مسیرطولانی یک جدایی

شبنم سید‌مجیدی - روزنامه‌نگار

بعد از انقلاب اسلامی ایران، باشگاه پرسپولیس حواشی و پشت‌پرده‌های بسیاری را در زمینه مالکیت و واگذاری پشت سر گذاشت، اما باشگاه استقلال، به‌خصوص در آن سال‌های نخست، از این حواشی تا حدودی در امان ماند. بعد از آنکه از دهه80 حواشی مربوط به مالکیت پرسپولیس تا حدودی خوابید، بحث واگذاری این باشگاه همراه استقلال به بخش خصوصی مطرح شد. از آن زمان سال‌ها می‌گذرد. مسئولان ورزش ایران از خصوصی‌سازی و واگذاری این دو تیم سخن می‌گویند و بارها تاریخ‌هایی نیز برای واگذاری آنها تعیین کرده‌اند، اما تا‌کنون هیچ‌ وقت این حرف‌ها عملی نشده است. تاریخ‌ها پشت سر هم فرا رسیدند و باز هم خبری از واگذاری این دو باشگاه نشد. یک‌بار خریدار نبود و یک‌بار دیگر خریدار بود، اما اهلیت نداشت. یک‌بار دیگر مزایده ممنوع شد و حالا بحث واگذاری سهام 2باشگاه مطرح است و وعده داده شده که این اتفاق تا پایان سال 98رخ خواهد داد. در ادامه، مروری بر همه بحث‌های مربوط به این واگذاری‌ها خواهیم داشت.

اراده‌ای برای واگذاری وجود ندارد

سید مصطفی هاشمی طبا - رئیس اسبق سازمان تربیت بدنی
برخلاف اینکه عده‌ای متصورند فشارهای سیاسی و امنیتی مانع از واگذاری 2شرکت استقلال و پرسپولیس است، به‌نظر من هیچ مشکلی از این لحاظ وجود ندارد و بیشتر فرضیات در این خصوص توهم و تصوری بیش نیست. ذهنیت‌هایی که می‌گوید اگر این شرکت‌ها همچنان دولتی باشند می‌توان از رأی مردم استفاده کرد پوسیده است که برخی می‌سازند. بنابراین با دیدگاه سیاسی نباید به این مسئله نگاه کرد و باید با دید اقتصادی با مسئله رو به‌رو شد. 15سال است که می‌گویند می‌خواهیم واگذار کنیم، اما این واگذاری عملی نیست. زمانی این دو شرکت واگذار خواهند شد که مسیر منطقی و درستی در پیش گرفته شود. ولی معتقدم اراده‌ای برای واگذاری آنها وجود ندارد، چون نمی‌شود اصلا این دو شرکت را واگذار کرد. استقلال و پرسپولیس 2شرکتی هستند که مشمول ماده 141قانون تجارت هستند که یا باید منحل شوند و یا باید بافت مالی آنها توسط دولت درست شود. بنابراین هر نوع واگذاری آنها غیرقانونی است. براساس این ماده، هر شرکتی که زیان انباشته‌اش 2برابر بافت مالی باشد یا باید منحل شود و یا باید توسط صاحب آن درست شود؛ از همین رو این شرکت‌ها قابل واگذاری نیستند. زمانی می‌گفتند که ما قصد داریم برند این شرکت‌ها را واگذاری کنیم که حرف بیهوده‌ای بود. اگر می‌خواهند باشگاه‌ها را واگذار کنند باید ماده 141قانون تجارت را درباره آن اعمال و سپس واگذار کنند.

1357
 همه باشگاه‌ها ملی شدند و اموال باشگاه پرسپولیس توسط بنیاد مستضعفان مصادره شد و فقط یک تیم از آن باقی ماند.
  باشگاه تاج، با نام جدید« استقلال» فعالیت خود را آغاز کرد. این باشگاه از آغاز به سازمان تربیت بدنی سپرده شد.

   1360      
  سازمان تربیت بدنی مسئولیت باشگاه پرسپولیس را برعهده گرفت.

1365        
  پرسپولیس برای دریافت کمک دوباره زیرنظر بنیاد مستضعفان رفت و نامش را به «پیروزی» تغییر داد.

1369      
  بنیاد مستضعفان اعلام کرد که تمایلی به اداره باشگاه پیروزی ندارد. درنهایت باشگاه پرسپولیس که نام پیروزی را بر خود داشت در اختیار کامل سازمان تربیت بدنی قرار گرفت.
  سازمان تربیت بدنی تصمیم گرفت در مالکیت و اداره این باشگاه با بخش خصوصی مشارکت کند.
  عباس انصاری‌فرد سهامدار عمده باشگاه پیروزی شد.
  قرار می‌شود تیم پیروزی مجدداً به پرسپولیس تغییر نام دهد.

