اروپا، یک گام دورتر از «مکانیسم ماشه»

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که مدت زمان رسیدگی به شکایت انگلیس، فرانسه و آلمان از ایران در کمیسیون مشترک برجام تمدید شده است.
بیانیه جوزپ بورل 10روز پس از آن منتشر می‌شود که 3کشور اروپایی حاضر در برجام، طی نامه‌ای ضمن اعتراض به کاهش تعهدات ایران در چارچوب توافق هسته‌ای، موضوع را به کمیسیون مشترک ارجاع دادند. بورل در بیانیه خود تأکید کرده که در گفت‌وگو با تمامی طرف‌های حاضر در برجام، دریافته که همگی بر حفظ آن مصمم هستند.
کمیسیون مشترک برجام از معاونان وزرای خارجه کشورهای عضو یا مذاکره‌کنندگان ارشد آنها تشکیل شده و وظیفه نظارت بر اجرای برجام و حل و فصل اختلافات را بر‌عهده دارد. طبق بند 36برجام، اگر یکی از طرف‌ها معتقد باشد طرف دیگر به تعهداتش پایبند نبوده، می‌تواند موضوع را برای بررسی به این کمیسیون ارجاع دهد. درصورتی که کمیسیون در حل و فصل اختلافات پیش آمده راه به جایی نبرد، موضوع در نهایت پس از سپری شدن 3مرحله و در مدت زمان 65روز به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده می‌شود. ارجاع «تخلفات ایران» به شورای امنیت به‌معنای بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران خواهد بود. این روند اصطلاحا «مکانیسم ماشه» خوانده می‌شود.
طبق برجام، فرصت بررسی در مرحله اول 15روز تعیین شده است اما اعضا می‌توانند با اجماع، تصمیم به تمدید این مدت بگیرند. بیانیه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مورد تمدید روند رسیدگی، از اجماع همه اعضا در این رابطه حکایت دارد. بورل که کمتر از 2‌ماه قبل این مسئولیت را از فدریکا موگرینی تحویل گرفته در بیانیه خود آورده است: «فارغ از اختلافات پیش آمده، همه طرف‌ها اذعان دارند که به‌دلیل پیچیدگی موضوع، زمان بیشتری برای بررسی در سطح کارشناسی لازم است.»  در پی خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های یکجانبه این کشور، ایران اعلام کرد که مرحله به مرحله تعهدات برجامی‌اش را کاهش می‌دهد. موضوع کاهش تعهدات در برجام به رسمیت شناخته شده اما کشورهای اروپایی اقدامات ایران در این رابطه را تخلف از برجام می‌‌دانند. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به‌عنوان هماهنگ‌کننده اقدامات کمیسیون مشترک برجام عمل می‌کند. تلاش جوزپ بورل برای تمدید مدت زمان اولیه رسیدگی به اختلاف پیش‌آمده نشان می‌دهد اتحادیه اروپا قصد دارد همچنان موضوع توافق هسته‌ای با ایران را در مدار خود نگه دارد؛ چراکه طی شدن مدت زمان 65روزه و ارجاع پرونده به شورای امنیت به‌معنای حذف کامل این نهاد از مذاکرات هسته‌ای با ایران خواهد بود. اتحادیه اروپا برجام را یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سیاست خارجی مشترک کشورهای اروپایی می‌داند و سعی در حفظ آن دارد. ایران بازگشت تحریم‌های شورای امنیت را خط قرمز خود اعلام و تهدید کرده درصورت ارجاع موضوع به شورای امنیت، از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای یا همان ان‌پی‌تی خارج می‌شود. نشست بعدی کمیسیون مشترک برجام، در ‌ماه آینده میلادی برگزار خواهد شد.