در فصل سرما چگونه از خود مراقبت کنیم؟

کیوان الچیان_متخصص بیماری‌های داخلی

شایع‌ترین اتفاق و بیماری‌ای که در فصول سرد سال آن را تجربه می‌کنیم، سرماخوردگی است. حضور طولانی مدت در هوای سرد از مهم‌ترین عوامل بروز این بیماری در انسان است. جالب است بدانید که این اتفاق برای جوان‌ها بیشتر از افراد مسن رخ می‌دهد چرا که جوانان ما بر این باورند که بدنی مقاوم‌تر دارند و چه بسا لباس‌های متناسب با سرما و تغییر آب و هوا نمی‌پوشند و بیشتر در معرض سرماخوردگی قرار می‌گیرند. سرمازدگی منجر می‌شود که خون در بدن دچار انقباض شود و خون‌رسانی  به دست‌ها، پاها، بینی، گوش‌ها که سیستم تغذیه آنها از روش انتشار است دچار مشکل شود و حتی گاهی ممکن است این اندام در صورت شدت سرمازدگی سیاه شده و پزشکان ناگزیر از قطع این اندام شوند.
 نخستین علائمی که سرمازدگی در بدن ایجاد می‌کند را باید جدی گرفت و به‌گونه‌ای اندام را پوشاند که جلوی ادامه سرمازدگی و اثرمنفی انقباض خون در این اندام گرفته شود. لکه لکه شدن، رنگ پریدگی، احساس سوزن سوزن شدن در اندام و حتی گونه‌ها از نخستین علائمی است که نشان می‌دهد اندام در حال انقباض خون و سرمازدگی هستند و فرد باید فوراً خود را به محیط گرم برساند یا اگرچنین امکانی را ندارد، با به هم کشیدن دست‌ها یا انجام حرکت‌هایی که منجر به افزایش شدت جریان خون می‌شود، خون بیشتری را به اندام خود منتقل کرده و از انقباض خون در رگ‌ها جلوگیری کند.

مراقب لباس‌های نایلونی باشید 
گاهی لباس‌هایی که پوشیده می‌شود نایلونی هستند. این دسته از لباس‌ها به قسمت‌هایی از بدن که دچار سرمازدگی است می‌چسبد. در چنین شرایطی، لباس نایلونی‌ای که به اندام دچارسرمازدگی شده چسبیده باید، به شکل تدریجی و با استفاده از آب گرم از بدن جدا کرد تا به پوست آسیبی وارد نشود. در مراحل دیگر، گاهی پوست نقاط سرمازده دچار تاول‌های قرمزی می‌شوند که بسیار خطرناک است. خیلی از افراد در معرض خطرجدی هستند مانند افرادی دیابتی، دارای بیماری قلبی یا کسانی که فشار خون دارند. کسانی که کارهای آنان دستی است و محافظت‌های لازم را انجام نمی‌دهند هم در معرض خطرسرمازدگی دست‌ها هستند و باید با استفاده از دستکش‌های مناسب از این بخش از اندام خود مراقبت بیشتری کنند.

عضو سرمازده را گرمای ناگهانی ندهید 
این تصور غلط وجود دارد که اگر فردی را دیدیم که عضوی از اعضای بدن او دچار سرمازدگی شده است باید فوراً او را به جسم گرمی نزدیک کرد و درجه حرارت فرد را به فوریت بالا برد، این تصور درست نیست. وقتی دچار سرمازدگی می‌شویم و فوراً عضو را به منبع گرما نزدیک می‌کنیم، ممکن است پوست واکنش نشان داده و از بدن جدا شود. لازم است هنگام مواجهه با افرادی که عضوی از بدنش دچار سرمازدگی شده است، منبع گرما به شکل تدریجی و کاملا آهسته اطراف فرد را گرم کند تا عضو سرمازده با افزایش تدریجی درجه هوا از حالت انقباضی خارج شود.

عضو سرمازده را با آب ولرم گرم کنید 
برخی وقت‌ها فرد دست خود را زیر آب گرم می‌گذارد که این حرکت نیز اشتباه است و نه‌تنها کمکی به عضو سرمازده نمی‌کند بلکه مشکلی برمشکلات فرد اضافه می‌کند. آب داغ بلافاصله بر سلول‌های خونی اثرگذاشته و منجر به ایجاد درد در عضو سرمازده می‌شود. برای جلوگیری از ایجاد چنین حالتی، استفاده از آب ولرم توصیه می‌شود. استفاده از آب ولرم می‌تواند به باز‌شدن تدریجی رگ‌ها و به حرکت درآمدن خون در عضو سرمازده کمک کرده و مانع از ایجاد درد یا مشکلات مربوط به پارگی رگ‌ها شود.

الکل سرما را تشدید می‌کند 
برخی بر این باورند که با استفاده از الکل و مالیدن آن به قسمت‌های مختلف عضو سرمازده می‌توانند به گرم‌شدن عضو کمک کنند. این تصور اساسا باطل است. الکل و مالیدن آن بر سطح عضو سرمازده موجب کاهش بیشتر دمای قسمتی که الکل روی آن مالیده شده است می‌شود. این به معنی آن است که عضو سرمازده با کاهش بیشتر درجه حرارت روبه‌رو شده و خطر جدی آن را تهدید می‌کند. بماند اینکه الکل جذب خون شده و می‌تواند سبب بروز مسمومیت‌های بعدی در بدن فرد شود.

لباس خیس را با عجله از تن بیرون نیاورید 
گاهی، افراد با خیس شدن بدنشان دچار سرمازدگی می‌شوند. در چنین حالتی نباید همه لباس‌های بدن فرد را یکباره از تن او درآورد بلکه، باید لباس‌ها لایه‌لایه و به شکل آهسته از تن فرد خارج شود. کسی که سرمازده می‌شود باید حتماً لباس خود را از تن دربیاورد و از لباس خشک استفاده کند. بلافاصله بعد از پوشاندن لباس خشک به تن فرد سرمازده باید به او مایعات گرم داده شود. در سنت ما انواع آش‌ها توصیه شده است که بدن افراد را گرم می‌کند. استفاده از چای، قهوه و مواد نوشیدنی گرم دیگر نیز می‌تواند در گرم کردن بدن فرد مؤثر باشد.