اینجا واقعا وقت طلاست

بهنام سلطانی

به موازات نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، شلوغی و ازدحام بازار تهران هم بیشتر می‌شود. راسته‌های مختلف بازار تقریبا جای سوزن انداختن ندارد اما داستان این روزهای ابتدای بازار بزرگ تهران که به راسته ساعت‌فروش‌ها تعلق دارد کمی متفاوت است. اینجا از ازدحام و شلوغی خبر چندانی نیست و بسیاری از مغازه‌دارهای قدیمی چشم به در دوخته‌اند تا مشتری ساعت‌های چند‌ده‌میلیون‌تومانی از راه برسند و نخستین دشت را بگیرند. راسته ساعت‌فروش‌ها مدت‌هاست که روزهای سوت و کوری را تجربه می‌کند. از وقتی قیمت دلار یکباره چند برابر شد و قیمت ساعت‌های لوکس و گرانقیمت به بیش از 100میلیون تومان رسید حتی پولدارها هم کمتر در این راسته آفتابی می‌شوند و ساعت‌های اصل سوئیسی در ویترین‌های پرزرق و برق بازار خاک می‌خورند. با این حال راسته ساعت‌فروش‌ها هنوز یکی از بخش‌های دیدنی بازار تهران است و کسانی که گذرشان به حوالی خیابان پانزده خرداد می‌افتد برای تماشای زرق و برق ساعت‌های سوئیسی به صرافت می‌افتند تا چند دقیقه‌ای را در بازار بزرگ تهران سپری ‌کنند؛ جایی‌که از ساعت‌های تقلبی چینی گرفته تا برندهای معتبر سوئیسی انتظار خریداران را می‌کشند و بازار بزرگ را به یکی از جذاب‌ترین نقاط بازار بدل کرده‌اند.

از جنس طلا و یاقوت
برچسب قیمت برای برخی خریداران ساعت‌های لاکچری که بخش عمده آنها را قشر مرفه جامعه تشکیل می‌دهند، معنایی ندارد. این نوع خریدارها معمولا سراغ ساعت‌های دست‌ساز سلطنتی را می‌گیرند که ساخت آنها در انحصار برندهای معروف سوئیسی مثل پتک فیلیپ، واشرون کنستانتین و هابلوت است. بدنه این ساعت‌ها ترکیبی از طلا و برلیان است و شیشه و قاب آنها به‌گونه‌ای ساخته شده که حتی با کشیدن سمباده هم خش نمی‌افتد. در ساخت برخی ساعت‌های سلطنتی نوعی سرامیک پیشرفته صنعتی به نام سراموس به‌کار رفته و قدرت ضد‌خش آنها به حدی بالاست که فقط با الماس‌های شیشه‌بر می‌توان روی آنها خط و خش انداخت. جنس قاب ساعت‌های دست‌ساز سلطنتی از یاقوت است و قاب آنها با سبک‌ترین فلزهای موجود در بازار مثل کربن ساخته می‌شود. ویژگی دیگر این ساعت‌ها این است که به‌طور اتوماتیک کار می‌کنند و به باتری نیاز ندارند؛ ساعت‌هایی که اصطلاحا به آنها سولار می‌گویند و باتری آنها با نور محیط شارژ می‌شود؛ بنابراین قیمت چند‌صد‌میلیون تومانی این ساعت‌ها چندان هم عجیب نیست اما آنطور که فروشنده‌های نمایندگی ساعت‌های سوئیسی می‌گویند تعداد مشتریان این نوع ساعت‌ها هم به‌شدت در حال ریزش است. 

جنگ چین و ژاپن
بخش دیگری از راسته ساعت‌فروشی بازار بزرگ تهران به فروش ساعت‌های دیواری اختصاص دارد و طبیعی است که در این بخش از بازار هم کالاهای چینی جولان می‌دهند. بین ساعت‌هایی که با نظم و ترتیب و سلیقه خاص روی دیوار مغازه‌ها نصب شده، نام برندهای ژاپنی به چشم می‌خورد؛ مثلا مدل‌های مختلف ساعت دیواری سیکو بین یک تا دو‌میلیون تومان قیمت خورده و نمونه تقلبی این ساعت‌ها 300هزار تومان است. بنابراین ساعت‌های ژاپنی هم در امان نمانده‌اند و خیلی از مشتری‌ها ترجیح می‌دهند به جای خرید ساعت‌های دیواری گران‌قیمت که متناسب با دکوراسیون داخلی خانه‌ها تغییر می‌کند، به ساعت‌های ارزان روی خوش نشان بدهند. تفاوت ساعت‌های دیواری اصل و تقلبی هم در کیفیت موتور آنها خلاصه می‌شود؛ مثلا اینکه قطعات موتور محصولات چینی پلاستیکی است و قابلیت تعمیر و تعویض ندارند؛ همان داستان تکراری که فروشنده‌ها بارها در مورد ساعت‌های اصل و فیک سوئیسی برای مشتری‌ها روایت می‌کنند.

