جنگ سرد درون ناتو

جواد نصرتی _‌خبرنگار

هیچ سیاستمداری نمی‌خواهد هم‌اکنون جای ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو باشد؛ او ماه‌ها تلاش و برنامه‌ریزی کرد تا یک جشن تولد تمیز و بی‌دردسر برای ناتو بگیرد اما چیزی که در لندن گیرش آمده، نه یک مهمانی پر از خنده، که یک جنگ داخلی چند وجهی بین رهبران قدیمی‌ترین اتحاد نظامی دنیاست.

تا هفته گذشته که استولتنبرگ برای آرام کردن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور همیشه گله‌مند آمریکا، موفق شده بود موافقت آلمان برای تقبل بخش بیشتری از بودجه مرکزی ناتو را بگیرد، بادها موافق می‌وزیدند اما چند ساعت بعد از اعلام این خبر توسط دبیر کل ناتو در پاریس، رجب طیب اردوغان توپخانه‌اش را به سمت کسی گرفت که در کنفرانس خبری کنار استولتنبرگ ایستاده بود؛ عصیانگر جدید ناتو، به سختی به امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه به‌خاطر گفت‌وگوی جنجالی‌اش با اکونومیست در هفتم نوامبر که در آن گفته بود ناتو دچار مرگ مغزی شده حمله کرد و همتای جوان و «تازه‌کار» خود را متهم کرد که دچار مرگ مغزی شده است.

اردوغان، با همین اظهارنظرهایش جشن تولد ناتو را 4روز پیش از برگزاری آن خراب کرد، اما انگار که این میزان آتش‌بازی کافی نباشد، وی پیش از سفر به لندن برای شرکت در جشن، یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های ناتو را به چالش کشید و برای موافقت با آن یک شرط اساسی گذاشت؛ اردوغان، گفته است که تنها درصورتی با طرح این سازمان برای دفاع از کشورهای بالتیک و لهستان موافقت می‌کند که ناتو، از تلاش‌های آنکارا برای مبارزه با نیروهای کرد سوریه دفاع کند. به‌گزارش گاردین، اردوغان پیش از سفر به ترکیه گفته است: «اگر دوستان ما در ناتو آنهایی را که ما تروریست می‌شناسیم سازمان تروریستی نمی‌شناسند، ما هم مقابل هر قدمی که قرار است آنجا (منطقه بالتیک) برداشته شود می‌ایستیم.» 
رهبران اروپایی ناتو هنوز از شوک این صحبت‌های اردوغان بیرون نیامده بودند که این بار نوبت ترامپ رسید تا جبهه‌های جدیدی در این جنگ داخلی باز کند. او در کنفرانس خبری‌اش در لندن به همراه استولتنبرگ، در کنار اردوغان ایستاد و به‌شدت به مکرون به‌خاطر صحبت‌هایش درباره مرگ مغزی ناتو حمله کرد و این اظهارنظر را «زننده» خواند. او در همین صحبت‌ها، شدیدا از قانون مالیات جدید دیجیتال در فرانسه که می‌تواند به شرکت‌های آمریکایی لطمه وارد کند انتقاد کرد. این صحبت‌ها، در کنار تهدید آمریکا به وضع تعرفه بر واردات 2.4میلیارد دلار محصولات فرانسوی، با واکنش دولت فرانسه مواجه شد. دولت فرانسه دیروز اعلام کرد که این کشور و اتحادیه اروپا این آمادگی را دارند که اگر آمریکا تهدید خود را عملی کند، اقدامات تلافی‌جویانه را پیش بگیرند. در میانه دعوا و گروکشی، طبیعی است که بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس و میزبان این نشست، خواستار اتحاد در این سازمان باشد؛ هرچند بعید به‌نظر می‌رسد که این صحبت‌ها گوش شنوایی داشته باشد، آن هم در شرایطی که اصلا معلوم نیست تا 8روز دیگر جانسون همچنان نخست‌وزیر کشورش باشد. قرار است 12دسامبر، انتخابات سراسری در انگلیس برگزار شود و رقیب جانسون که جرمی کوربین رئیس حزب کارگر است و انتخاب او، ‌یک ضربه سنگین دیگر بر پیکر نحیف ناتو به شمار می‌رود چون به‌شدت افکار چپ‌گرایانه دارد و همچون ترامپ و اردوغان تمایل دارد روابط بهتری با روسیه داشته باشد ‌و از همه مهم‌تر به‌شدت ضدناتو است. اخیرا فیلمی مربوط به سال2014 از او منتشر شده که در آن می‌گوید: ‌ای کاش اصلا ناتو تشکیل نشده بود. ناتو، که قدیمی‌ترین ائتلاف نظامی جهان است و جنگ سرد را با سربلندی پشت سر گذاشته، هرگز چنین حال و روزی نداشته و هیچ دبیرکلی در تاریخ ناتو، همچون استولتنبرگ در منگنه نبوده است. اجلاس رهبران ناتو که قرار است امروز برگزار شود، می‌تواند بزرگ‌ترین کابوس تمام زندگی ناتو و استولتنبرگ باشد.



اردوغان 4روز پیش، به‌شدت از ماکرون انتقاد و او را متهم کرد که دچار مرگ مغزی شده. اردوغان، در تهدیدی که آشکارا فرانسه و دیگر رهبران اروپایی را هدف گرفته، ‌گفته است تنها درصورتی با طرح ناتو برای بالتیک موافقت می‌کند که این سازمان از آنکارا در مبارزه با کردهای شمال سوریه حمایت کند. 

مکرون دیروز ترکیه را به حمایت از داعش متهم کرد و خواستار توضیح ترکیه درباره خرید اس‌400 از روسیه شد.



ترامپ، به‌شدت از ماکرون به‌خاطر اظهارنظرش درباره مرگ مغزی ناتو انتقاد کرده و آن را «زننده» خوانده است. او همچنین به‌احتمال تنبیه تعرفه‌ای اروپا اشاره کرده است.

فرانسه، تهدید آمریکا به وضع 2.4میلیارد دلار تعرفه روی واردات فرانسه را جدی گرفته و گفته است در کنار اتحادیه اروپا، آماده است که هرگونه تنبیه تجاری آمریکا را جبران کند.


رهبران آمریکا و ترکیه، به‌خاطر تصمیم‌های بزرگی که بدون مشورت با ناتو گرفته‌اند، (بیرون آوردن نظامیان آمریکا از شمال سوریه توسط ترامپ، و شروع عملیات نظامی در شمال سوریه علیه کردها توسط اردوغان) موجودیت ناتو را زیر سؤال برده‌اند و با توجه به همین تصمیم‌ها بوده که ماکرون گفته است ناتو دچار مرگ مغزی شده‌است.