2020؛ سال زنان

جواد نصرتی ـ روزنامه نگار

رهبران جهان، جوامع مدنی و بخش خصوصی، همگی خود را برای این آماده می‌کنند که سال 2020میلادی، سالی برای پیشبرد حقوق زنان در سراسر دنیا باشد.
به گزارش گاردین، قرار است در این سال، ‌هزاران نفر در رویدادهای سطح بالای سازمان ملل شرکت کنند؛ مهم‌ترین‌ آنها ‌نشست‌های مکزیکوسیتی و پاریس است که دومی، به‌خاطر بزرگداشت بیست و پنجمین سالگرد «نشست پکن برای اقدام» برگزار می‌شود. نشست پکن برای اقدام، رویداد بی‌نظیری در تاریخ تلاش برای برابری جنسیتی به شمار می‌رود.
تا همین حالا، بیش از 160کشور گزارش‌های خود را درباره فعالیت‌هایی که در این زمینه داشته‌اند ارائه کرده‌اند؛ در این گزارش‌ها به پیشرفت‌هایی که کشورها داشته‌اند و همینطور موانعی که در راه اعمال نهایی توافق پکن وجود دارد بررسی شده است. در ژانویه قرار است دبیر کل سازمان ملل در گزارشی، ارزیابی خود از تلاش‌های جهانی، کشورهای عضو و همینطور راهکارهای مناسب برای بزرگداشت بیست و پنجمین سالگرد توافق پکن را منتشر کند.
در انتهای بهار و ابتدای تابستان، نشست‌های جهانی برابری جنسیتی که رهبری آن به‌عهده دفتر زنان سازمان ملل است برگزار خواهد شد. کشورهای فرانسه و مکزیک در راه برگزاری این نشست‌ها، با سازمان ملل همراهی خواهند کرد. این نشست‌ها جدا از «کمپین برابری نسلی» است که خود سازمان ملل پیش می‌برد. قرار است دولت‌ها، فعالان حقوق زنان و کسب و کار‌ها با هم همکاری کنند و برنامه اقدام جامعی را درباره حقوق سقط جنین،
 پایان دادن به خشونت‌ها و دیگر مسائل مشخص ارائه دهند. کاتیا آیورسون، رئیس سازمان «احقاق حقوق زنان» گروهی جهانی در راه پیشبرد حقوق فعالیت زنان، می‌گوید: «2020قرار است سالی مهم باشد و پتانسیل تغییر واقعا زیاد است.»
با این حال او محتاطانه درباره این سال صحبت می‌کند و معتقد است که سال باید با اقداماتی حیاتی و جدی پایان یابد: «ما نمی‌توانیم دوباره فقط تعهدات خالی داشته باشیم. ما به تعهداتی برجسته و بزرگ و همینطور اقدام جدی نیاز داریم. اگر امسال این مسئله روی ندهد، همه‌مان بازنده‌های بزرگی خواهیم بود.»
توافق پکن برای اقدام، در چهارمین کنفرانس زنان سازمان ملل که سال 1995در چین برگزار شد، بدون هیچ رأی منفی‌ای به تصویب189کشور رسید. از این توافقنامه به‌عنوان پیشروترین توافقنامه جهانی برای پیشبرد حقوق زنان نام برده می‌شود.
این توافقنامه 12مسئله حیاتی را پوشش می‌دهد. این مسائل شامل حذف خشونت علیه زنان و تضمین دسترسی زنان به برنامه‌ریزی‌های خانوادگی و خدمات بهداشتی‌ است. همچنین برچیدن موانع مشارکت زنان در تصمیم‌گیری‌ و تامین شغل‌های آبرومند و مناسب و حقوق برابر هم در این توافقنامه مورد توجه قرار گرفته است. بیانیه این نشست از دولت‌ها می‌خواهد تا تأثیرات تغییرات محیط‌زیستی روی زنان را بررسی کند و دولت‌ها را مکلف می‌کند که سهم برابری به زنان در توسعه پایدار داده شود. این توافقنامه همچنین به بار نامتوازنی که به‌خاطر نگهداری از خانواده به دوش زنان افتاده می‌پردازد و توصیه می‌کند که به زنان بهتر و بیشتر از گذشته در رسانه‌ها توجه شود.
اما یک چهارم قرن بعد از توافقنامه پکن، هیچ کشوری به برابری جنسیتی نرسیده و دستور کار نشست پکن از سوی جنبش‌های پوپولیست محافظه‌کاری که سعی می‌کند مسئله حقوق زنان را پس بزند، نادیده گرفته می‌شود. در این میان، دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نقشی برجسته در کنار زدن دستور کار نشست پکن داشته است.
هر چند پیشرفت‌هایی حاصل شده است اما در سطح جهانی، هنوز یک زن از هر 3زن در معرض خشونت‌های جنسی و فیزیکی قرار دارد، زنان در قبال کار مساوی با مردان دستمزد کمتری می‌گیرند و همچنان در مسئله نگهداری از خانواده، نسبت به مردان کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند و بار بیشتری را به دوش می‌کشند. هنوز سالانه صدها هزار زن به‌خاطر عوارض بارداری و وضع حمل فوت می کنند  و همچنین کمتر از یک چهارم نمایندگان مجلس در سراسر دنیا زن هستند.
فرانسوا ژیرار، رئیس ائتلاف «جهانی سلامت زنان» گفته است: «2020 لحظه‌ای حیاتی برای هل‌دادن دستور کار نشست پکن به جلو است. ما به‌صورت فعالانه‌ برای بزرگداشت بیست و پنجمین سالگرد نشست پکن همکاری می‌کنیم. سالگرد توافق پکن، لحظه‌ای است که قرار است دولت‌ها برای یک دستور کار جدید با هم مذاکره کنند».

علاوه بر نشست توافق پکن، سال جدید بیستمین سالگرد قطعنامه1325 سازمان ملل است که برای نخستین بار تجربیات زنان در درگیری‌ها و درگیر نبودن آنها در مذاکرات صلح را به رسمیت شناخت. در همین زمینه، 9قطعنامه مرتبط دیگر هم تصویب شده است. 
قرار است نشست سالگردی در‌ماه اکتبر برگزار شود و فعالان زنان امیدوارند در این نشست‌ها، زمینه برای صدور قطعنامه‌های مرتبط جدید فراهم شود. سال2020 همچنین شمارش معکوس رسیدن به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل به 10سال می‌رسد؛ یکی از اهداف سازمان ملل برای توسعه پایدار، پایان دادن به نابرابری جنسی در سال2030 است.