1370      
  شرکت فرهنگی -ورزشی پرسپولیس (سهامی خاص) در همین سال تشکیل شد.
  این شرکت با مالکیت 51درصد بخش خصوصی و 49درصد بخش دولتی، یعنی سازمان تربیت بدنی، به ثبت رسید.
  در این مشارکت نام اسماعیل وفایی با 50.5درصد سهم، حسین منتظر موعود با 0.5درصد سهم و سازمان تربیت بدنی به نمایندگی عباس انصاری‌فرد با 49درصد سهم به چشم می‌خورد. بعد از مدتی امیر عابدینی نیز به مالکان شرکت پرسپولیس اضافه می‌شود.
  در ۲۷ بهمن  و در غیاب وفایی، مؤسسه فرهنگی -ورزشی پیروزی (پرسپولیس) به ثبت می‌رسد و کشمکش‌ها بر سر نام و مالکیت باشگاه آغاز می‌شود.
  انصاری‌فرد 70درصد از سهام خود را به محلوجی و 25درصد را به عابدینی فروخت و 5درصد را برای خود نگه داشت.

1372      
  سازمان تربیت بدنی، سهام خود را به‌طور کامل در اختیار اسماعیل وفایی گذاشت و از شرکت پرسپولیس خارج شد.
  علی پروین کنار گذاشته شد. در این سال بحران‌های مختلفی در باشگاه پرسپولیس در جریان بود.
  عابدینی که در وزارت معادن و فلزات بود، با استفاده از منابع مالی، توانست باشگاه را تحت مدیریت وزارت معادن و فلزات تا 1376دگرگون کند.

1377      
  بازرسی کل کشور اعلام کرد وزارت معادن و فلزات به‌عنوان یک نهاد دولتی حق کمک به یک باشگاه خصوصی را نداشته است.

1379      
  باشگاه پرسپولیس دوباره وارد بحران‌های مالی شد.
  در همین بحران، محمدعلی زم پیشنهاد همکاری و خرید سهام پرسپولیس را مطرح کرد. او قصد خرید باشگاه را داشت.

1380      
  دادگاه در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۸۰ رأی به مالکیت سازمان تربیت بدنی بر پرسپولیس داد.
  دولت و سازمان تربیت بدنی با ثبت شرکت پیروزی رسماً صاحب این تیم شدند.
  سهامداران قبلی باشگاه از ادعای خود برگشتند، به شرط آنکه دولت باشگاه را به افراد دیگری واگذار نکند.
  پس از آن اعلام شد در راستای انجام اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، باشگاه باید به بخش خصوصی واگذار شود.

1386      
   علی سعیدلو، رئیس هیأت مدیره پرسپولیس، گفت: باشگاه متعلق به مردم است و به همین دلیل، سهامش را به هر کسی نمی‌فروشیم.

1387      
  دولت مصوبه‌ای داد مبنی بر اینکه باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس خصوصی شوند.
1388      
  عابدینی: روزی که این باشگاه را به‌عنوان سهامی عام واگذار کنند هیچ ادعایی نخواهم داشت و اطمینان دارم آقای محلوجی هم همینطور خواهند بود، اما اگر به شخص واگذار شود ما اولویت داریم چون 8سال این باشگاه را با موفقیت اداره کردیم.
  محمود احمدی‌نژاد در نامه‌ای به رئیس سازمان تربیت بدنی اعلام کرد که پرسپولیس و استقلال باید به هواداران واگذار شوند.

