بی‌مهری به مهریه

تهامه مهدوی ـ خبرنگار

روزگاری معتقد بودند نه مهریه را می‌دهند و نه می‌گیرند اما این روزها مهریه را اگر ندهند با اهرم  زندان از مردان می‌گیرند. البته مدتی است که طرحی بر سر زبان‌ها افتاده که براساس آن زندان رفتن مردان به‌دلیل پرداخت نکردن مهریه لغو شده و دیگر مردی به‌خاطر عدم ‌پرداخت مهریه راهی زندان نخواهد شد. حجت‌الاسلام ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه نیز چندی قبل با اشاره به موضوع زندانیان مهریه گفته است: در دیداری که با تعدادی از مراجع عظام تقلید در قم داشتم، موضوع زندانیان مهریه ازجمله موضوعات مورد تأکید مراجع محترم بود و باید سازوکاری درنظر گرفته شود تا افرادی که معسر هستند و توانایی مالی مناسب برای تامین بدهی ندارند، زندانی نشوند. 
اصغر جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌ها در گفت‌وگو با مهر درخصوص آخرین وضعیت تعداد زندانیان مهریه در کشور گفته بود: پیش‌تر و تا اوایل امسال بیش از 2500زندانی مهریه در کشور داشتیم، اما طبق آخرین آماری که سازمان زندان‌ها دارد، تقریبا تعداد این دسته از زندانیان -تا مهر ماه-زیر هزار نفر هستند و این افراد کسانی هستند که از پرداخت استنکاف کردند و کسی اگر استنکاف کند، باید زندانی شود.
در این بین مجلس هم طرحی برای حذف زندان از مهریه دارد که البته در ابتدای مسیر است اما حرف و حدیث‌های زیادی را به‌دنبال داشته است، براساس این طرح که در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در دست بررسی است، اگر مردی توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد به زندان نمی‌رود، حتی اگر مهریه همسرش یک سکه باشد. با وجود این اگر مردی توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد اما از پرداخت آن استنکاف کند، حاکمیت می‌تواند به ماجرا ورود کرده و مهریه زن را از وی بگیرد. 
گفت‌وگوی همشهری با عبدالصمد خرمشاهی، وکیل دادگستری، فریده غیرت، وکیل دادگستری و فاطمه ذوالقدر، عضو فراکسیون زنان مجلس در این خصوص را بخوانید.

عبدالصمد خرمشاهی، وکیل دادگستری با بیان اینکه زندان رفتن هیچ مشکلی را حل نمی‌کند، می‌گوید:‌ تعیین مهریه بدون پشتوانه مثل طبل تو خالی است و باید همان ابتدای تعیین مهریه پشتوانه‌ای برای آن تعیین شود. وی در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید:‌ مردان تا جایی که می‌توانند از پرداخت مهریه فرار می‌کنند و برخی حاضرند به زندان بروند، اما مهریه همسرشان را که حق قانونی اوست، پرداخت نکنند. به همین دلیل معتقدم تعیین پشتوانه  پرداخت مهریه بسیار ضروری است.
خرمشاهی ادامه می‌دهد: ‌این‌که برخی افراد طرح حذف زندان را برای مهریه داده‌اند، تنها باعث می‌شود که زنان در گرفتن حق طبیعی‌شان ناکام بمانند. برای اینکه این اتفاق نیفتد ابتدا باید فرهنگ ندادن مهریه در جامعه عوض شود و مرد به این اعتقاد برسد مهریه‌ای که تقبل می‌کند، دینی به‌عهده‌اش است و در هر صورت باید آن را پرداخت کند.
به‌گفته این وکیل دادگستری همان ابتدا باید دوطرف ماجرا با یکدیگر بر سر مهریه‌ای که مرد توان پرداخت آن را دارد توافق کنند و تضمینی هم برای پرداخت مهریه ارائه شود تا زمانی که زن درخواست دریافت مهریه‌اش را داشت مشکلی به‌وجود نیاید و کار به زندان فرستادن مرد نرسد.
خرمشاهی در ادامه می‌گوید:‌ در زمان کنونی تنها ابزار زن برای احقاق حقش به اجرا گذاشتن مهریه است، و همین  اهرمی برای وارد کردن فشار بر مرد برای گرفتن دینی است که به‌عهده گرفته است. با وجود اینکه در سالیان گذشته قوانین درخصوص مهریه عوض و بخشنامه‌های زیادی در این رابطه ابلاغ شده اما همچنان خانم‌ها برای گرفتن مهریه دچار مشکلات زیادی هستند و برخی اوقات حتی با وجود به زندان رفتن مرد، بعد از چند سال خانم مهریه‌اش را بخشیده و مرد از زندان آزاد شده است.
وی می‌افزاید: برای اینکه زنان بتوانند به حق و حقوق قانونی خود برسند باید از حقوقشان مطلع شوند و در شرایط ضمن عقد مواردی مثل تضمین پرداخت مهریه به زنان داده شود تا درنهایت کار به زندانی شدن مرد نکشد چراکه موضوع مهریه در جامعه ما همچنان مرد سالارانه است.خرمشاهی با اشاره به مهریه ملی و تعیین 110سکه برای ازدواج و تضمین پرداخت آن به زنان نیز می‌گوید: ورود قوه قضاییه به مساله‌ای که کاملا شخصی و توافق بین دوطرف است درست نیست. زمانی که زن و مردی درخصوص مهریه توافق می‌کنند، حاکمیت نمی‌تواند به آن ورود پیدا کند، چرا که تعیین مقدار سکه از سوی مسئولان برای ازدواج با اخلاق و عرف جور در نمی‌آید و به‌طور حتم تعیین این تعداد سکه برای مهریه و پرداخت آن در آینده‌ای نه چندان دور منسوخ می‌شود.