   از حمام عمومی تا ساعت‌فروشی 
بازار بزرگ تهران در اقتصاد تهران نقشی حیاتی ایفا می‌کند و نبض اقتصاد پایتخت به شمار می‌رود اما وجه تاریخی آن هم اهمیت بسیاری دارد. طبق متون به جای مانده تاریخی، بازار بزرگ تهران یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی پایتخت محسوب می‌شود که در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار بنا شده است. این نقطه از بازار که در خیابان 15خرداد فعلی و نرسیده به خیابان ناصرخسرو واقع شده در همه این سال‌ها محلی برای کسب‌و‌کار تاجران تهرانی بوده و بنای آن هم در گذر زمان دستخوش تغییرات بسیاری شده است. آنطور که قدیمی‌ها و موسپیدکرده‌های بازار بزرگ می‌گویند این قسمت در سال‌های دور، محل کسب‌و‌کار پارچه‌فروش‌ها بوده و از وقتی مسجد امام در مجاورت آن ساخته شد شمایل جدیدی پیدا کرده است. بازار بزرگ تهران2حمام عمومی داشته که در سال 1342تخریب می‌شوند و یکی از آنها به مرکز خرید و فروش طلا و جواهر و دیگری به محل عرضه انواع ساعت تغییر کاربری می‌دهند. حالا بخش قابل‌توجهی از گردش مالی بازار تهران به همین دو پاساژی که جای حمام‌های عمومی را گرفته‌اند تعلق دارد و اهمیت اقتصادی این راسته بیش از قدمت تاریخی‌اش مورد‌توجه عموم قرار می‌گیرد. چنان‌که پاساژ حکیم هاشمی، بورس انوع طلا و جواهرات گرانقیمت و پاساژ قیصریه جایی برای عرضه ساعت‌های لوکس و گرانقیمت است و روزانه هزاران نفر را به سمت بازار بزرگ تهران می‌کشاند.

   جولان ساعت‌های چینی 
راسته ساعت‌فروش‌های بازار، مملو از مغازه‌هایی است که صرفا به‌دلیل گرانی بیش از حد ساعت‌های لوکس سوئیسی، ویترین‌های‌شان را با ساعت‌های ارزان‌قیمت چینی تزئین کرده‌اند. از تنوع مدل و قیمت ساعت‌ها پیداست که فروشنده‌ها مثل کارخانه‌های ساعت‌سازی‌، ذائقه همه مشتریان را درنظر گرفته‌اند و کسی که قصد خرید ساعت داشته باشد دست خالی از بازار بزرگ تهران بیرون نمی‌رود. راسته ساعت‌فروش‌های بازار بزرگ تهران را به 2بخش می‌توان تقسیم کرد؛ بخش اول به فروش انواع ساعت‌های چینی اختصاص دارد که به واسطه شرایط اقتصادی کشور و کاهش قدرت خرید مردم خواهان بیشتری دارند و بخش دوم مختص کسانی است که حاضرند ده‌ها میلیون تومان برای خرید یک ساعت دقیق و چشم‌نواز سوئیسی صرف کنند. در ویترین مغازه‌های ارزان‌فروش، ساعت‌ها از 50هزار تومان تا 500هزار تومان قیمت خورده‌اند. فروشنده یکی از 2 فروشگاه معتبر بازار بزرگ تهران و نمایندگی برندهای معروف سوئیسی معتقد است کاهش قدرت خرید مردم روزبه‌روز به مشتریان این نوع ساعت‌ها اضافه می‌کند؛ «اجاره‌بهای مغازه‌های بازار بزرگ تهران نسبت به تورم چند برابر شده و مغازه‌دارها برای اینکه از عهده پرداخت اجاره‌های گزاف بربیایند به ساعت‌های چینی که مشتریان بیشتری دارند روی خوش نشان می‌دهند. از آنجا که قدرت خرید مردم هم کاهش پیدا کرده، این یک معامله دو سر سود است و به همین دلیل ساعت‌های بی‌کیفیت چینی حسابی جای خودشان را باز کرده‌اند.»