1389      
  اسماعیل وفایی در آبان این سال شکایتی مبنی بر مالکیت باشگاه پرسپولیس را به جریان انداخت. او مدعی نام و برند پرسپولیس از باشگاه فرهنگی -ورزشی پیروزی(پرسپولیس) بود، اما بعد از مدتی شکایت خود را پس گرفت.
  با پس گرفتن شکایت مدعی مالکیت پرسپولیس، «پرسپولیس» دوباره پرسپولیس شد.
  در دی‌ماه این سال سیدمهدی عقدایی، معاون سازمان خصوصی‌سازی، با بیان اینکه صورت‌های مالی باشگاه استقلال و پرسپولیس از طریق بازرس و حسابرس شرکت رد شد، گفت: واگذاری این دو باشگاه به سال آینده موکول شد.
  2تیم بزرگ پایتخت برای خصوصی‌شدن باید تراز مالی3 سال گذشته خود را مثبت می‌کردند که متأسفانه برای هر دو باشگاه منفی بود.
1390      
  علی سعیدلو، رئیس سازمان تربیت بدنی، در فروردین این سال اعلام کرد که 2باشگاه زیرمجموعه سازمان تربیت بدنی امسال با همکاری سازمان خصوصی‌سازی‌ حتما واگذار خواهند شد.
  حمیدرضا پولادگر، رئیس کمیسیون اصل 44 نیز در تیرماه از واگذاری قطعی استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی در همان سال خبر داد.
  شهریور از راه رسید و محمد عباسی، وزیر جدید ورزش و جوانان، اعلام کرد که وزارتخانه آمادگی دارد بخشی از سهام این باشگاه‌ها را به طرفداران واگذار کند.
  در جلسه هیأت وزیران قرار شد 20درصد از سهام این دو باشگاه نزد دولت باقی بماند و ۸۰ درصد آن واگذار شود.
   تلاش‌های دولت دهم در این سال برای واگذاری این دو باشگاه نتیجه نداد.

1391      
  ابوالقاسم شمس، معاون سازمان خصوصی‌سازی،‌ از برطرف شدن موانع واگذاری 2باشگاه استقلال و پرسپولیس و پذیرش آنها تا پایان بهمن ۱۳۹۱ در فرابورس خبر داد.

1392      
  در جلسه شورای قیمت‌گذاری 2باشگاه پرسپولیس و استقلال در بهمن‌ماه، قیمت پایه واگذاری این دو باشگاه و شرایط مزایده تصویب شد.
   قیمت پایه برای هر یک از دو باشگاه پرسپولیس و استقلال 290میلیارد تومان به همراه یک مجموعه ورزشی تعیین شد. نحوه پرداخت هم به‌ صورت 40درصد نقد و 60درصد به ‌صورت اقساط در طول 2سال بود. همچنین خریداران باید ۲۰ درصد سهام شرکت‌های تاسیس‌شده را در مدت 3‌ماه از تاریخ تاسیس، به پیشکسوتان و هواداران واگذار کنند.
  آگهی واگذاری استقلال و پرسپولیس در 2نوبت در بهمن‌ماه در روزنامه‌های مختلف منتشر شد و در نهایت مزایده 27بهمن انجام شد.
هیچ‌کس متقاضی خرید سهام این دو باشگاه نشد.

1393      
  یکی از دلایلی که مزایده اول متقاضی نداشت، این بود که می‌گفتند پرداخت 40درصد سخت است و برای خریداران مقدور نیست.
  هیأت واگذاری 20دی‌ماه با تصویب قیمت 580میلیارد تومانی پایه برای این دو تیم، واگذاری سرخابی‌ها را کلید زد.
  مقرر شد مبلغ اولیه از 40درصد به 25درصد مبلغ کل کاهش یابد، اما در مزایده دوم هم متقاضی برای خرید این دو باشگاه پیدا نشد.

1394      
  پس از عدم‌موفقیت در واگذاری 2باشگاه استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی در مزایده‌های اول و دوم، سومین مزایده واگذاری سرخابی‌های پایتخت در اردیبهشت‌ماه برگزار شد.
  این بار منصور عرفانی به‌عنوان نماینده شرکت بهنام پیشرو کیش، سیدحمید عددی به‌عنوان نماینده شرکت استیل آذین ایرانیان و علیرضا معظمی‌نیا، متقاضی خرید باشگاه پرسپولیس شدند.
   همچنین سیدمهدی شقاقی به نمایندگی از شرکت شورایکو متقاضی خرید باشگاه استقلال بود.
  هیأتی سه‌نفره از نمایندگان 3وزارتخانه ورزش و جوانان، اقتصاد و دادگستری، براساس ضابطه‌هایی اهلیت متقاضیان را بررسی کردند.
  باشگاه استقلال تنها یک خریدار داشت و این خریدار نیز مبلغ اولیه برای حضور در مزایده را واریز نکرد. بر این اساس باشگاه استقلال در این مرحله واگذار نشد.
   یک متقاضی خرید پرسپولیس به‌دلیل عدم‌واریز پول از مزایده کنار گذاشته شد و بهنام پیشروکیش نیز قوانین را رعایت نکرده بود و در نهایت فقط شرکت استیل آذین ایرانیان باقی ماند.
  در نهایت اهلیت شرکت استیل آذین هم به تصویب نرسید.
  مقرر شد مزایده واگذاری باشگاه پرسپولیس همزمان با استقلال در روز 29 اردیبهشت تکرار شود. در خرداد‌ماه پس از کش و قوس‌های دوباره، اهلیت متقاضیان واگذاری 2باشگاه پرسپولیس و استقلال رد شد. شرکت نیوان ابتکار که نفر سوم در خرید باشگاه پرسپولیس بود از دور مزایده کنار گذاشته شد. شرکت سرمایه‌گذاری سمند، خریدار باشگاه استقلال نیز رد صلاحیت شد.
   در آستانه برگزاری پنجمین مزایده، هیأت دولت مصوبه‌ای را گذراند مبنی بر اینکه این دو باشگاه «مؤسسه فرهنگی -ورزشی» هستند که منجر به خارج شدن آنها از شمول واگذاری شد.

