مخارج رأی‌گیری

زهرا رستگارمقدم
پس از با انتخابات شورایاری در تهران، گزارش شد که بعضی کاندیدا‌ها هزینه‌های سرسام‌آوری در محله خود خرج کرده‌اند. انتخابات شورای شهر در شهرستان‌های کوچک از ارقام چندصدمیلیونی و میلیاردی حکایت می‌کرد. طبیعی است در انتخابات مجلس، این هزینه‌ها به‌مراتب بالاتر برود. یازدهمین دوره انتخابات مجلس نزدیک است و جلسات و کمپین‌های تبلیغاتی در شهر و روستاها پا گرفته؛ تبلیغاتی که دیگر به چاپ بنر و پوستر انتخاباتی یا سخنرانی و بازدید از مراکز مختلف ختم نمی‌شود. گاهی همه خدمات یعنی صفر تا 100فرایند تبلیغات توسط دفترهای تبلیغاتی با مبالغ هنگفتی انجام می‌شود. با توجه به هزینه‌های  انتخابات شورایاری، بررسی شده چنانچه انتخابات در یک شهر 100 هزار نفری برگزار شود، وضعیت چگونه خواهد بود.

از مکان تا غذا و هدیه‌های میلیونی
درنظر داشته باشید که اجاره یک مکان برای ستاد انتخاباتی در بهترین نقطه شهر، چه مقدار است و اگر حوزه انتخابیه چند شهر باشد، این رقم ضرب در تعداد شهر‌ها خواهد شد. فرض بر این است که کاندیدا 3ستاد اصلی و 3ستاد فرعی دارد. اجاره ستاد اصلی حدود ۴۰ میلیون و فرعی حدود ۲۰ میلیون تومان است. پس نامزد فرضی انتخابات حدود ۱۸۰ میلیون تومان به صاحبان مغازه‌ها بدهکار خواهد شد که یا به‌صورت نقد ویا دین، پرداخت می‌شود. اما این فقط درباره مکان است. هر کاندیدا نیاز به تعدادی نیروی انسانی دارد. این افراد اگر یک ماه در اختیار ستاد شما باشند و دستمزد هر یک ۴ میلیون درنظر گرفته شود، ۴۰ نیروی استخدامی نیاز است و این یعنی حدود ۱۶۰ میلیون تومان بدهکاری به افراد. از سوی دیگر حدود 100میلیون تومان باید در اختیار افراد باشد تا وعده‌های غذایی و هزینه‌های جاری ستاد را تهیه کنند؛ رقمی معادل ۲۶۰ میلیون تومان. اما ستاد‌های تبلیغاتی نیاز به کامپیوتر، دستگاه پخش موسیقی، میز و صندلی و البته شربت و شیرینی دارند. به‌نظر می‌رسد ستاد‌های اصلی ۵۰ میلیون و ستاد‌های فرعی حدود ۲۰ میلیون تومان برای چنین کارهایی هزینه کنند؛یعنی حدود ۲۱۰ میلیون تومان. البته این تبلیغات فقط شامل ستادهاست. هر کاندیدایی معمولا برای ستاد انتخاباتی نیاز به تعدادی پوستر خواهد داشت. کاندیداها در حداقل‌ترین شکل به 10هزار پوستر A3 و 20هزار پوستر A4 نیاز دارند. همین 2قلم ۴۰ میلیون تومان هزینه برمی‌دارد. بروشور برنامه‌های کاندیدا هم اگر هشت صفحه‌ای باشد همین قدر هزینه خواهد داشت. اگر قرار باشد کارتی چاپ یا طرح دوم برای پوستر درنظر گرفته شود، هزینه‌ها از 40 میلیون تومان خواهد گذشت. این هزینه‌ها فقط مربوط به زمانی است که یک کاندیدا نخواهد اقلامی چون سررسید، خودکار تبلیغاتی، جاکلیدی و مواردی از این دست سفارش دهد. اگر هزینه‌های چاپی ستاد را در همین حدود متوقف کنیم، 120 میلیون تومان هزینه خواهد شد. چاپ بنر در اندازه بزرگ، حداقل ۳۰۰ هزار تومان هزینه دارد. برای هر مراسم سخنرانی ۵ بنر نیاز است. در ۲۰ مراسم به ۱۰۰ بنر نیاز می‌شود. برای تبلیغات در سطح شهر هم حدود ۱۰۰ بنر نیاز است که نیاز به تیم پشتیبان برای نصب و مراقبت مجدد دارد. در مجموع نزدیک‌به ۳۰۰ بنر که ۹۰ میلیون تومان آب می‌خورد. به‌نظر باید ۹۰ میلیون تومان هم بنر در ابعاد کوچک‌تر منتشر کنید که در خیابان‌ها به تیر چراغ برق آویزان شود. در مجموع یک کاندیدا ۲۰۰ میلیون تومان برای تبلیغات بنری خود باید کنار بگذارد. اما کاندیداها به همین تبلیغات بسنده نمی‌کنند. فرض می‌کنیم 40شب مهمانی شام برپا شود. چون این شام‌ها جزو لاینفک ستاد‌های انتخاباتی در شهرستان‌هاست. جمع‌های کوچکی که از ۵۰ تا ۱۰۰ نفره آغاز و تا ۵۰۰ نفره افزایش پیدا می‌کند. این یعنی هزار تا 7هزار غذا که با مخلفات و حمل‌ونقل که به عدد ۵۴۰میلیون تومان خواهد رسید.