   فیک نخرید
عرضه ساعت‌های لوکس و گرانقیمت، روی دیگر سکه کسب‌و‌کار در راسته ساعت‌فروش‌های بازار تهران است. با اینکه قیمت برندهای معتبر سوئیسی در مقایسه با 2سال قبل چندبرابر شده اما این ساعت‌ها هنوز هم مشتریان خاص خودشان را دارند و جماعت ساعت‌باز به‌راحتی نمی‌توانند از کنار زرق و برق و زیبایی ساعت‌های اصل سوئیس عبور کنند. در راسته ساعت‌فروش‌های بازار بزرگ تهران، ویترین 100تا 150مغازه با ساعت‌های اصل و به قول ساعت‌فروش‌ها «اورجینال» تزئین شده و بقیه مغازه‌ها مدل قلابی یا همان «فیک» ساعت‌های سوئیسی را عرضه می‌کنند. به همین دلیل بسیاری از خریدارهایی که به قصد خرید ساعت‌های اصل سوئیسی وارد بازار بزرگ می‌شوند، دست آخر با صرف مبلغی بین 500هزار تومان تا 3میلیون تومان صاحب یک ساعت فیک یا قلابی می‌شوند. کثرت ساعت‌های چینی به حدی است که تشخیص آنها از ساعت‌های اصل سوئیسی برای برخی مصرف‌کننده‌ها غیرممکن است و در چنین شرایطی باید توصیه ساعت‌فروش‌های قدیمی بازار را جدی گرفت. فروشنده یکی از فروشگاه‌های معتبر راسته ساعت‌فروش‌ها، تنها راه تشخیص ساعت‌های اصل از نمونه‌های تقلبی را سرچ‌کردن کد رجیستری آنها در موتورهای جست‌وجوگر می‌داند؛ «اگر کد رجیستری ساعت را در اینترنت سرچ کنید مشخص می‌شود که گارانتی دارد یا نه. یکی از راه‌های دیگر این است که خریدار از فروشنده بخواهد در فاکتور قید کند که ساعت فروخته شده اصل است یا نمونه تقلبی برندهای معروف. در چنین مواردی اگر فروشنده در فاکتور قید کند که ساعت فروخته شده اصل است و ثابت شود که کالای تقلبی فروخته، طبق قوانین صنفی باید ساعت را از مشتری پس بگیرد و مبلغ را برگرداند.»

   ساعت‌بازها وارد می‌شوند 
بخش جذاب راسته ساعت‌فروش‌های بازار بزرگ تهران را مغازه‌هایی تشکیل می‌دهند که فقط ساعت‌های اصل سوئیسی به مشتری عرضه می‌کنند و حتی صحبت کردن درباره ساعت‌های تقلبی چینی را کسر ‌شأن می‌دانند. یکی از برندهای سوئیسی که مشتریان زیادی دارد «فردریک کنستانت» است و خیلی‌ها آن را یکی از گران‌ترین برندهای موجود در بازار بزرگ تهران می‌دانند. قیمت مدل‌های مختلف این برند از 5میلیون تومان شروع می‌شود و به 120میلیون تومان هم می‌رسد؛ ساعت‌هایی که با نمونه‌های تقلبی تفاوت‌های آشکاری دارند. آنطور که فروشنده یکی از نمایندگی‌های ساعت‌های سوئیسی می‌گوید قیمت‌گران‌ترین مدل فردریک کنستانت تا 3 سال قبل به 4میلیون تومان می‌رسید اما متناسب با افزایش نرخ دلار، به شکل تصاعدی بالا رفته و افزایش قیمت 30برابری را تجربه کرده است. ساعت‌های لوکس و گرانقیمت سوئیسی همیشه مشتریان خاص خود را دارند اما افزایش قیمت تدریجی این نوع ساعت‌ها از تعداد مشتریان آنها کاسته و کمتر کسی برای خرید ساعت‌های چند ده میلیونی سر کیسه را شل می‌کند. آنطور که یکی از ساعت‌فروش‌های بازار بزرگ تهران می‌گوید، افزایش نرخ ارز، ساعت‌های سوئیسی را از کالای مصرفی به کالای لوکس بدل کرده و قدرت خرید مردم هم کاهش پیدا کرده است. بازاری‌ها می‌گویند قشر مرفه جامعه بخشی از پول اضافه خود را به خرید ساعت‌های لاکچری اختصاص می‌دادند اما تعداد آنها روزبه‌روز در حال کمتر شدن است و خیلی‌ها ترجیح می‌دهند روی خودرو یا ملک سرمایه‌گذاری کنند.

