعشان با صدا‌وسیما وارد شود. با این تفاسیر حرف از اکران فیلم‌های مختلف سینما در این سامانه‌ها که یک شوخی بیشتر نیست.

کرونا؛ پولساز برای عده‌ای...
رئیس انجمن صنفی سامانه‌های وی‌او‌دی‌ و‌ ای‌پی‌تی‌وی چند روز پیش خبر داده طرحی را برای نمایش فیلم‌‌های اکران نشده در سامانه‌های وی‌او‌دی و ‌ای‌پی‌تی‌وی ارائه کرده است. این طرح با نام «سینماآنلاین»، قراراست تا فیلم‌‌هایی که اکران نشده‌‌اند را با سانس‌‌بندی اینترنتی و بلیت‌‌فروشی برای مخاطبان عرضه کنند. این طرح البته چندان ارتباطی با موضوع طرح وی‌او‌دی ملی که داوودنژاد درباره‌اش حرف زده بود ندارد و از همین خلاصه طرح ساده‌اش مشخص است که سازمان سینمایی و البته وزارت ارشاد در مدیریت راهبردی این طرح نقش ویژه‌ای ندارند. سامانه‌های وی‌او‌دی و البته متولیان عرضه صوت و تصویر در فضای مجازی که مدیرانش در جام‌جم مستقر هستند حالا نقش پررنگ‌تری در سینمای ایران می‌خواهند و تا کرونا هست بی‌تردید این نقش جدی خواهد بود.

سلیقه فیلیمو و فیلم‌نت با پیشکشی 20درصدی
این آخرین خبر درباره وضعیت اکران در سینمای ایران است. اگر سازندگان فیلم‌ها به‌صورت داوطلبانه از صف طولانی اکران خارج شوند و برای نمایش اینترنتی روی سامانه‌های آنلاین پخش فیلم قرارداد ببندند به‌جز مبلغ قرارداد، سازمان سینمایی هم 20درصد مبلغ قرارداد را به ‌عنوان پاداش به سازندگان فیلم پرداخت خواهد کرد. 
الان باید دید در این آشفته‌بازار، سلیقه سامانه‌های اینترنتی که معمولا فقط دوستدار فیلم‌هایی هستند که در گیشه فروش بالایی داشتند چه فیلم‌هایی را از میان حدود 100فیلم متقاضی اکران در سینماها برای نمایش آنلاین انتخاب خواهد کرد. 
شاید از همین حالا باید منتظر سلیقه‌سازی‌ جدید برای تماشاگران سینمای ایران باشیم؛ سلیقه‌ای که فقط پول را خوب می‌داند...