برخورد یکسان با محکومان مالی
فریده غیرت، وکیل دادگستری نیز با بیان اینکه با حذف زندان در تمام موارد موافق است، می‌گوید: این موافقت درصورتی است که جایگزین موفقی برای زندان داشته باشیم اما اینکه قانونگذار بین بدهکاران مالی استثنا قائل شود و عده‌ای را معاف از زندان و عده‌ای را مستتحق زندان بداند تبعیض آشکار در حق بدهکاران مالی است، ‌خواه این بدهی بابت مهریه باشد خواه بابت معامله یا هر مورد دیگری.
وی ادامه می‌دهد: زمانی که معامله‌ای انجام می‌شود و فرد از عهده پرداخت پولی که تعهد کرده‌است بر نمی‌آید، باید مجازات قانونی تعیین شده برای این موارد درخصوص این افراد اعمال شود. اینکه استثنا برای برخی قائل باشیم و بگوییم محکومین به پرداخت مهریه از زندان معاف شوند در حقیقت شاهد تساوی در اجرای قانون نخواهیم بود و این مسئله تضمین‌کننده حقوق خانم‌ها در جامعه نیست.
غیرت تصریح می‌کند: مهریه نیز دینی همانند دیگر دیون و معاملات است. نکته تأسف‌بار ماجرا اینجاست که برای معاملات مالی دیگر نیز هیچ راهکاری وجود ندارد که تضمینی برای پرداخت دیون باشد. ازدواج هم مثل دیگر معاملات قانونی است و اگر مردی نتواند دینی را که به آن تعهد داده پرداخت کند، باید همانند دیگر موارد معاملاتی که در آنها غش صورت گرفته، مجازات شود و برای وی جرم‌انگاری شود، ‌چرا که تعهدی  را به‌عهده گرفته و نتوانسته آن را ادا کند.
این وکیل دادگستری با اشاره به اینکه با تعیین مهریه سنگین مخالف است،می‌گوید:‌ مردان نباید در اول ازدواج با مهریه‌های سنگین موافقت کنند و اگر موافق این تعهد هستند، باید بتوانند دین خود را پرداخت کنند. برای اینکه تضمینی برای پرداخت مهریه باشد می‌توان به مواردی همچون این مسائل   که حق طلاق مطلق نباید به‌طور کامل در اختیار مردان باشد و حق طلاق به تساوی باید بین زنان و مردان باشد،پرداخت.

طرح در حد طرح است
فاطمه ذوالقدر، نماینده مجلس نیز با اشاره به اینکه طرح حذف زندان از مهریه هنوز در حد طرح است و مصوب نشده، ‌گفت:‌ این طرح همچنان در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در دست بررسی است و هنوز تصمیم قطعی درباره آن گرفته نشده است.
عضو فراکسیون زنان مجلس ادامه می‌دهد:‌ مجازات‌های فعلی- زندان - برای عدم‌پرداخت مهریه هم‌اکنون جنبه بازدارندگی دارد و حذف آن بسیاری از زنان را دچار مشکل می‌کند. فردی که تعهد به پرداخت دین دارد حتما این توانایی را در خود دیده که می‌تواند دینی که به گردن گرفته را ادا کند. وی می‌گوید: اینکه عنوان شود ناتوانی در پرداخت مهریه باعث ساقط شدن آن از عهده مرد می‌شود ظلم آشکار به زنان است و باید شرایطی مهیا شود که مرد بتواند به دینی که به‌عهده گرفته عمل کند. مثلا می‌توان مهریه را تا مدت زمان مشخصی قسط بندی کرد نه اینکه حق طبیعی زن به وی پرداخت نشود.
ذوالقدر می‌افزاید: ‌باید نظارت شود مردی که به‌دلیل نپرداختن مهریه به زندان نمی‌رود چگونه می‌خواهد دین خود را پرداخت کند، ‌فرد باید تعهد بدهد که تا زمان مشخصی مثلا یک سال بعد از درخواست زن، مهریه را بدهد برای این منظور می‌تواند متعهدان مهریه را ممنوع‌الخروج یا تمام اموالی که به نام آنهاست شناسایی  و از این طریق  مهریه زن را پرداخت کرد.
این نماینده مجلس می‌گوید: مردانی که تعهد مهریه دارند هماننددیگر زندانیان مالی هستندو هیچ تفاوتی با آنها ندارند و به صرف اینکه تعهد مهریه دارند، نباید از پرداخت مهریه معاف شوند مگر اینکه بین دوطرف توافق شود که مهریه پرداخت نشود.
ذوالقدر ادامه می‌دهد: مجازات‌های فعلی برای عدم‌پرداخت مهریه جنبه بازدارندگی ندارد با‌این‌حال حذف آن بسیاری از زنان را دچار مشکل می‌کند با وجود این باید تمام جوانب این مساله سنجیده شود تا حقی از زنان ضایع نشود.


ذوالقدر، نماینده مجلس: مجازات‌های فعلی برای عدم‌پرداخت مهریه جنبه بازدارندگی ندارد با‌این‌حال حذف آن بسیاری از زنان را دچار مشکل می‌کند. فردی که تعهد به پرداخت دین دارد حتما این توانایی را در خود دیده که می‌تواند دینی که به گردن گرفته را ادا کند