سال خوب گیاهان دارویی

الهام مصدقی راد _ خبر‌نگار

مراتع کشور بستری مناسب و فعال برای افزایش تولید گیاهان دارویی است. تاکنون 2300گونه گیاه دارویی در ایران شناسایی شده که بخشی از آن منحصرا متعلق به ایران بوده و تنها در این منطقه کشت می‌شود. در سال‌های اخیر با افزایش اقدامات مؤثر در حوزه زمین‌های کشاورزی و ترغیب کشاورزان به کاشت گیاهان دارویی و ارائه تسهیلات به آنها و همچنین سیاست‌های مرتبط با عرصه زمین‌های ملی و مرتع و ارتقا و بهبود شرایط رشد بذر گیاهان دارویی در این نقاط، بهره‌برداری و صادرات گیاهان دارویی نیز با افزایش مواجه شد.

سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی که مسئولیت افزایش رشد و بهره‌برداری گیاهان دارویی را در زمین‌های ملی و مراتع برعهده دارد در تلاش است، ظرفیت تولید گیاهان دارویی در تمامی استان‌ها افزایش یابد اما بودجه مورد نیاز برای رسیدن  به اهداف تعیین شده، آنچنان که باید تامین نشده است. از مجموع 8هزار و 425گونه گیاهی که در کشور شناسایی شده، 2300گونه خواص دارویی، عطری، ادویه و آرایشی و بهداشتی دارند. کارشناسان معتقدند ایران با توجه به ظرفیت‌های اقلیمی ارزشمند و دارا بودن 11نوع اقلیم از 13اقلیم شناخته شده جهان بیش از این می‌تواند از ظرفیت تولید گیاهان دارویی بهره‌مند شود و آنچه را تاکنون به‌دست آمده توسعه بخشد.

براساس برنامه ششم توسعه باید تا سال 1400به میزان ‌9میلیون و 600هزارهکتار از عرصه‌های طبیعی کشور تحت فعالیت‌های احیا، توسعه و اصلاح قرار گیرند تا رشد و بهره‌برداری از گیاهان دارویی در آنها افزایش یابد. تاکنون اقدامات احیا و اصلاح در 5میلیون هکتار از این عرصه‌ها به اجرا در آمده است. ترحم بهزاد، مدیرکل دفتر مراتع سازمان جنگل‌ها به همشهری می‌گوید: در لایحه بودجه سال 99که هم‌اکنون به مجلس ارائه شده است، همانند سال قبل 150میلیون یورو از صندوق توسعه ملی برای توسعه گیاهان دارویی پیش‌بینی شده که درصورت تصویب مجلس و اجازه برداشت از سوی مقام معظم رهبری، ‌به این بخش اختصاص خواهد یافت.

صادرات 9ماهه بالاتر از سال‌های قبل
اگرچه اعتبارات درنظر گرفته شده در بخش گیاهان دارویی همچنان از اهداف برنامه توسعه عقب است، اما گیاهان دارویی در حوزه صادرات، موفقیت خوبی داشتند.
  بهزاد به همشهری می‌گوید: در 9ماهه ابتدایی سال‌جاری 1600تن از انواع گیاهان دارویی صادر شد. این میزان در 12‌ماه سال قبل 1434تن و در 12‌ماه سال 96نیز 870تن بود. تعداد انواع محصولاتی که سال‌جاری صادر شد نیز 26محصول بود که نسبت به سال قبل، 4محصول جدید به فهرست صادراتی گیاهان دارویی افزوده شده است. از مجموع 2300گونه گیاه دارویی کشور 1738گونه تنها متعلق به ایران و در انحصار کشور است که با افزایش اعتبارات و توسعه اقدامات اصلاحی و احیا  و همچنین ترویج در بخش کشاورزی، می‌توان موفقیت‌های چشمگیری برای افزایش صادرات این محصولات به‌دست آورد و ارزش اقتصادی 100میلیون یورویی به‌دست آمده از صادرات سال‌جاری را افزایش داد. آنگونه که بهزاد می‌گوید، در حوزه گیاهان دارویی مرتعی تقریبا به همان میزان صادر شده، به کارخانه‌های داخلی تولید ادویه، دارو و محصولات بهداشتی و... نیز اختصاص یافت و تمامی محصولات به خارج از مرزها صادر نشده‌است.

فارس در رتبه اول  

براساس برنامه تنظیم‌شده از ظرفیت تمامی مراتع برای افزایش گیاهان دارویی استفاده شده و این ظرفیت با انجام اقدامات مختلف، قرار است افزایش بیشتری داشته باشد. اما درسال‌جاری 16استان نقش مؤثری در صادرات گیاهان دارویی و به کشورهای حوزه خلیج‌فارس، هندوستان و اتحادیه اروپا داشتند. استان‌های فارس، کردستان، اصفهان، تهران، اذربایجان شرقی، اردبیل، کرمانشاه، خراسان جنوبی، کرمان، خوزستان، گلستان، همدان، خراسان رضوی، هرمزگان، یزد و لرستان استان‌هایی بودند که به گفته بهزاد به‌ترتیب بیشترین میزان برداشت و صادرات گیاهان دارویی را از مراتع داشتند. او می‌گوید: در 17استان دیگر کشور نیز برداشت گیاهان دارویی انجام می‌شود اما آنها سهم کمتری از برداشت این محصولات را به‌خود اختصاص داده‌اند که قرار است به کمک حوزه‌های دانشگاهی، ظرفیت آنها نیز بیشتر شود.