شدت آلودگی هوا در کلانشهرها به‌ویژه تهران، بالاترین مقام قضایی کشور را به اظهارنظر درباره این موضوع واداشت. سیدابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه طی سخنانی در جلسه شورای‌عالی قوه قضاییه با اشاره به آلودگی هوا در روزهای اخیر، هوای پاک و سالم را از وعده‌های همیشگی دولت‌ها، شهرداران و شوراها به مردم دانست و گفت: متأسفانه امروز هوای پاک و سالم در بعضی ایام، وضعیت نامناسبی دارد و زندگی و سلامت مردم با آلاینده‌ها تهدید می‌شود. در این زمینه، قانون کم نداریم. یکی از این قوانین، قانون مصوب سال۷۴ است که قانون خوبی است. قانون دیگر مصوب سال۹۷ است که در آن وظیفه سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارتخانه‌های نفت، کشور، نیرو و صنعت، معدن و تجارت، نیروی انتظامی و سایر دستگاه‌ها برای جلوگیری از آلودگی هوا و تامین هوای پاک به‌طور کامل احصا شده است. به گزارش میزان، رئیس قوه قضاییه با بیان اینکه گزارش عملکرد دستگاه‌ها در این زمینه باید به مردم ارائه شود، سازمان بازرسی کل کشور را مأمور نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها دانست و یادآور شد: هوای پاک و سالم از حقوق عامه است و آلودگی هوا، تضییع این حقوق به شمار می‌آید. برخی اقدامات نظیر تعطیلی مدارس و محدودیت‌های تردد، موقت است و باید برای جلوگیری از آسیب‌دیدن مردم، ان‌شاءالله اقداماتی شایسته و اساسی در این زمینه صورت گیرد.
اظهارات رئیسی درباره وظیفه سازمان بازرسی کل کشور در نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها در حالی است که اقدامات این سازمان در تهیه گزارش از عملکردها و کم‌کاری دستگاه‌های مسئول آلودگی هوا طی سال‌های گذشته نتیجه قابل‌قبولی در پی نداشته است. دی‌ماه سال94، رئیس وقت سازمان بازرسی کل کشور به معاون خود دستور داد تا به‌صورت فوق‌العاده عملکرد تمامی دستگاه‌های اجرایی و ارگان‌های ذیربط را در راستای انجام وظایف مقرر قانونی درخصوص کاهش آلودگی هوای کلانشهرها بررسی و نتیجه را گزارش کند. حدود 5ماه بعد، خردادماه95 ناصر سراج درباره نتایج بررسی‌ها اعلام کرد: «براساس بررسی‌های صورت‌گرفته، 73 ایراد و اشکال در این حوزه شناسایی شده است و باید 10وزارتخانه و سازمان پاسخگوی آلودگی هوا باشند.» سراج از ارسال گزارش بررسی‌های سازمان بازرسی کل کشور در ارتباط با موضوع آلودگی هوا به رؤسای 3قوه خبر داد و گفت: «امیدواریم پیگیری شود و به نتیجه مناسب برسیم.»
سراج اخیرا و پس از گذشت بیش از 3سال از ارسال این گزارش برای سران قوا، در گفت‌وگویی با همشهری درباره نتایج این اقدامات گفت: براساس پیگیری‌های صورت‌گرفته برخی پیشنهادها مورد توجه و اجرا قرار گرفت. برای مثال، الزامی‌شدن معاینه فنی یکی از اقداماتی بود که در نتیجه گزارش سازمان بازرسی انجام گرفت. رئیس سابق سازمان بازرسی کل کشور به یک شخص حقیقی به‌عنوان یکی از متهمان آلودگی هوا اشاره کرد و گفت: در ارتباط با آلودگی ناشی از خودروهای فرسوده، پرونده سنگینی برای یکی از مسئولان مربوطه در دادگستری تشکیل شد که از نتیجه رسیدگی به آن پرونده اطلاع ندارم. قصور این مدیر سابق در زمینه ارائه تسهیلات و اسقاط خودروهای فرسوده بود.
تهیه گزارش از عملکرد دستگاه‌های مسئول در زمینه کنترل آلودگی هوا توسط سازمان بازرسی کل کشور تاکنون مهم‌ترین اقدام قضایی در زمینه آلودگی هوا بوده است؛ اقدامی که با توجه به‌شدت آلودگی روزهای گذشته از ناکافی‌بودن آن حکایت دارد. با وجود نقش و مسئولیت بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و غیردولتی در موضوع آلودگی هوا، اقدامات قضایی آخرین حلقه از اقدامات برای رسیدگی و کنترل آلودگی هوا محسوب می‌شود.
رسیدگی دوباره به پرونده هوای آلوده
رئیسی سازمان بازرسی را مامور بررسی قصور دستگاه‌ها در جلوگیری از آلودگی هوا کرد
در همینه زمینه :