هر  دقیقه  فیلم تبلیغاتی یک‌میلیون
فرض می‌شود در حوزه انتخابیه کاندیدا، روستاهایی هم وجود داشته باشد. هرچند نیاز‌های فیزیکی را ستاد مرکزی تامین می‌کند، اما این روستا‌ها نیاز به محل استقرار تا ۸ میلیون تومان، تجهیزات صوتی و تصویری تا ۵ میلیون، مراسم سخنرانی و شام 100نفره تا۱۰ میلیون و نیروی انسانی از ۵ میلیون به یکی از بزرگان روستا و ۵ میلیون تنخواه برای هزینه‌های جاری مثل استخدام نیروی انسانی دارند. هر روستا ۳۳ میلیون تومان و اگر ۳۰ روستای پرجمعیت داشته باشیم، حدود یک میلیارد هزینه دارد. برخی کاندیدا برای اهالی روستا اقلامی خریداری می‌کنند. در برخی موارد هم کمک‌های مالی مستقیم به اهالی روستا می‌شود.
اما مسئله‌ مهمی چون فضای مجازی نباید فراموش شود. هزینه طراحی سایت شخصی حدود ۱۵ میلیون تومان هزینه خواهد داشت. 3نفر برای به روزرسانی مطالب آن نیاز است و یک عکاس هم باید برنامه‌ها را پوشش دهد. اگر 3ماه این نیرو‌ها را استخدام کنید، نزدیک‌به ۵۰ میلیون تومان به علاوه هزینه مکان ستاد و اینترنت و برق هزینه دارد. در مجموع یک کاندیدا باید 60میلیون برای سایت و تلگرام و اینستاگرام و واتس‌آپ کنار بگذارد. فرض می‌کنیم در 10نوبت و هر نوبت ۲۰ هزار پیامک ارسال کنید.  این کار برای یک کاندیدا حدود 30میلیون تومان هزینه دارد. هزینه حضور شما در شبکه‌های اجتماعی هم برای یک پیج پربیننده اینستاگرام با حدود ۲۰k، ۱۲ میلیون برای ادمین پیچ و ۸ میلیون برای خرید ممبر  است. اگر در شبکه تلگرام و توئیتر هم فعالیت کنید حدود ۳۰ میلیون هزینه در مجموع اضافه می‌شود؛ یعنی شبکه اجتماعی حدود ۵۰ میلیون. با توجه به اینکه شرکت‌های متوسط برای ساخت کلیپ ۵ دقیقه‌ای حدود ۵ میلیون تومان دریافت می‌کنند، اگر شما نیاز به ۱۲۰ دقیقه فیلم و کلیپ داشته باشید باید ۱۲۰ میلیون تومان هزینه کنید. این فیلم را اگر قرار باشد روی CD بین جامعه رای‌دهنده پخش کنید، رقم دوبرابر می‌شود؛ یعنی ۲۴۰ میلیون تومان.