   فرق بنز و پراید 
کنار هم قرار گرفتن ساعت‌های اصل سوئیسی با نمونه‌های تقلبی آنها این سؤال را در ذهن خیلی‌ها ایجاد می‌کند که ساعت با ساعت چه فرقی دارد و اگر وجه اشتراک همه ساعت‌ها نشان دادن زمان است چرا تفاوت قیمت‌ها گاهی به بیش از 100میلیون تومان می‌رسد؟ جواب پرسش‌هایی از این دست را فقط ساعت‌بازها می‌دانند و فروشنده‌های نمایندگی‌های معتبر هم می‌توانند به‌طور مفصل درباره تفاوت ساعت‌های ارزان قیمت چینی و ساعت‌های اصل سوئیسی صحبت کنند. به گفته یکی از این فروشنده‌ها، تقاوت اصلی در موتور این ساعت‌هاست. موتور ساعت‌های سوئیسی بدون استثنا فلزی و دست‌ساز است و به همین دلیل قابلیت تعمیر و تعویض قطعه را دارند اما موتور نمونه‌های تقلبی با پلاستیک ساخته شده و بعد از مدتی به‌دلیل ساییدگی قطعات، زمان را عقب و جلو نشان می‌دهند. ضرب‌المثل «فلانی مثل ساعت سوئیسی کار می‌کند» در این مواقع مصداق پیدا می‌کند و به گواه فروشنده‌های قدیمی، این ساعت‌ها بعد از سال‌های طولانی حتی یک دقیقه هم زمان را اشتباه نشان نمی‌دهند. در راسته ساعت‌فروش‌های بازار بزرگ تهران 14برند معتبر سوئیسی به مشتریان عرضه می‌شود که قیمت آنها بنا به نوع جنس و اعتبار کارخانه‌های سازنده بین 4میلیون تا 120میلیون تومان است. پای صحبت فروشنده‌ها که بنشینید به شما خواهند گفت که فرق ساعت 4میلیون تومانی با ساعت 120میلیون تومانی مثل تفاوت بنز و پراید است!

   نسل سوئیسی‌ها در معرض انقراض
خبر بد برای ساعت‌بازها و کلکسیونر‌های ساعت این است که نسل ساعت‌های گرانقیمت و لاکچری در ایران رو به انقراض است؛ چرا که تحریم‌ها و افزایش قیمت دلار با گرانی سرسام‌آور ساعت‌های اصل سوئیسی رابطه مستقیم دارد و آنها را در فهرست کالاهای لوکسی که واردات آنها ممنوع اعلام شده قرار داده است. گرانقیمت‌ترین ساعتی که در بازار بزرگ تهران یافت می‌شود حدود 120میلیون تومان قیمت دارد اما در برخی مراکز خرید شمال تهران مثل مرکز خرید ارگ تجریش و پالادیوم ساعت‌های یک‌و‌نیم‌میلیاردی هم به مشتریان عرضه می‌شود و به همین دلیل نام آنها در فهرست کالاهای لوکسی که واردات آنها ضرورتی ندارد قرار گرفته است. با این حساب بعد از فروش ساعت‌هایی که قبل از گرانی ارز به کشور وارد شده، دیگر نشانی از آنها در ویترین مغازه لوکس‌فروشی‌های تهران نخواهیم دید و طبیعی است که ساعت‌های ارزان‌قیمت‌تر و نمونه‌های تقلبی مشتریان بیشتری پیدا می‌کنند. مثل ساعت‌های رولکس که اصل آن 80میلیون تومان قیمت خورده اما نمونه فیک یا تقلبی همین ساعت که محصول کشور چین است 500هزار تومان است. فروشنده‌های قدیمی ساعت‌های تقلبی را به هندوانه سر بسته‌ای تشبیه می‌کنند که ممکن است چند ساعت بعد از خارج شدن از بسته‌های خوش رنگ و لعاب از کار بیفتند و این احتمال هم وجود دارد که چند سال دوام بیاورند، علاوه بر اینکه برخلاف ساعت‌های سوئیسی خدمات پس از فروش و گارانتی ندارند. آنها به مشتری می‌گویند خرید این نوع ساعت‌ها نوعی قمار است.

