شلیک در مرز

امین خرمی _ خبرنگار

چهارمین روز تجمع هزاران پناهجو در مرز ترکیه و یونان، به درگیری شدید میان آنها با نیروهای مرزبانی و نیروهای امنیتی یونان منجر شد؛ درگیری‌هایی که دست‌کم یک کشته به جا گذاشته است.

زد و خورد میان پناهجویان و نیروهای پلیس یونان پس از آن رخ داد که یک گروه 300نفره از پناهجویان قصد شکستن موانع مرزی و ورود به خاک یونان را داشتند. تنش در مرز پس از آنکه عده زیادی به سمت نیروهای پلیس سنگ و چوب پرتاب کردند شدت گرفت. نیروهای امنیتی برای متفرق کردن جمعیت، از گاز اشک‌آور و گلوله‌های پلاستیکی استفاده کردند. شبکه تلویزیونی عرب‌زبان «الان» فرد کشته شده را یک جوان 22ساله از ادلب به نام محمد اعلام کرده است.
 طبق اعلام مرزبانی یونان، نیروهای این کشور تنها طی 24ساعت بیش از 10هزار نفر را به سمت خاک ترکیه برگردانده‌اند. دولت یونان اعلام کرده‌ شمار نیروهای مستقر در مرزهای زمینی و دریایی با ترکیه را افزایش داده و به‌هیچ‌وجه اجازه ورود پناهجویان به خاک یونان را نخواهد داد. ترکیه و یونان 160کیلومتر مرز مشترک دارند.
بحران تازه مرزی میان 2 کشور پس از آن رخ داد که دولت ترکیه روز پنجشنبه اعلام کرد مرزهای غربی‌اش را باز می‌گذارد تا پناهجویان بتوانند برای رسیدن به اروپا به سمت یونان حرکت کنند. دستور گشایش مرزها را رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، صادر کرده است. اردوغان تأکید کرده است که ظرفیت کشورش برای نگهداری از پناهجویان و آوارگان جنگ سوریه تکمیل شده و دیگر نمی‌تواند از آنها نگهداری کند. او همچنین اعلام کرد که 18هزار پناهجو خود را به‌ مناطق مرزی رسانده‌اند و این تعداد طی روزهای آینده به 30هزار نفر خواهد رسید.

مرزهای آبی یونان و ترکیه نیز وضعیت بهتری ندارند. طی سال‌های اخیر شمار زیادی از پناهجویان با پرداخت پول به قاچاقچیان انسان، خود را از طریق دریا به جزایر متعلق به یونان در نزدیکی خاک ترکیه رسانده‌اند. طی 2 روز گذشته، موج حرکت قایق‌ها بار دیگر به سمت جزایر یونان به راه افتاده‌اند. گارد ساحلی یونان با استفاده از بیش از 40قایق در حال گشتزنی و بازداشت پناهجویانی است که به سمت این کشور حرکت کرده‌اند. دیروز در اثر واژگون شدن یکی از قایق‌ها، یک کودک جان خود را از دست داد. 46سرنشین دیگر قایق توسط نیروهای گارد ساحلی نجات داده شدند. مقام‌های گارد ساحلی در گفت‌وگو با تلویزیون الجزیره گفته‌اند که سرنشینان قایق به عمد آن را واژگون کرده‌اند تا مانع بازگرداندن خود به آب‌های ترکیه شوند.
از روز شنبه حدود هزار نفر موفق شده‌اند با عبور از قایق‌های گشتی‌ گارد ساحلی یونان به جزایر این کشور در دریای مدیترانه برسند اما بسیاری از آنها در سواحل سرگردان شده‌اند، چرا که ساکنان جزایر مانع ورود آنها به جزیره شده‌اند. زندگی مردم محلی طی سال‌های اخیر با ورود پناهجویان مختل شده‌است و آنها می‌گویند دیگر اجازه ورود پناهجویان بیشتر را نمی‌دهند. تنها در کمپ پناهجویان در جزیره لسبوس، بیش از 20هزار نفر در شرایط وخیم بهداشتی زندگی می‌کنند.

پناهجویان، ابزار دست ترکیه
اتفاقات روزهای اخیر، یادآور موج هجوم پناهجویان و آوارگان جنگ سوریه به سمت اروپا در سال 2015است. بیش از یک میلیون نفر در آن دوره خود را به خاک اروپا رساندند. افراد از بنگلادش، افغانستان، ایران و بسیاری از کشورهای آفریقایی خود را به ترکیه رساندند تا از طریق یونان به اروپا بروند. اروپایی‌ها ابتدا از پناهجویان استقبال کردند اما با ادامه موج حرکت به سمت اروپا، مرزهای خود را بستند و اروپا ناگهان خود را در یک بحران ناخواسته دید.
بحران سال 2015پناهجویان در اروپا به توافق سال 2016میان اتحادیه اروپا و ترکیه منجر شد. براساس این توافق، ترکیه متعهد شد مانع حرکت پناهجویان به سمت اروپا شود و اتحادیه اروپا نیز در مقابل موظف به پرداختن پول به آنکارا شد. اقدام اخیر ترکیه در گشودن مرزها، نقض توافق میان این کشور و اروپایی‌ها به شمار می‌رود. تصمیم ترکیه پس از آن اعلام شد که 33سرباز این کشور در حمله نیروهای نظامی ارتش سوریه به شهر ادلب کشته شدند. ترکیه طی هفته‌های اخیر، نیروهای خود را به شهر ادلب اعزام کرده که آخرین سنگر گروه‌های تروریستی و نیروهای مخالف دولت بشار اسد است. ترکیه قصد دارد با تحت فشار قرار دادن اتحادیه اروپا، حمایت اروپایی‌ها از عملیات نظامی خود در خاک سوریه را جلب کند. الجزیره به نقل از برخی پناهجویان گزارش داد که قایق‌هایی در ساحل ترکیه آنها را در برابر چشم گارد ساحلی ترکیه و حتی بدون دریافت پول به سمت یونان برده‌اند.
ارتش سوریه از 2‌ماه قبل عملیات خود برای آزادسازی ادلب را آغاز کرده است؛ عملیاتی که با حمایت روسیه و مخالفت ترکیه مواجه شد. بیش از 1میلیون نفر از مردم ساکن ادلب آواره شده و به سمت مرزهای ترکیه به راه افتاده‌اند. دولت ترکیه می‌گوید اکنون بیشترین جمعیت آواره در جهان را دارد و نیازمند حمایت بیشتر از سوی جامعه جهانی است. با این حال، بسیاری از تحلیلگران اقدام اخیر اردوغان برای هدایت پناهجویان به سمت مرزهای اروپا را در راستای سیاست ترکیه برای تلاش در اثرگذاری بر بحران سوریه می‌دانند.