آمار آزار

مائده امینی _  روزنامه‌نگار

آ‌نها مورد آزار روانی و عاطفی قرار می‌گیرند، فرزندهایشان درست روبه‌روی چشم‌های خودشان بر سر اموال به‌جا مانده و نمانده با یکدیگر درگیر می‌شوند یا حتی آنها را فراموش می‌کنند. از یک جا به بعد، هرچه سن ما آدم‌ها بالاتر می‌رود، در برابر همدیگر بی‌دفاع‌تر می‌شوند و این از آن قوانین نانوشته طبیعت است. سالمندآزاری به این واسطه امروز یکی از پدیده‌های رایج در جهان است؛ آزارهایی که مصداق‌های متفاوتی دارند و لزوما به خشونت جسمی ختم نمی‌شوند. پیرمرد‌ها و پیرزن‌ها یکی از اصلی‌ترین قربانی‌های آزارهای روانی توسط اطرافیان‌شان هستند. آزار‌های روانی، آنها را به زندگی بی‌میل می‌کند. آنها به سرزنش خود روی می‌آورند، اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند و مدام در خود احساس حقارت، ناامیدی، گناه و درماندگی می‌کنند. سالمندانی که به‌مدت زیادی تحت آزار و خشونت قرار می‌گیرند، در یک روند تراژیک بعد از مدتی گوشه‌گیر می‌شوند و از محیط اطراف خود کناره‌گیری می‌کنند. سالمندآزاری، پدیده‌ای است که روزبه‌روز، نه فقط در ایران که در همه جهان بیش از پیش شیوع پیدا می‌کند و این گزاره تلخ، نگرانی بزرگی برای جامعه‌شناسان به‌وجود آورده است. در مرداد‌ماه سالی که گذشت رئیس اورژانس اجتماعی کشور خبر داد که براساس آمار، بعد از کودک‌آزاری و همسرآزاری، سالمندآزاری رتبه سوم خشونت خانگی را در ایران به‌خود اختصاص داده است و این آمار در حالی ثبت شده که بسیاری از سالمندان نسبت به خشونت‌هایی که علیه آنها به‌کار گرفته می‌شود آگاه نیستند یا تمایلی به بازگو کردن تجربه‌های خود ندارند.

30 %
سالمندان در ایران آزار عاطفی می‌بینند
نبود یک مرجع قابل اتکای آماری در حوزه سالمندان، مانند خیلی دیگر از حوزه‌ها در ایران، بررسی این پدیده را سخت کرده است. خبرگزاری‌ها و ارگان‌های مختلف در کشور، هرکدام آمار متفاوتی از میزان سالمندآزاری در ایران ارائه می‌دهند. برای مثال ایرنا در گزارشی نوشته است:‌ «آمارها نشان می‌دهد که سالمندآزاری در ایران از میزان جهانی فاصله گرفته است، یعنی همین حالا میزان سالمندآزاری در جهان بین 4تا 9درصد است، اما در ایران این رقم به حدود 10درصد می‌رسد».
اما تبیان ادعا کرده است: «پدیده سالمندآزاری که در جامعه مدرن امروزی با آن مواجه هستیم، در ایران میزان شیوع آن به 56.4درصد رسیده است.»  عصر ایران در گزارشی به نقل از رئیس اورژانس اجتماعی کشور نوشته است: «در ایران، شایع‌ترین نوع سالمندآزاری، آزار عاطفی است که 30.7درصد سالمندان آن را تجربه کرده‌اند. سالمندآزاری روانی با 25.4درصد در جایگاه دوم و بی‌توجهی و غفلت از سالمندان در جایگاه سوم با سهم 25.1درصد قرار گرفته است».  براساس این گزارش، سهم سالمندآزاری مالی، 19.7درصد و سهم سالمندآزاری جسمی در ایران 13.1درصد اعلام شده است و 11.7درصد سالمندانی که مورد خشونت واقع می‌شوند، در حال تجربه کردن «طردشدگی» هستند.