تبلیغات میلیاردی و حقوق میلیونی
بسته‌های تبلیغاتی هم گاهی نیاز است. این بسته‌ها شامل هدیه است. از تابلو فرش گرفته تا کتاب‌های نفیس برای افراد سرشناس. اگر هر هدیه ۵۰۰ هزار تومان باشد و برای ۲۰۰ شخصیت این کار انجام شود، نزدیک‌به ۱۰۰ میلیون هزینه می‌شود. هر کاندیدا نیاز به 2 تا 3 سخنرانی دارد. این سخنرانی که معمولا در سالن بزرگ شهر برگزار می‌شود، باید هزینه نصب استیج و میکروفن هم پرداخت کند. همین 30میلیون تومان آب می‌خورد. هر کاندیدا نیاز به قاری قرآن، مجری، استندآپ کمدین، شاعر و مجلس گرم‌کن دارد. در بهترین حالت ۱۰ میلیون دستمزد این افراد می‌شود. یک ورزشکار یا بازیگر معروف هم می‌تواند برای مردم جذاب باشد. پس هزینه همین نیرو‌ها تا 30میلیون بالا می‌رود. برای این مراسم هم باید برای 2هزار نفر صندلی و البته پذیرایی سفارش داده شود. مثلا یک موز و یک آب میوه و یک کیک، با یک کتاب دعا که تصویر کاندیدا روی آن نقش بسته می‌تواند نزدیک‌به ۲۰ میلیون تومان شود. در واقع برای سخنرانی‌های خود ۲۵۰میلیون تومان کنار بگذارید. تا همین‌جا یک کاندیدا برای انتخابات مجلس بیش از ۳ میلیارد تومان هزینه کرده است. اگر کاندیداها در رسانه‌های محلی آگهی منتشر کنند یا در ایامی مثل روز خبرنگار، روز آتش‌نشان و... جشن‌هایی برگزار شود و جوایز نمادینی اهدا شود، در مراسم عروسی شرکت ‌کنند و هدیه بدهند یا به تازه صاحب فرزند شده‌ها هدیه دهند و یا در برنامه‌های تبلیغاتی خیریه‌ای جهیزیه تهیه کنند، زندانی آزاد کنند و... ، رقم تبلیغاتی هر کاندیدا برای انتخابات مجلس مرز ۵ میلیارد را رد خواهد کرد؛ این یعنی حتی حقوق ۱۰۰ میلیونی هم نمی‌تواند کفاف هزینه‌های یک کاندیدا را بدهد. همه این موارد در حالی است که یک کاندیدا نخواهد رأی بخرد. سابقه دارد که در شب انتخابات و ساعت‌های پایانی و تمدید رأی گیری، آرا با قیمت‌های ۱۰۰ هزار تا ۲۰۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شود.
دولت اما آذر ٩۴ لایحه‌ای برای شفافیت هزینه‌های انتخاباتی به مجلس تحویل داد. پس از آن در سال ٩۵ این لایحه بار دیگر به مجلس فرستاده شد، اما همان زمان کلیات آن در کمیسیون شوراهای مجلس رد شد. ولی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی 6بهمن‌ماه طرح شفافیت و نظارت بر تأمین مالی فعالیت‌های انتخاباتی را مصوب کردند که تخلف نامزدها از قانون شفافیت هزینه‌ها منجر به محرومیت از یک تا 2دوره می‌شود. باید دید این محدودیت‌ها چقدر در پایین آوردن هزینه‌ها مؤثر است.


هزینه‌های رای
درنظر داشته باشید که اجاره یک مکان برای ستاد انتخاباتی در بهترین نقطه شهر، چه مقدار است و اگر حوزه انتخابیه چند شهر باشد، این رقم ضرب در تعداد شهر‌ها خواهد شد. فرض بر این است که کاندیدا 3ستاد اصلی و 3ستاد فرعی دارد. اجاره ستاد اصلی حدود ۴۰ میلیون و فرعی حدود ۲۰ میلیون تومان است. پس نامزد فرضی انتخابات حدود ۱۸۰ میلیون تومان به صاحبان مغازه‌ها بدهکار خواهد شد