الزامات تصمیم 250هزار میلیارد تومانی

250هزار میلیارد تومان منابع تبصره14 لایحه بودجه که هفته گذشته در کمیسیون تلفیق مجلس تصمیماتی درخصوص آن گرفته شد، یکی از مهم‌ترین ارکان بودجه برای موفقیت سیاست‌های رفاهی برای مقابله با فقر و کاهش تبعیض در شرایط سخت و پیچیده کشور است. تبصره14 لایحه بودجه که در قالب جدولی بنا بر ماده39 قانون برنامه ششم توسعه ایجاد شد، به جزئیات منابع و مصارف هدفمندی می‌پردازد. مطابق برنامه ششم توسعه، دولت می‌تواند منابع حاصل از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی را با توجه قانون هدفمندکردن یارانه‌ها به‌منظور ارتقای عدالت اجتماعی و حمایت اجتماعی از خانوارهای آسیب‌پذیر هزینه کند.

نکته قابل توجه این است که تبصره14 در لایحه بودجه99 با رشدی چشمگیر نسبت به سال98 روبه‌رو شد. جمع کل دریافتی‌ها در سمت منابع این تبصره در سال99 نسبت به قانون بودجه98، حدود 78درصد رشد داشته است. سهم مصارف هدفمندی در لایحه بودجه سال1399 نیز نسبت به سال98 بیش از 140درصد افزایش یافته است. این افزایش به‌علت افزودن مواردی چون اجرای طرح حمایت معیشتی خانوارها، تغذیه و امور رفاهی دانشجویان، تولید و اشتغال (بند الف تبصره١٨) حمل‌و‌نقل ریلی، مسکن و نهاده‌های کشاورزی بوده است.
در این میان پرسش مهمی که مطرح است این است که در شرایط سخت و ویژه کشور که با فقر و تبعیض فزاینده روبه‌رو هستیم، بهترین شکل تخصیص منابع این تبصره کدام است؟ منابعی که معادل 12.7درصد از بودجه کشور، 16.9درصد از بودجه شرکت‌های دولتی بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت، 44.5درصد از بودجه عمومی دولت و 51.7درصدی از منابع عمومی است.

در همین چارچوب پیرامون مفاد تصویب‌شده در کمیسیون تلفیق باید پرسید آیا بهترین سیاست رفاهی برای مقابله با فقر و حمایت از فقرا و گروه‌های در معرض فقر، این است که همه افراد بدون توجه به میزان استحقاق‌شان یارانه یکسان دریافت کنند؟ 
در شرایطی که طبق آنچه وزیر رفاه (با استفاده از داده‌های پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان) اعلام کرده است، «۱۱میلیون و ۹۰۰‌هزار خانوار ایرانی فاقد خودرو هستند و بخش اعظمی از جمعیت کشورمان مالک هیچ خانه و زمینی نیستند، تنها ۴۰درصد مردم ایران وام بانکی گرفته‌اند و ۶۰درصد مردم تاکنون هیچ بهره‌ای از وام‌های بانکی نبرده‌اند و از ۲۵میلیون خانوار تنها ۱۰۰هزار خانوار ایرانی تسهیلات بالای ۱۰۰ میلیون تومان گرفته‌اند»، آیا اتخاذ رویکرد پرداخت فراگیر یارانه به همگان باعث نخواهد شد گروه‌های حاشیه‌ای بیشتر به حاشیه بروند و فقرا فقیرتر شوند؟ آیا این شیوه سبب نمی‌شود کسانی که بیشترین مصرف بنزین را دارند با کسانی که کمترین میزان مصرف بنزین را دارند سهم یکسانی از کمک‌های معیشتی دریافت کنند؟ 
واقعیت این است که نحوه تخصیص و سیاستگذاری رفاهیِ 250هزار میلیارد تومان منابع تبصره‌ای که هدفش ارتقای عدالت اجتماعی، کاهش فقر و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر است و نحوه اجرای آن بر زندگی همه ایرانیان اثر‌گذار است، باید از مسیر یک گفت‌وگوی اجتماعی با نخبگان، صاحب‌نظران و کارشناسان مطلع انجام گیرد.
جمع‌بندی اینکه تصمیم‌گیری پیرامون تبصره14 لایحه بودجه را باید با مشورت صاحب‌نظران و متخصصان انجام داد. درخصوص این تبصره هم نکات مختلفی از سوی کارشناسان ارائه شده است. در این راستا پیشنهاد مشخص به کمیسیون تلفیق و رئیس مجلس این است که ساختار مناسبی برای گفت‌وگو پیرامون این تبصره ایجاد شود تا تصمیم‌گیری درخصوص مهم‌ترین رکن بودجه‌ای که اثر بی‌بدیلی بر میزان موفقیت سیاست‌های مقابله با فقر و تبعیض دارد از مسیر گفت‌وگو و اجماع نخبگانی صورت گیرد.