گنبد شیخ لطف‌الله همچنان خبرساز است

نشست پایگاه میراث جهانی نقش جهان  اصفهان و اداره کل میراث‌فرهنگی استان اصفهان با منتقدان مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله برای نخستین‌بار پس از رسانه‌ای شدن موضوع دو رنگ شدن گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان در میدان نقش جهان صبح روز دوشنبه برگزار شد و طرفین به هیچ نقطه مشترکی دست نیافتند.
مدیرکل اداره میراث‌فرهنگی استان اصفهان به همراه مدیر پایگاه میراث جهانی نقش‌جهان و برخی کارکنان و کارشناسان بخش دولتی یک‌سوی میز بررسی انتقادها نشستند و اصرار داشتند که منتقدان تنها نقطه‌ضعف‌ها را می‌بینند و زحمتی که برای مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله با بودجه اندک کشیده شده است را نادیده می‌گیرند.
در سوی دیگر میز اما منتقدانی حضور داشتند که همچنان معتقدند مرمت‌های صورت گرفته بر گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان اصولی نبوده و فاقد مطالعات پیش از مرمت است. آنها اما ایرادات دیگری نیز به مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله و دو رنگ شدن گنبد این اثر ثبت جهانی شده ایران داشتند که در حضور مسئولان میراث‌فرهنگی استان اصفهان عنوان کردند و در نهایت دو طرف با اصرار بر مواضع خود قرار گذاشتند ظرف چند روز آینده همزمان با برپا شدن دوباره داربست‌های مرمتی در اطراف گنبد مسجد شیخ لطف‌الله به بازدید از نزدیک گنبد بپردازند و گزارش نهایی این بازدید را برای ارائه به معاون اول رئیس‌جمهوری تنظیم کنند.
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری همزمان با بالا گرفتن انتقادها به مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان به وزیر میراث فرهنگی دستور داد که شخصا موضوع مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله را برای رفع دغدغه دوستداران میراث فرهنگی و کارشناسان پیگیری و گزارش نهایی آن ‌را تقدیم دولت کند.
در هفته‌های گذشته گروهی از کارشناسان و دوستداران میراث‌فرهنگی که به مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان انتقاد داشتند با حضور در میدان نقش جهان اصفهان درخواست بازدید از نزدیک این گنبد را مطرح کردند که آنها را به پشت بام مسجد شیخ‌لطف‌الله برای بازدید از گنبد راه ندادند. آنها اما در محوطه میدان نقش جهان اصفهان ایراداتی را از دور بر مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله وارد کردند و مرمت این گنبد را غیراصولی و همراه با اشکال خواندند.
انتشار همین خبرها بود که موجب شد دو طرف صبح روز دوشنبه گذشته در دو سوی یک میز بنشینند و به بررسی کارشناسی مرمت گنبد بپردازند. اما هیچ‌یک از دو طرف نسبت به توضیحات یکدیگر قانع نشدند و قرار بر بازدید از نزدیک بخش‌های مرمت شده شد.
فریماه هوشیار، کارشناس ارشد مرمت ابنیه تاریخی در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به آنچه در جلسه کارشناسان منتقد با مسئولان اداره میراث‌فرهنگی استان اصفهان و پایگاه میراث جهانی نقش جهان برگزار شد، گفت: ازجمله ایراداتی که کارشناسان منتقد به مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله داشتند آن بود که مستندسازی و مطالعات قبل از مرمت که به گفته مسئولان اداره میراث‌فرهنگی استان اصفهان انجام شده است، کجاست و چرا در اختیار کارشناسان قرار داده نمی‌شود؟ 
به گفته هوشیار، از آنجا که نتایج مطالعات و مستندسازی‌های انجام شده پیش از مرمت گنبد مسجد در اختیار کارشناسان قرار داده نمی‌شود، بیم آن می‌رود که اصلا چنین مطالعاتی در مورد مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله انجام نشده و وجود ندارد.
او گفت: مسئولان اداره میراث فرهنگی استان اصفهان و پایگاه میراث جهانی نقش جهان می‌گویند برداشت‌هایشان قبل و حین مرمت دقیق بوده و کارها از طرف وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تأیید شده و با یونسکو هم در ارتباط بوده‌ایم. اما وقتی به آنها می‌گوییم در گام اول بگویند مطالعات و آزمایش‌هایی که در لعاب کاشی انجام شده است یا مطالعات سازه گنبد کجاست؟ مدیر پایگاه نقش جهان می‌گوید: «وظیفه ندارم این مطالعات را در اختیار هرکسی قرار بدهم.» درحالی‌که گزارش‌های مرمت آثار تاریخی در ایران و جهان بیرون می‌آید و برای همگان در دسترس است.
این متخصص مرمت آثار تاریخی، می‌گوید: آزمایش لعاب کاشی‌ها و ملات گنبد با توجه به شرایط اقلیمی که الان گنبد شیخ لطف‌الله به لحاظ آلودگی و گرمایش زمین داخل آن قرار دارد باید زیر اشعه ایکس انجام شود و کارشناسان پیشنهاد‌های مرتبط با نوع لعاب و کاشی را بررسی و تأیید کنند.
فریماه‌هوشیار می‌گوید: گزارش مرمت گنبد باید مبسوط باشد ولی به‌نظر می‌رسد چنین اقدامی انجام نشده است و الان نمی‌دانیم گنبد از لحاظ ساختاری چگونه مرمت شده است و آنچه قابل مشاهده است دورنگ شدن گنبد است.
این کارشناس ارشد مرمت بنا ادامه می‌دهد: می‌گویند گنبد را سبک‌سازی کرده‌ایم و متخصصان باید نظر دهند که آیا نیاز به این کار بوده است؟ چون سبک‌سازی گنبد خود در زمان‌هایی باعث تخریب گنبد می‌شود.
در جلسه روز دوشنبه کارشناسان منتقد مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان همچنین اعلام شده است که قرار است بخشی دیگر از کاشی‌ها دوباره تمیزکاری شود. در این جلسه همچنین منتقدان مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله متفق‌القول بودند که آجرهای گنبد مسجد شیخ لطف‌الله بیش از حد ساییده شده است و ریختن دوغاب بر گنبد نیز اقدامی غیرعلمی و غیراستاندارد است. این در حالی است که مدیران دولتی انتقادات را برنتابیده و بر نجات گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان در مرمت انجام شده تأکید کرده‌اند. در نهایت و با به نتیجه نرسیدن بررسی‌ها قرار شد تا کارشناسان منتقد مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله در روزهای آینده از نزدیک مرمت‌های صورت گرفته بر گنبد این مسجد تاریخی را بررسی و گزارش نهایی خود را برای ارائه به معاون اول رئیس‌جمهوری تدوین کنند. آنطور که در جلسه روز دوشنبه مطرح شده است، منتقدان از متولیان دولتی در بخش میراث‌فرهنگی استان اصفهان و مدیر پایگاه میراث جهانی نقش جهان خواسته‌اند تا حل نشدن ماجرای مرمت یک ترک از گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان سراغ مرمت بخش‌های دیگر نروند. به اعتقاد آنها مرمت‌های صورت گرفته بر ترک گنبد مسجد شیخ لطف‌الله نیازمند مرمت دوباره است و تا این اقدام صورت نگرفته است نباید سراغ مرمت دیگر ترک‌های گنبد مسجد شیخ لطف‌الله رفت.