دنیا درگیر یک جنگ بیولوژیک شده است؟

ساسان شادمان منفرد_خبرنگار

از همان نخستین روزهای شیوع نوع جدید ویروس کرونا، شائبه راه افتادن یک جنگ بیولوژیک در دنیا قدرت گرفت. شاید چند هفته قبل، این موضوع خیلی جدی گرفته نمی‌شد، اما اکنون چین و آمریکا به‌صورت علنی یکدیگر را به راه‌اندازی یک جنگ بیولوژیک متهم می‌کنند. اگرچه به‌صورت قطعی نمی‌توان این موضوع را تأیید و یا تکذیب کرد، اما هرگز نمی‌توان احتمال آن را نیز منکر شد. متهم کردن آمریکا به‌صورت علنی از سوی سخنگوی وزارت امور خارجه چین و از سوی دیگر حمله سیاسی آمریکا به پکن باعث شده تا بار دیگر شایعات جنگ بیولوژیک و ساخت این ویروس جدید در آزمایشگاهی محرمانه قوت بگیرد.

کاربرد گسترده سلاح‌های بیولوژیک
تصورش را بکنید که یک فرد در گوشه‌ای از شهر ایستاده و می‌خواهد با استفاده از وسایل نقلیه عمومی خود را به مقصد برساند. او راحت سوار اتوبوس می‌شود و در ایستگاه مورد نظر پیاده می‌شود. زندگی روزمره‌اش را دنبال می‌کند، اما چند روز بعد دچار بیماری سختی شده و از دنیا می‌رود. علت مرگ چه بوده است؟ بیماری. این اتفاق برای یک بلغاری تبعیدی در لندن و در دهه1970 رخ داد. 
سرویس جاسوسی بلغارستان، او را به‌وسیله یک سلاح بیولوژیک و با استفاده از یک گلوله بسیار بسیار ریز شکار کرد. داستان استفاده از اسلحه‌های بیولوژیک به سال‌ها قبل بازمی‌گردد؛ حتی چند صد سال پیش از میلاد مسیح. از آن زمان‌ها تاکنون، ساخت، توسعه و استفاده از چنین سلاح‌هایی در دنیا رواج یافته است؛ البته به‌صورت محدود نه خیلی فراگیر. گفته شده در زمان جنگ جهانی اول، آلمان‌ها، گاوها و اسب‌هایی که قرار بود به آمریکا و فرانسه برده شود را آلوده می‌کردند. در سال1937، ارتش امپراتوری ژاپن برنامه‌هایی را برای ساخت و توسعه سلاح‌های بیولوژیکی در دستور کار قرار داده بود. در سال1943 و در خلال جنگ جهانی دوم، آمریکا برنامه تحقیقاتی را درخصوص سلاح‌های بیولوژیک آغاز کرد که این تحقیقات تا سال1969 ادامه داشت. 
ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا این برنامه را تعطیل کرد، اما شواهد بسیار زیادی وجود دارد که آمریکایی‌ها برنامه‌های خود را به‌صورت فوق‌سری پیش برده‌اند. گفته شده، عراق نیز در زمان صدام برنامه‌هایی درخصوص توسعه سلاح‌های بیولوژیکی در دست داشته و بمب‌ها و موشک‌هایی را نیز بر این اساس تولید کرده بود.

خروج کرونا از آزمایشگاه نظامی آمریکا؟
مؤسسه تحقیقات جهان در کانادا مطلبی را به قلم لری رومانوف محقق روابط چین و غرب که اکنون در شانگهای چین زندگی می‌کند منتشر کرده که رومانوف در آن نوشته است: اپیدمیولوژیست‌ها و دانشمندان ژاپنی و تایوانی تشخیص داده‌اند که ویروس جدید کرونا به‌طور حتم از آمریکا سرچشمه گرفته، چراکه این کشور تنها کشوری است که از هر 5نوع شناخته شده این ویروس دارد. در شهر ووهان چین تنها یکی از این نوع‌ها وجود دارد که البته آن را در قیاس به‌عنوان نوعی «شاخه» می‌شناسد که به‌خودی خود نمی‌تواند وجود داشته و باید از درختی رشد کرده باشد. یک پزشک تایوانی گفته که در آگوست سال2019، ایالات متحده ناگهان به‌صورت گسترده‌ای درگیر یک نوع ذات‌الریه یا مشابه آن شد که آمریکایی‌ها علت را مصرف سیگارهای الکترونیکی اعلام کردند، اما واقعیت این بود که نمی‌توان چنین چیزهایی را به بیماری ربط داد. او می‌گوید که برای مقامات آمریکایی نامه نوشته و به آنها گفته که مرگ‌های ثبت‌شده در آمریکا به‌خاطر ذات‌الریه، در اصل به‌دلیل ویروس کرونا بوده است. این پزشک تایوانی ادعا کرده که گفته‌هایش توسط آمریکایی‌ها نادیده گرفته شده است. کمی پیش از این، آزمایشگاه بیولوژیک نظامی آمریکا در فورد دیتریک مریلند به‌دلایل بهداشتی تعطیل شد و پس از آن، داستان اپیدمی سیگار الکترونیک به‌وجود آمد. ما همچنین شهروندان ژاپنی را در سپتامبر سال2019 در هاوایی داشتیم که آلوده به ویروس بودند و این درحالی بود که آنها هرگز به چین نرفته بودند.