11/6 %
میانگین آزار روانی سالمندان در جهان
سازمان بهداشت جهانی، در یکی از آخرین گزارش‌های خود نوشته است که براساس آمارهای جهانی، به‌طور میانگین 15.7درصد سالمندان (با استاندارد سنی بیش از 60سال) مورد آزار قرار می‌گیرند. همچنین این پایگاه جهانی نوشته است که در سال 2017 از هر 6سالمند یک‌سالمند، قربانی سالمندآزاری در دنیا شده است. بنا به تعریف این پایگاه،  60 سالگی شروع سالمندی درنظر گرفته می‌شود. البته در کشورهای توسعه‌یافته سالمندی را بعد از 65سالگی درنظر می‌گیرند.
آخرین تحقیقات سازمان بهداشت جهانی که براساس 52 پژوهش در 28 کشور به‌دست آمده، نشان می‌دهد که در جامعه، سالمندانی که مورد آزار قرار گرفته‌اند، 11.6درصد قربانی آزار روانی، 6.8درصد قربانی آزار مالی و 4.2درصد قربانی بی‌توجهی از سوی نزدیکان خود یا پرستاران شده‌اند. همچنین 2.6درصد سالمندان در سراسر جهان مورد خشونت فیزیکی قرار گرفته‌اند و 0.9درصد آنها قربانی آزار جنسی بوده‌اند.

ایران 56/4 %
سالمندان ایرانی بیشترین خشونت خانگی را تجربه می‌کنند 
یک پژوهش تخصصی که در مجله «سالمند» منتشر شده است و حاصل یک کار تحقیقاتی درباره میزان شیوع سالمندآزاری بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۴ است، می‌گوید که برآورد میزان شیوع کلی سالمندآزاری در ایران 56.4درصد است. این آمار برای آمریکا 4تا 10درصد، نیجریه 30درصد و اسپانیا 46درصد اعلام شده است. همچنین میزان سالمندآزاری در کشورهای اروپای شمالی 2درصد، آلمان 9.6درصد، هنگ‌کنگ 21.4درصد، چین 36.2درصد و روسیه 28.6درصد بوده است؛ آماری که نشان می‌دهد بحران سالمندآزاری در ایران بسیار جدی‌ است و انکار مسئولان از تریبون‌های مختلف راه به جایی نمی‌برد.
نسیبه زنجری، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، با بیان اینکه شیوع سالمندآزاری در کشور ۵۶درصد اعلام شده هم به نوعی بر آمارهای فوق صحه گذاشته و گفته است: در حوزه سالمندان و براساس آمارها، ۳۱درصد آزار عاطفی به ثبت رسیده است که به نسبت از سایر آزارها رقم بالاتری دارد و ۱۳درصد هم آزار جسمانی برآورد شده است. به گفته او رقم خشونت سالمندی در آمریکا ۴ تا ۱۰درصد، در روسیه ۲۹درصد، در چین ۳۶درصد و در آلمان ۹درصد است.
و همه اینها یعنی سالمندان ایرانی در سکوت رسانه‌ها، بیشترین خشونت خانگی را نسبت به کشورهایی مثل چین، آمریکا و روسیه تجربه می‌کنند.

7/500/000  نفر جمعیت سالمندان ایران  
خطر اپیدمی  سالمندآزاری
طبق سرشماری که در سال۱۳۹۵ صورت گرفته ۹.۲ جمعیت ما به‌عبارتی 7.5 میلیون نفر سالمند هستند. آهنگ رشد جمعیت به ما می‌گوید که در سال ۱۴۳۰ جمعیت سالمندی کشور به ۳۳درصد می‌رسد و از هر 3نفر یک نفر در دوره سالمندی زندگی خواهد کرد. همین آمار می‌تواند زنگ‌خطر بزرگی را برای احتمال شیوع این پدیده در ایران-به نوعی که دیگر غیرقابل کنترل باشد- به صدا در آورد، در حالی‌ که در فرهنگ ما، احترام به بزرگ‌ترها و به‌خصوص سالمندان بسیار دیده و توصیه شده است.

آمار جهانی
سازمان بهداشت جهانی، در یکی از آخرین گزارش‌های خود نوشته است که براساس آمارهای جهانی، به‌طور میانگین 15.7درصد سالمندان (با استاندارد سنی بیش از 60سال) مورد آزار قرار می‌گیرند. همچنین این پایگاه جهانی نوشته است که در سال 2017 از هر 6سالمند یک‌سالمند، قربانی سالمندآزاری در دنیا شده است