مسئله‌ای به‌نام «سلامت روان دانش‌آموزان»
فهیمه طباطبایی _ خبرنگار
آذر‌ماه سال٩٣ وقتی دانش‌آموز 15ساله بروجردی وسط کلاس درس و جلوی چشمان دوستانش با چاقو به معلم فیزیک خود حمله کرد و با یک ضربه او را کشت، بسیاری از کارشناسان علوم تربیتی و معلمان، خطر افزایش خشونت و دیگر آسیب‌های اجتماعی بین کودکان و نوجوانان را به مسئولان آموزش و پرورش و خانواده‌ها به‌طور رسمی و علنی گوشزد کردند. معضلاتی که سال‌ها در بین دانش‌آموزان دیده می‌شد اما مسئولان ارشد آموزش و پرورش با بهانه‌هایی همچون جلوگیری از هراس اجتماعی و سیاه‌نمایی علیه نسل کودک و نوجوان حاضر به موشکافی این پدیده و ارزیابی‌اش در کرسی‌های علمی و دانشگاهی نشدند.
حتی وقتی سال١٣٩٤ نتایج یک پژوهش میدانی از سوی دکتر خسرو رشید و همکارانش در دانشگاه علوم بهزیستی تهران روی ١٨٠٠دانش‌آموز بین ١٥ تا ١٨ساله در 2گروه دختر و پسر در فصلنامه رفاه اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد تجربه قلیان کشیدن با 51.5درصد، استعمال سیگار با 35.2درصد، کتک‌کاری در بیرون از خانه (جز مدرسه) با 28.1درصد وتجربه مصرف الکل با 27.4درصد به‌ترتیب همه گیرترین رفتارهای پرخطر در میان دانش‌آموزان مورد بررسی بوده است، باز هم وزارت آموزش پرورش نسبت به آن سکوت کرد و در برنامه‌های تربیتی و پرورشی خود هیچ بازنگری‌ای نداشت و همان روش‌های سنتی خود را در تربیت کودکان و نوجوانان دنبال‌کرد.
سال گذشته آمار خودکشی 13دانش‌آموز در کشور در طول سال تحصیلی در شهرهای مختلف از سوی برخی رسانه‌ها منتشر شد که اتفاقا آموزش و پرورش هم آن را رد یا تکذیب نکرد؛ نوجوانانی که در مدرسه یا خانه با روش‌های گوناگون دست به‌خودکشی زده بودند و علت این اقدام خود را در نامه یا ویدئو شرایط سخت و بیهوده مدرسه یا عدم‌کسب نمره مناسب در امتحانات ذکر کرده بودند. واکنش آموزش و پرورش و سایر نهادهای تصمیم‌گیر در این حوزه چه بود؟
بسنده‌کردن به کلاس‌های توانمند‌سازی معلمان برای مقابله با این موضوع. شهریور امسال، تتلو، خواننده رپی که هم‌اکنون خارج از کشور به سر می‌برد و در کنسرت‌های خود بارها تظاهر به کشیدن مخدرهای صنعتی و گل می‌کند و درگفت‌وگوهای رسمی‌اش بارها الفاظ رکیک و زننده را علیه بخشی از جامعه به‌کار می‌برد، از مخاطبانش خواست که با گذاشتن 10میلیون کامنت، طرفداری خود را نشان دهند. نتیجه شگفت‌انگیز بود، نوجوانان و جوانان طرفدار او ١٦میلیون کامنت نوشتند تا نشان دهند علایقشان متفاوت ازگروه‌های سرود و مسابقات مدارس و چارچوبی است که برای آنها تعریف شده است. افرادی مانند عمادالدین باقی و عباس عبدی، خواهان مطالعه این پدیده عجیب شدند و خواستند که گروه‌های مرجعی همچون آموزش و پرورش آن را بررسی کنند، اما نتیجه چه بود؟
حالا بعد از گذشت سال‌ها سکوت و عبور بی‌تفاوت از این معضلات که هرروز خود را در قامت یک پدیده نشان می‌دهند، علیرضا کاظمی، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش گفته است: «۳۰درصد دانش‌آموزان تمامی مقاطع تحصیلی در حوزه سلامت روان از استانداردهای لازم برخوردار نیستند و یک درصد دانش‌آموزان نیاز به خدمات اورژانسی در حوزه آسیب‌های روانی دارند که عدد کمی نیست و باید هوشیار باشیم.» او این را هم گفته که «امروز همه دستگاه‌ها و نهادها باید در موضوع مقابله با آسیب‌های اجتماعی پای‌کار بیایند و دغدغه‌مند باشند.»
این آماری را که معاون وزیر آموزش و پرورش اعلام کرده اگر در مقابل آمار وزارت بهداشت - که اردیبهشت امسال اعلام کرد 23.6درصد افراد بین 15 تا 64سال مبتلا به اختلالات روانپزشکی هستند - قرار دهیم، مشخص می‌شود که وضعیت سلامت روحی و روانی نوجوانان حتی از میانگین کل کشور هم بدتر است و این بیشتر از زنگ هشداری است که مسئولان آموزش و پرورش تازه صدای آن را در آورده‌اند و بدتر اینکه حالا که سخن به اعتراف گشوده‌اند باز هم به‌دنبال راه‌حل‌های اساسی مانند تغییر در برنامه‌ها و رویکردهای خود نیستند.