   وقتی دست‌دوم‌ها رونق می‌گیرند
به موازات گرانی روزافزون ساعت‌های اصل سوئیسی، بازار خرید و فروش نمونه‌های دست دوم این ساعت‌ها بین دلال‌ها و برخی مغازه‌دارهای بازار بزرگ تهران رونق گرفته است. بسیاری از کسانی که ارزش ساعت‌های سوئیسی را می‌دانند اما توان پرداخت رقم‌های سرسام‌آور را ندارند به این مغازه‌ها مراجعه می‌کنند و سراغ محصولات دست‌دوم برند‌های معروف را می‌گیرند؛ مثلا ساعت‌های رولکس 2007تا 2009چیزی بین 4تا 5هزار دلار خرید و فروش می‌شود که اگر آن را با احتساب دلار 14هزار تومانی به ریال تبدیل کنیم می‌شود مبلغی بین 600تا 700میلیون تومان. کسانی که قصد خرید این ساعت‌ها را دارند و به‌خصوص دلال‌ها برای اینکه از سالم بودن آنها اطمینان حاصل کنند شگردهای مختلفی دارند و با بررسی پیچ پشت قاب ساعت تشخیص می‌دهند که ساعت تعمیر شده یا نه. یکی از دلال‌ها، خرید ساعت‌های دست دوم سوئیسی را مثل خرید طلای دست دوم می‌داند؛«در بسیاری از کشورهای دنیا ساعت‌های رولکس را می‌توانید به بانک ببرید و با فروش آن پول نقد بگیرید. قیمت این ساعت‌ها روزانه است، درست مثل طلا که قیمت جهانی دارد و لحظه به لحظه تغییر می‌کند.» آنطور که دلال‌های قدیمی می‌گویند بسیاری از کلکسیونرها به واسطه چندبرابرشدن قیمت ساعت‌های اصل سوئیسی، عطای ادامه فعالیت را به لقایش بخشیده‌اند اما برخی از آنها هنوز هم این ساعت‌ها را بین خودشان رد‌و‌بدل می‌کنند و آن را یک کالای سرمایه‌ای می‌دانند.

   تقدیم به شما 
ساعت از سال‌های دور به‌عنوان کالایی مناسب برای هدیه دادن شناخته می‌شده اما امروزه تعداد کسانی که حتی حاضر باشند یک ساعت چینی 500هزار تومانی را هم هدیه بدهند محدود شده است. با این حال پاساژ قیصریه که نبض راسته ساعت‌فروش‌ها در بازار بزرگ تهران به شمار می‌رود هنوز هم محل مناسبی برای خرید ساعت و هدیه دادن آن به اطرافیان است. پاساژ قیصریه محل خرید و فروش ساعت‌های ارزان قیمت چینی است اما ساعت‌های سوئیسی با قیمت‌های مناسب هم در ویترین مغازه‌ها چیده شده و برای کسانی که می‌خواهند بین 3تا 5میلیون تومان برای خرید یک ساعت سوئیسی هزینه کنند گزینه مناسبی است. یکی از فروشنده‌ها می‌گوید ساعت‌های چند‌میلیونی تفاوت فاحشی با ساعت‌های چند‌ده‌میلیونی ندارد و فرق آنها در نام و نشان و اعتبار برندها خلاصه می‌شود. ساعت‌های 4یا 5میلیون تومانی از جنس استیل و تیتانیوم است و بعد از چند سال با پرداخت نو می‌‌شوند. این ساعت‌ها هم در خانواده ساعت‌های سولار دسته‌بندی می‌شوند و به‌طور اتوماتیک کار می‌کنند. پاساژ قیصریه که در میانه‌های بازار بزرگ تهران واقع شده محلی برای خرید از برندهای نسبتا معتبری است که محصولات آنها یک گزینه مناسب برای قشر متوسط جامعه به شمار می‌رود.