حرکت در جهت عکس

دکتر بهمن آرمان/ اقتصاددان

سرمایه‌گذاری خارجی علاوه بر درنظر گرفتن تقسیم جهانی بازار کار و تولید شدیدا متاثر از کنش و واکنش‌های سیاسی است. شاهد مدعا اینکه بر پایه آمار رسمی بیش از 80درصد سرمایه‌گذاری خارجی بین کشورهای پیشرفته صنعتی صورت می‌گیرد که دلیل آن کنترل گسترش تکنولوژی‌های نوین است زیرا سرمایه‌گذاری خارجی با خود نه‌تنها تکنولوژی که سهمی از بازارهای جهانی و روش‌های نوین مدیریت را به‌دنبال دارد که هم‌اکنون جایگاه جهانی ایران در این زمینه مشخص نیست. بنابر این انتظار چندانی با توجه به‌وجود تنش‌ها در روابط خارجی کشور و رقابت‌های شدید اقتصادی بین سه کشور بزرگ منطقه (ترکیه، عربستان سعودی و ایران) با یکدیگر، موضوع را بسیار پیچیده‌تر کرده است. 2 کشور ترکیه و عربستان سعودی جزو گروه جی20 یا 20اقتصاد بزرگ جهان هستند و ایران با این دو اقتصاد از نظر تولید ناخالص داخلی، فاصله بسیار زیادی دارد؛ هر چند امکانات ایران با این دو کشور از نظر داشتن معادن و به‌ویژه ذخایر گازطبیعی و انرژی قابل مقایسه نیست. شاهد دیگری که بر این مدعا می‌توانیم مطرح کنیم مسئله توافقنامه‌هایی است که با هزینه سیاسی بسیار سنگین توانستیم با کشورهای اروپایی، ژاپن و چین و کره‌جنوبی امضا کنیم. ارزش این تفاهمنامه‌ها شاید چیزی بیش از 50تا 60میلیارد دلار است که می‌توانند درصورت انجام، اقتصاد ایران را شدیدا دگرگون کرده و نرخ بیکاری را پایین آورده و رشد اقتصادی را حتی دو رقمی کنند و در نهایت ایران بتواند به سرعت همانند ترکیه و عربستان جزو 20 اقتصاد بزرگ جهان باشد. اما علاوه بر مشکلات سیاسی، مشکلات ساختاری هم در ایران مزید بر علت شده که شاید بزرگ‌ترین آن، فساد گسترده‌ای است که درون دستگاه‌های دولتی ما وجود دارد و البته ناتوانی مدیران ما از درک مسائل واقعی علم اقتصاد! اگر شیوه یا روش‌های انگیزشی را که در سایر کشورها برای سرمایه‌گذاران خارجی درنظر گرفته شده، مورد توجه قرار بدهیم متوجه می‌شویم که شرایط در سایر کشورها  برای سرمایه‌گذاران خارجی بسیار متفاوت است.

«ریکاردو» یکی از 3اقتصاددان تأثیرگذار بر زندگی نوع بشر، می‌گوید که خودکفایی در همه زمینه‌ها جز فقر مطلق چیزی به‌دنبال ندارد، کشورها باید روی مواردی که در آنها دارای مزایای نسبی هستند متمرکز شوند. سرمایه‌گذاری خارجی در ایران هنوز آنچنان که باید شکل نگرفته است. از رقم 30میلیارد دلار تفاهمنامه امضا شده بین‌المللی که مرتب از زبان رئیس‌جمهور و مسئولان دولتی اعلام می‌شود شاید در مجموع تاکنون کمتر از 2میلیارد دلار آن عملیاتی شده است که آن هم محدود به راه‌آهن تهران- مشهد و تهران- قم- اصفهان است. بنابراین از یک طرف شرایط جهانی و از سوی دیگر کاستی‌های داخلی عملا نه‌تنها سرمایه‌گذاری خارجی در ایران  بلکه استفاده از اعتبارات فاینانس بین‌المللی را برای ایران غیرممکن ساخته است.