عوامل آلودگی هوا به روایت آمار

سیدمحمد فخار _ خبر‌نگار

نخستین نتایج سیاهه انتشار آلایندگی شهر تهران برای سال مبنای 1396منتشر شد. این نتایج تا آن حد اهمیت دارد که تا سال 1402مبنای همه تصمیم‌گیری‌ها در عرصه آلودگی هوای پایتخت خواهد شد. این نسخه، به‌روزرسانی شده نسخه سال 1392است. تهران تنها شهر کشور است که برای دومین بار این سیاهه را به‌روزرسانی کرده؛ درحالی‌که هنوز هیچ کلانشهری در کشور به سیاهه انتشار نخست نیز دست نیافته است.

در این گزارش، میزان انتشار آلاینده‌های مختلف ازجمله منواکسید کربن(CO)، ترکیبات آلی فرار(VOCs)، اکسیدهای نیتروژن(NOx)،اکسیدهای گوگرد(SOx)، ذرات معلق(PM) و همچنین گاز گلخانه‌ای دی‌اکسید کربن(CO2) ناشی از منابع آلاینده شهر تهران طی سال 1396محاسبه و نتایج آن ارائه شده است. حسین شهبازی، معاون فنی شرکت کنترل کیفیت هوا و مدیر اجرایی پروژه به همشهری گفت: هدف ما از توسعه نسخه دوم سیاهه انتشار آلایندگی تهران، علاوه بر به‌روزرسانی سیاهه انتشار و برطرف‌سازی ایرادات نسخه قبلی، فراهم‌سازی بستری به‌منظور به‌روز‌رسانی دائم سیاهه انتشار شهر تهران به‌عنوان مهم‌ترین ابزار مدیریتی در زمینه آلودگی هوای شهر و همچنین به‌روزرسانی سامانه پیش‌بینی آلودگی هوای شهر است.
معاون فنی شرکت کنترل کیفیت هوا افزود: هدف از توسعه سیاهه انتشار، کمی‌سازی مقادیر آلایندگی تولیدی از منابع مختلف، شناسایی و اهمیت‌سنجی و مقایسه منابع مختلف برای آلایندگی‌های گوناگون، تولید مقادیر اولیه موردنیاز برای مدل‌های پراکنش آلودگی هوا و مدل‌های عددی فتوشیمیایی درشت یا ریزمقیاس و اجرا و اثرسنجی سناریوهای مختلف کاهش آلودگی هواست. سیاهه انتشار، مهم‌ترین ابزار علمی و مدیریتی شناخت و کاهش آلودگی هواست. او ادامه داد: بدون سیاهه انتشار، برنامه‌ریزی برای کاهش آلودگی هوا کاملاً بی‌هدف است. سیاهه انتشار، اهداف کیفی را به اهداف کمی تبدیل کرده و پایش اثربخشی برنامه‌های کاهش آلودگی هوا را میسر می‌سازد.
شهبازی تصریح کرد: در قسمت خودروها، سیاهه انتشار آلایندگی ناشی از فرایندهای سایشی را که از مهم‌ترین منابع آلاینده ناشی از فعالیت خودرویی است به گزارش اضافه شده است.
مدیر پروژه سیاهه انتشار با اشاره به وضعیت نیروگاه‌ها گفت: در قسمت نیروگاه‌ها، علاوه بر 3 نیروگاه واقع در شهر تهران، انتشار آلایندگی ناشی از نیروگاه منتظرالقائم واقع در 10کیلومتری غربی تهران و در مسیر جهت باد غالب به سمت تهران، به محاسبات اضافه شده است.
او به وضعیت فرودگاه‌ها و پایانه‌های شهری و محاسبه آن در این سنجش اشاره کرد و گفت: درخصوص فرودگاه و پایانه‌های اتوبوس شهری و بین‌شهری برخلاف سیاهه انتشار سال 1394که در آن تنها نمونه‌ای چندروزه از اطلاعات فعالیت در محاسبات استفاده شده بود، برای سال 1396جزئیات اطلاعات پروازها، تردد اتوبوس‌ها و میزان توقف آنها براساس اطلاعات سامانه مکان‌یاب (GPS) در طول یک سال درنظر گرفته شده است.

اعداد مهم در مقایسه با سال 92

  نسبت به سال 92ترکیبات آلی فرار(VOCs) 8درصد در هوای تهران افزایش یافته است؛ این یعنی تحریک چشم‌ها، بینی و گلو افزایش یافته و به دستگاه عصبی مرکزی و نیز سایر اندام‌ها آسیب بیشتری نسبت به 6سال پیش وارد می‌شود.

  نسبت به سال 92انتشار اکسیدهای نیتروژن (NOx) 18درصد افزایش یافته است. این یعنی طی 6سال اخیر به سمت سوزش بیشتر در ریه‌ها، کاهش بیشتر میزان مقاومت سیستم تنفسی و رفتن به سمت تولید باران‌های اسیدی در تهران رفته‌ایم.

  نسبت به سال 92انتشار ذرات معلق(PM) 21درصد افزایش یافته است. این یعنی ذراتی در تهران افزایش یافته‌اند که می‌توانند بیماری‌های قلب و ریه را تشدید کنند و باعث اثراتی مانند علائم قلبی و عروقی، آریتمی‌های قلبی، حملات قلبی، علائم تنفسی، حملات آسم و برونشیت شوند.

  نسبت به سال 92انتشار منواکسیدکربن(‍CO) 6درصد کاهش یافته است. این یعنی گازی که قاتل نامرئی نامیده می‌شود، در هوای تهران کم شده است. میل ترکیبی منواکسید کربن با هموگلوبین خون حدود 300برابر بیشتر از میل ترکیب گاز اکسیژن است. پس از این نظر سالم خواهیم ماند.

  نسبت به سال 92انتشار اکسیدهای گوگرد(SOx) 49درصد کاهش یافته است. این یعنی آلاینده‌ای که در هوای تهران باعث نارسایی‌های تنفسی، کاهش سیستم دفاعی ریه‌ها و تشدید بیماری‌های قلبی و ریوی می‌شد، کم شده است.