توکیو با توقف

اسماعیل سلطنت‌پور _ خبرنگار

حسن روحانی قرار است عازم شرق آسیا شود؛ سفری با ابعاد سیاسی و امنیتی. کاهش تنش در منطقه و تحریم‌های ایران ازجمله موضوعاتی است که انتظار می‌رود در دستور کار مذاکرات مستقیم و نیابتی رئیس‌جمهور ایران قرار داشته باشد.

اگرچه سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران روز گذشته اعلام کرد روابط ایران با کشورها نباید تحت‌تأثیر طرف‌های ثالث باشد و دیگران هم نباید روابط با ایران را به دیگران گره بزنند اما سابقه تمایل ژاپن به میانجیگری بین ایران و آمریکا باعث شده که کماکان به این کشور به‌عنوان یک واسطه بین تهران و واشنگتن نگریسته شود. شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن از اوایل سال شمسی تلاش برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا را در دستور کار قرار داد و در این راستا سفری بی‌سابقه به تهران داشت. او در جریان سفر ترامپ به ژاپن برنامه سفر خود به تهران را با او در میان گذاشت و ترامپ او را برای انجام این سفر تشویق کرد، حتی گفته می‌شد آن زمان نخست‌وزیر ژاپن طرحی را برای اختصاص اعتباری به ایران در ازای فروش نفت درنظر داشته که ترامپ در واپسین ساعات سفر نخست‌وزیر ژاپن به تهران حمایت خود از آن طرح را برداشته است. با این حال در واپسین روزهای سال میلادی نخست‌وزیر ژاپن یک‌بار دیگر فرصت دارد برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا نقش‌آفرینی کند، این نقش‌آفرینی در درجه نخست منافع ملی ژاپن را تامین می‌کند چون از بعد از تحریم‌های آمریکا، صادرات نفت ایران به ژاپن صفر شده و جریان واردات نفت این کشور از منطقه خلیج‌فارس نیز ناپایدار شده است.
روز گذشته جشنی به مناسبت نودمین سالگرد روابط ایران و ژاپن در تهران برقرار بود و سیدعباس عراقچی در این مراسم به سفر روز جمعه روحانی به توکیو اشاره کرد و گفت: سفر روحانی به ژاپن بسیار فشرده و یکروزه و در ادامه اهداف 2کشور در راستای منافع ملی 2کشور است. نباید توقع خاصی هم داشت. سفرهای دیپلماتیک یک جریان مستمر است و اینگونه نیست که با یک حرکت نتیجه خاصی حاصل شود. باید صدها ملاقات صورت گیرد تا به نتیجه نزدیک شود.
بیژن زنگنه، وزیر نفت هم دیروز در پاسخ به سؤالی درخصوص سفر احتمالی وی به کشور ژاپن با اشاره به اینکه بعید است بحثی درباره انرژی شود گفت: هنوز مشخص نیست که با رئیس‌جمهوری به ژاپن بروم اما چنانچه قرار باشد تحریم‌ها برداشته شود، محدود به یک کشور نیست.

روحانی نخستین رئیس‌جمهور ایران است که در 2دهه اخیر به ژاپن سفر می‌کند. او قبل از رسیدن به توکیو قرار است به مالزی سفر کند تا محور دیگر کاهش تنش‌ها در کوالالامپور رقم بخورد. موضوع نشستی که ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر مالزی قرار است برپا کند مشکلات مسلمانان است و علاوه بر روحانی، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر، رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه و عمران خان نخست‌وزیر پاکستان هم دعوتنامه حضور در نشست را دریافت کرده‌اند. عمران‌خان که احتمالا در مالزی با روحانی دیدار خواهد کرد، پیش از این صراحتا گفته بود که مقامات سعودی از او خواسته‌اند برای کاهش تنش بین ایران و عربستان میانجیگری کند. او در این راه یک‌بار هم به تهران سفر کرد و سفرهایی هم به ریاض داشت. 3روز قبل روزنامه وال‌استریت ژورنال آمریکا به نقل از منابعی نوشته بود که عربستان از طریق واسطه درصدد کاهش تنش با تهران است؛ موضوعی که سخنگوی وزارت خارجه ایران هم روز گذشته به آن اذعان کرد اما گفت رفتارهای دوگانه سعودی‌ها مانع این مسیر است.