اجاره‌نشین‌هایی از غرب

نورا عباسی_ روزنامه نگار

حضور نیروهای نظامی کشورهای مختلف در خاورمیانه، داستانی قدیمی است که تنها محدود به آمریکا نمی‌شود. شاید بهتر است بگوییم هر چند آمریکا بیشترین پایگاه نظامی را در خاورمیانه برای خود مهیا کرده است اما کشورهای دیگری هم هستند که سربازهایشان را به دلایل مختلف به عراق، امارات، افغانستان و سوریه فرستاده‌اند تا رد نظامیان خارجی در خاورمیانه پررنگ شود. براساس تعداد پایگاه‌های نظامی دیگر کشورها در منطقه باید گفت که انگلیس پس از آمریکا در رتبه دوم نظامیان خارجی در خاورمیانه قرار دارد؛ چرا که بحرین، ‌قطر، عراق، ‌عمان و کویت کشورهایی هستند که میزبان پایگاه‌های نظامی بریتانیا شده‌اند. در میان دلایل متنوعی که زمینه حضور کشورهای دیگر را در خاورمیانه فراهم کردند، می‌توان به جنگ افغانستان، حضور داعش در عراق و سوریه و... به‌عنوان مهم‌ترین دلایل مطرح‌شده برای این حضور نظامی در خاورمیانه اشاره کرد. در گزارش پیش‌رو تلاش کرده‌ایم تا پایگاه‌های نظامی چند کشور مهم را در خاورمیانه مرور کنیم.

ترکیه
جمهوری آذربایجان، جمهوری قبرس شمالی و سومالی در کنار3کشور اهل خاورمیانه، یعنی عراق، قطر و سوریه، 6کشوری هستند که حضور پایگاه‌های نظامی ترکیه را تجربه کرده‌اند.

  سوریه
 تحولات سوریه و حضور داعش در این کشور موجب شد تا کشورهای مختلف با هدف نابودی داعش دست به ایجاد پایگاه نظامی در سوریه بزنند. ترکیه نیز به‌دلیل قرارگرفتن در شمال سوریه، با ایجاد پایگاه‌های نظامی در این منطقه، سیاست‌های خود را پیگیری کرد. بر این اساس آنکارا پایگاه‌های نظامی را در مناطق الباب، جرابلس، اعزار و عفرین بنا نهاده است و این مناطق به‌طور کامل تحت تسلط ترکیه قرار دارند. در کنار پایگاه‌های نظامی، ترکیه در راستای عملیات چشمه صلح تعدادی برج دیدبانی در سوریه با دستور اردوغان ایجاد کرده است. همچنین ترکیه از سال۲۰۱۷ حدود ۱۲ برج دید‌بانی را در استان‌های ادلب، حماة و حلب بنا کرده است.
  قطر
 طارق بن زیاد، نخستین پایگاهی بود که در راستای روابط دوجانبه قطر و ترکیه در دوحه افتتاح شد. چند سال بعد از سال2015 و ایجاد نخستین پایگاه نظامی ترکیه در قطر، این کشور در آخرین روزهای سال2019 تصمیم به ایجاد پایگاهی جدید در دوحه به نام خالدبن‌ولید گرفت. لازم به ذکر است که این پایگاه به‌منظور نزدیکی بیشتر قطر و ترکیه بعد از تحریم قطر از سوی عربستان، ‌امارات، بحرین و مصر ایجاد شده است.
 عراق
در سال 1995 توافقنامه‌ای میان ترکیه و اقلیم کردستان عراق بسته شد و براساس آن آنکارا اجازه یافت تا در 2 استان شمالی عراق یعنی اربیل و دهوک پایگاه‌های نظامی ایجاد کند. جنگ علیه گروه جدایی‌طلب پ‌.ک.‌ک مهم‌ترین دلیلی‌ است که ترکیه آن را مبنای تأسیس پایگاه‌های نظامی در عراق قرار داده است و به گزارش الشرق الاوسط، بیش از۲۰پایگاه و مقر نظامی ترکیه در عراق وجود دارد.
افغانستان
ترکیه در قامت نیروی نظامی پشتیبان ناتو، در کابل حضوری پررنگ دارد.

استرالیا
 روزنامه سیدنی مورنینگ هرالد در روزهای اخیر در گزارشی به بررسی وضعیت خاورمیانه پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی پرداخت. در این گزارش اعلام شده بود که استرالیا نزدیک به 2هزار نیروی نظامی در پایگاه‌های مختلف در خاورمیانه دارد.
    عراق
براساس اطلاعات این روزنامه استرالیایی نیروهای نظامی این کشور در 3پایگاه عراقی مستقر هستند. پایگاه‌های نظامی تاجی در بغداد از جمله‌ پایگاه‌های‌ نظامی‌ای است که نیروهای ائتلاف و استرالیایی را در خود جای داده است.
    امارات
المی‌نهاد، پایگاه هوایی استرالیا در خاورمیانه است که در شهر دبی کشور امارات قرار دارد.

