نگاه
سیل در سیستان؛ درس‌ها و تکلیف‌ها
پرویز کردوانی ـ چهره ماندگار جغرافیا
پیش از سیل
برای پیش از جاری شدن سیل فکری باید کرد. اینکه هنگام خشکسالی مردم را برای مصرف آب جریمه کنند و هنگام جاری شدن سیل، شمار کشته‌های انسانی و تلفات دام و طیور را اعلام کنند کاری از پیش نبرده‌اند. سیلی که در سیستان و بلوچستان جاری شد درسی بود که هر از گاهی تکرار می‌شود و اگر می‌توانستیم از آن بیاموزیم و تکلیف خود را انجام دهیم شاهد پیشامد‌های تلخ آن در آینده نبودیم. بنابراین تکلیف این است که مانند کشور‌های توسعه‌یافته دست به اقدام‌های پیشگیرانه بزنیم و درصورت بروز سیل حتی بتوانیم از آن سود ببریم. برای نمونه در هند بارندگی و خشکسالی بار‌ها رخ می‌دهد؛ هندی‌ها در حیاط خانه‌هاشان مخزن‌ها و آب‌انبار‌هایی به عمق 4تا 5متر دارند که این مخزن‌ها و آب‌انبار‌ها هنگام سیل و آبگرفتگی آب را در خود جای داده و در زمان خشکسالی منبع مناسبی برای آب مصرفی خانواده‌ها و حتی کارگاه‌ها هستند. یکی دیگر از تکلیف‌های مردم و مسئولان پس از این درسی که از سیل سیستان و بلوچستان گرفتیم ساخت و احداث سیل‌بند به اندازه کافی است. سیل‌بند و حتی بند‌های باریکی که در دشت‌ها باید ایجاد شود کمک می‌کند سیل و خطر ناشی از جاری شدن آن راه خود را از سکونتگاه‌های مردم دور زده و راهی جای دیگری شود.
پس از سیل
برای آشنایی با باید و نباید‌های پس از جاری شدن سیل یادآوری یک مثال می‌تواند مفید باشد. تصور کنید پیش از سفر شیر آب ظرفشویی را باز گذاشته‌ایم، به‌طور حتم وقتی از سفر باز می‌گردیم به محض مشاهده این صحنه ابتدا تلاش می‌کنیم آب را از کف آشپزخانه خارج کنیم. بنابراین هنگام جاری شدن سیل هم باید به فکر خالی کردن آب جاری در سطح و حفظ منابع حیاتی باشیم. یکی از مهم‌ترین اشتباه‌هایی که پس از سیل مرتکب می‌شویم اولویت دادن به خانه‌سازی برای سیل‌زدگان است. درحالی‌که رسیدگی به «عوامل زندگی» شامل احیای قنات‌ها، چاه‌ها و آب‌انبار‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است. لایروبی منابع آبی و نجات آنها از آلودگی حتمی، بسیار مهم است؛ حتی اگر مقنی‌ها گل‌ولای چاه‌ها را بیرون بکشند تا آب برای مصرف آماده شود باید این کار را کرد.