1397      
  بعد از گذشت چند سال، وزیر ورزش و جوانان با ارسال نامه‎ای به وزارت اقتصاد و امور دارایی خواستار آن شد که خصوصی‎سازی پرسپولیس و استقلال در دستور کار قرار گیرد.
  هیأت وزیران بعد از سال‌ها، مصوبه ‌خود مبنی بر فرهنگی بودن 2باشگاه را لغو و اعلام کردکه استقلال و پرسپولیس می‌توانند به بخش خصوصی واگذار شوند.
  مسعود سلطانی‌فر، وزیر ورزش و جوانان، از تصویب واگذاری 2باشگاه ورزشی استقلال و پرسپولیس در جلسه ۲۵آذر هیأت دولت خبر داد.
  علی پروین از آمادگی پیشکسوتان پرسپولیس برای خرید این تیم خبر داد.
  مراحل ارزیابی و قیمت‌گذاری 2باشگاه به جریان افتاد و رقم احتمالی مزایده 2باشگاه 500میلیارد تومان اعلام شد.
  در دی‌ماه مجلس شورای اسلامی اعلام کرد این دو باشگاه نه از طریق مزایده، بلکه باید از طریق فرابورس واگذار شوند. مجلس برای این اقدام، بازه زمانی هم مشخص کرد و گفت که باید تا شهریور ۱۳۹۸ این واگذاری انجام شود، اما باز هم این تاریخ عقب افتاد و به پایان سال 98 موکول شد.
انتشار خبر آمادگی اتاق تعاون ایران برای حضور جدی در واگذاری 2باشگاه استقلال و پرسپولیس، به‌عنوان نخستین جرقه‌ها برای خرید این دو باشگاه بزرگ بود.
  عظیمی، دبیرکل اتاق تعاون ایران، پیشنهاد تاسیس 2تعاونی بزرگ سهامی به نام‌های شرکت تعاونی سهامی عام پرسپولیس ایرانیان و شرکت تعاونی سهامی عام استقلال ایرانیان، با سهامداری حداکثری مردم و تمام علاقه‌مندان در سراسر کشور را مطرح کرد.

1398      
  گفته شد پذیرفته شدن سهام یک شرکت در فرابورس شرایط و الزاماتی دارد که با توجه به شرایطی که استقلال و پرسپولیس دارند، فراهم کردن این شرایط برای این دو باشگاه تا شهریورماه بعید است.
  جلسه واگذاری 2باشگاه استقلال و پرسپولیس در مهرماه با حضور جمشید تقی‌زاده، معاون حقوقی امور مجلس و هماهنگی امور استان‌ها، داورزنی، معاون توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای وزارت ورزش و جوانان، مدیران عامل 2باشگاه و اعضای هیأت مدیره برگزار شد.
  علی بیگ‌زاده، مدیر بازار اولیه سازمان بورس، گفت: 2شرط مهم برای واگذاری باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس از طریق فرابورس، شامل شفافیت‌ صورت‌های مالی و افزایش سرمایه است.
  انتقال 2ورزشگاه درفشی‌فر و مرغوب‌کار به همراه ثبت برند 2باشگاه استقلال و پرسپولیس به‌عنوان دارایی، مؤثرترین گام‌های خصوصی شدن در این مدت بود.
  جمشید تقی‌زاده، معاون وزیر ورزش و جوانان، در دی‌ماه تأکید کرد که مقدمات واگذاری سرخابی‌ها تا پایان سال فراهم می‌شود. اوایل‌ ماه آینده، آخرین مجمع سال ۹۸ استقلال و پرسپولیس را برگزار خواهیم کرد تا بعد به سمت قیمت‌گذاری برند برویم.