تعریفی از جنگ بیولوژیک
در این نوع جنگ، از عوامل زیستی مانند باکتری، ویروس، قارچ و فرآورده‌های آنها استفاده می‌شود. طبق قوانین بین‌المللی استفاده از سلاح‌های بیولوژیک ممنوع بوده و یک جنایت جنگی محسوب می‌شود. مهمات سلاح‌های بیولوژیک در آزمایشگاه‌ها تولید می‌شود. بسیاری از اسلحه‌های زیستی، کاربردی شبیه به سلاح‌های معمول دارند با این تفاوت که گلوله‌های‌شان حاوی مواد منفجره و... نیست، بلکه در داخل آنها ویروس، باکتری یا سم قرار گرفته است. گاه با آلوده کردن جمع کوچکی، می‌توان جامعه بزرگ‌تری را مورد هدف قرار داد. مسری بودن بسیاری از عوامل بیولوژیک، می‌تواند فاجعه‌بار باشد.

عوامل باکتریایی
یکی از باکتری‌هایی که به‌عنوان سلاح بیولوژیک مدنظر قرار می‌گیرد، باسیلوس آنتراسیس است که منجر به بیماری سیاه‌زخم می‌شود. باکتری بروسلا سویس نیز که منجر به تب مالت می‌شود، یکی دیگر از موارد مربوط به سلاح زیستی می‌شود.

عوامل ویروسی
ویروس‌ها به‌مراتب ناشناخته‌تر هستند و به همین دلیل مبارزه با آنها کار دشوارتری خواهد بود. ویروس‌ها ساده‌ترین نوع میکرو ارگانیسم‌ها 
هستند که شامل یک پوشش پروتئینی با ماده ژنتیک (DNA یا RNA) داخل آن، می‌شوند. ویروس‌هایی مانند وارﯾﻮﻻ ﻣﺎژور که بیماری طاعون را در پی دارد و فلاوی ویروس‌ها و آرنا ویروس‌ها که باعث تب‌های ویروسی می‌شود.

عوامل توکسین
سمومی مانند: ﺗﻮﮐﺴﯿﻦ ﮐﻼﺳﺘﺮﯾﺪﯾﻮم ﺑﻮﺗﻮﻟﯿﻨﻮم و رایسین در سلاح‌های بیولوژیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سموم معمولا نسبت به وزن سمی‌تر از عوامل شیمیایی هستند و عدم‌فرار بودن آنها، شاخص آنها در مقابل بسیاری از عوامل تهدیدکننده شیمیایی است. ضمن آنکه عوامل سمی، معمولا تأثیر چندانی روی 
پوست ندارند.

آلودگی بیولوژیک
یکی از نکات مهم درخصوص عوامل زیستی این است که آنها قادر هستند که به ذرات آئروسل در اندازه یک تا 5 میکرون تبدیل شده و تا ساعت‌ها در هوای معمولی شناور بمانند و درصورت تنفس به آسانی جذب می‌شوند. این ذرات را می‌توان به 2شکل وارد محیط کرد؛ پخش خطی به‌وسیله هواپیما که از روی هدف عبور می‌کند و پخش نقطه‌ای که می‌شود به‌وسیله موشک آن را بر سر هدف پرتاب کرد. در میدان‌های جنگ، این روش‌ها کارایی دارند و باعث می‌شود تا سربازان دشمن به‌سادگی از پا درآیند. اما درخصوص روش‌های مخفی، استفاده از سلاح‌های خاص‌تر در دستور کار قرار دارد. در دنیای امروزی، شاید دیگر ساختن سلاح‌های بیولوژیک و سوار کردن آن روی موشک‌ها و جا دادن‌شان درون بمب‌ها، کمی از اذهان دور شده باشد، اما روش‌های نوین جنگ بیولوژیک را هرگز نباید دست‌کم گرفت. انتقال ویروس به‌صورت مولکولی می‌تواند یک جامعه را در معرض خطر قرار دهد؛ ویروس‌هایی که نه واکسنی دارند و نه راهی برای درمان قطعی.

ادعای تولید ویروس کرونا در ووهان
روزنامه اکسپرس با متهم کردن چینی‌ها، ویروس کرونا را ساخته آزمایشگاهی در شهر ووهان چین دانست که به‌صورت تصادفی از آن خارج شده است. فرانسیس بویل، استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه ایلینویز و مشاور کنوانسیون سلاح‌های بیولوژیک معروف به قانون ضدتروریسم سلاح‌های زیستی مصوب1989 می‌گوید: «تفنگ دودزا، تئوری جنگ بیولوژیک درخصوص ویروس کرونا را به اثبات می‌رساند. می‌خواهم به مطالعه علمی در این خصوص بپردازم تا شما پیامدهای آن را بفهمید. معتقدم که آنها از اسلحه دودزا استفاده کرده‌اند. من به وضوح فکر می‌کنم که ویروس کرونای ووهان از تاسیسات آزمایشگاهی BSL-4 بیرون آمده باشد؛ تاسیساتی که تنها چند کشور معدود آن را در اختیار دارند. این یک ماده جنگی بیولوژیک است و هیچ استفاده علمی و پزشکی قانونی برای به‌دست آوردن فناوری عملکرد آن وجود ندارد.»

آماده‌باش
دقیقا نمی‌توان گفت که در مورد ویروس کرونای جدید چه اتفاقی رخ داده است. آیا واقعا چنین ویروسی را که انتشارش چه به‌صورت عمدی و چه به شکل سهوی بوده باشد، باید در زمره سلاح‌های بیولوژیک قرار داد؟ با این حال باید گفت که امروزه جهان با یک پدیده بسیار جدی روبه‌رو شده است و خواسته یا ناخواسته ممکن است درگیر یک جنگ بیولوژیک شده باشد. در لابه‌لای اتهام‌زنی‌هایی که مشخص نیست تا چه اندازه می‌تواند صحت داشته باشد، لزوم آمادگی و مقابله با سلاح‌های بیولوژیک یک اصل محسوب می‌شود.