روسیه
روسیه در 9کشور پایگاه نظامی دارد و از این لیست سوریه تنها کشوری است که پای روسیه را به خاورمیانه باز کرده و اکثر پایگاه‌های نظامی روسیه در کشورهای آبخاز، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، مولداوی، تاجیکستان و اوستیای جنوبی هستند.
    سوریه
براساس آماری که وزارت دفاع روسیه منتشر کرده است از سال۲۰۱۵ تا 2018 بیش از ۶۳‌هزار نیروی روس برای مشارکت در جنگ سوریه به این کشور عازم شدند.
آبانی که گذشت، زمانی بود که وزارت دفاع روسیه یک پایگاه هوایی در شهر قامشلی سوریه - در منطقه تحت کنترل آمریکایی‌ها- ایجاد کرد. این اقدام در راستای برنامه‌ای است که از سال2015 از سوی روسیه به‌منظور کمک به سوریه برای مقابله با تروریست‌ها پیگیری می‌شود.
 پایگاه‌های دریایی طرطوس، پایگاه هوایی حمیمیم (لاذقیه)، پایگاه تیاس (ملقب به تی۴) و شعیرات، پایگاه‌های دیگری هستند که سربازان روس را در خاک سوریه جای داده‌اند.

انگلیس

انگلیس در کشورهای بحرین، بلیز، برونئی، کانادا، قبرس، داکیلیا، قبرس، آلمان، کنیا، نپال، سنگاپور و قطر پایگاه نظامی دارد.
  بحرین
انگلیس و بحرین در سال۲۰۱۴ به‌منظور توسعه و تقویت فعالیت‌های دریایی بریتانیا در خلیج‌فارس، توافقی برای افتتاح یک پایگاه نظامی امضا کردند. توافق میان 2 کشور موجب شد تا انگلیس  که بعد از سال1971 میلادی نیروهایش را از آب‌های خلیج‌فارس خارج کرده بود- دوباره به منطقه بازگردد.
 این پایگاه نظامی انگلیس در سال2017 با حضور سلمان‌بن‌حمد آل‌خلیفه، ولیعهد این کشور در بندر مینا سلمان دوحه افتتاح شد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، مقامات انگلیسی این پایگاه را اولین پایگاه دائمی این کشور در شرق کانال سوئز از سال۱۹۷۱ به بعد توصیف می‌کنند.
    قطر
پایگاه هوایی العدید فرودگاهی نظامی است که در جنوب‌غربی شهر دوحه قرار دارد و به‌صورت مشترک از سوی نیروی هوایی آمریکا و انگلیس مدیریت می‌شود. این پایگاه قابلیت دارد تا 120هواپیما، 50 هواپیمای جنگی، 10هزار سرباز و 288 چادر برای کمپ را در خود جای دهد.
    عراق
حدود ۴۰۰ پرسنل نظامی انگلیسی در عراق حضور دارند و اجرای مأموریت آموزش به ارتش عراق را پیگیری می‌کنند. اکثر نظامیان انگلیسی در پایگاه التاجی(شمال بغداد) در کنار سربازان آمریکایی مستقر شده‌اند.
    عمان
 براساس گفته وزیر دفاع انگلیس به‌دلیل فعالیت کشورهای متخاصم و سازمان‌های افراطی، این کشور تصمیم گرفت تا یک پایگاه دریایی در عمان ایجاد کند.
    کویت
در کنار عمان، مقامات انگلیسی، کشور کویت را نیز به‌عنوان محلی برای ایجاد پایگاه نظامی دریایی انتخاب کرده‌اند و براساس توافق‌هایی که میان انگلیس و کویت امضا شده است، باید منتظر ایجاد یک پایگاه نظامی دریایی در خاک کویت باشیم.

فرانسه

  امارات کشوری است که از سال2009 میزبان پایگاه نظامی دائمی فرانسه شد. این پایگاه شامل پایگاه دریایی در بندر ابوظبی و پایگاه هوایی در الظفره است که ظرفیت پذیرش 500نظامی از نیروی هوایی و دریایی را دارد.
   امارات
پایگاه الظفره در32 کیلومتری جنوب غربی ابوظبی واقع شده و پایگاه نیروهای اماراتی، آمریکایی و فرانسوی به‌حساب می‌آید.
پیشنهاد ساخت پایگاه نظامی فرانسه که هزینه آن‌را امارات پرداخته است در دوران ژاک شیراک مطرح شد اما سارکوزی رئیس جمهور بعدی فرانسه از ساخت این پایگاه حمایت کرد و با حضور وی افتتاح شد. این پایگاه که 500 نظامی از نیروی هوایی و دریایی را میزبانی می‌کند دارای کمپ آموزشی نیز هست.