گفت‌وگو با حسن تفتیان ، سریع‌ترین مرد ایران که این روزها خودش را برای تاریخ‌سازی در المپیک آماده می‌کند
معتاد دویدن شده‌ام
مهرداد رسولی
سالن محقر و جمع و جور مجموعه ورزشی آفتاب انقلاب، حسابی شلوغ است و تمرین در چنین فضای ملتهبی باب میل ورزشکاری نیست که برای درخشش در المپیک آماده می‌شود.از امکانات محدود این مجموعه که بگذریم، یکه و تنها دیدن سریع‌ترین مرد ایران و کسی که شانس رقم زدن یکی از بهترین نتایج تاریخ دو و میدانی ایران در المپیک را دارد به‌شدت آزار‌دهنده است. حسن تفتیان مدت‌هاست در چنین شرایطی تمرین می‌کند اما برای او که از شهر تربت‌حیدریه د ویدن را شروع کرده و به دروازه‌های شهرت و موفقیت رسیده، زندگی در شرایط سخت عادی است. مسابقه دوی 100متر المپیک بیش از یک میلیارد بیننده تلویزیونی دارد و بیشتر شبکه‌های تلویزیونی دنیا آن را پوشش می‌دهند. رکورددار دوی 100متر ایران این مجال را دارد که با صعود به مرحله نهایی دوی 100متر المپیک نام ایران را بر سر زبان‌ها بیندازد اما این روزها غریبانه در مجموعه ورزشی آفتاب انقلاب تمرین می‌کند. سریع‌ترین مرد ایران هیچ اعتنایی به حواشی پررنگی که فضای ورزش ایران را در برگرفته ندارد و می‌گوید فقط به یک چیز فکر می‌کند و آن هم رسیدن به خط پایان مسابقه دوی 100متر المپیک است.
از چه زمانی شروع به دویدن کردید ورؤیای دونده شدن داشتید؟
دقیقا از 11 اردیبهشت 1384بود که به دویدن علاقه‌مند شدم.فردای آن روز امتحان دوی 540متر داشتیم و قرار شد از یک روز قبل تمرین کنیم که در امتحان دو، نمره خوبی بگیریم. در همان نخستین تمرین 540متر را در 2 دقیقه و خرده‌ای دویدم. همان روز در دوی 100متر تست دادم و رکورد13ثانیه و80 صدم ثانیه را ثبت کردم که برای یک نوجوان 12ساله فوق‌العاده بود. بعد از این ماجراها متوجه شدم در دوومیدانی استعداد دارم و تمریناتم را ادامه دادم.
اطرافیان به رکوردهایی که ثبت می‌کردید چه واکنشی نشان می‌دادند؟
خانواده و مربی‌ام و بیشتر کسانی که با هم تمرین می‌کردیم به وجد می‌آمدند و مدام تشویقم می‌کردند که دوومیدانی را ادامه بدهم. البته قبل از این ماجراها به دویدن علاقه قلبی داشتم و وقتی تلویزیون به‌طور همزمان مسابقات دوومیدانی و فوتبال را پخش می‌کرد، تماشای مسابقات دوومیدانی را ترجیح می‌دادم. در زنگ ورزش هم معمولا در مسابقات دو شرکت می‌کردم.
شانس خود را در ورزش‌های دیگر امتحان نکردید؟
در همان دوران نوجوانی به فوتبال علاقه داشتم و 2 سال عضو تیم فوتبال تربت‌حیدریه بودم و با این تیم در مسابقات استانی قهرمان شدم.قبل از 12سالگی هندبال بازی می‌کردم و یک دوره نسبتا کوتاه هم به باشگاه تکواندوی شهرمان می‌رفتم اما وقتی به سمت دوومیدانی گرایش پیدا کردم، ورزش‌های دیگر را کنار گذاشتم و دویدن آرام آرام به حرفه من بدل شد.
دویدن برای شما چه جذابیتی داشت که به‌خاطر آن، قید یک رشته ورزشی پرطرفدار مثل فوتبال را زدید؟
در روزها و ماه‌های ابتدایی از دویدن لذت می‌بردم چون احساس می‌کردم به فوتبالم کمک می‌کند و اصلا چنین آینده‌ای را برای خودم متصور نبودم اما بعد از اینکه در مسابقات استانی و کشوری مدال گرفتم به دویدن تعلق‌خاطر پیدا کردم و تا امروز نتوانسته‌ام آن را کنار بگذارم. قریب به 14سال است که دوومیدانی کار می‌کنم و می‌توانم بگویم به دویدن اعتیاد پیدا کرده‌ام. حالا احساس می‌کنم دویدن شغل و حرفه من است و برای اینکه زندگی را بگذرانم باید بدوم.
در این حرفه درآمد خوبی دارید؟
منبع درآمد من جوایزی است که در مسابقات بین‌المللی می‌گیرم یا جوایزی که معمولا با چند سال تأخیر در ایران دریافت می‌کنم و کفاف زندگی را نمی‌دهد. البته از المپیک ریو به بعد هیچ حقوقی دریافت نکرده‌ام.
فکر نمی‌کنید باید حرفه‌ای بهتر از دوومیدانی را انتخاب می‌کردید؟
فضای فعلی ورزش ایران به‌گونه‌ای است که هیچ درآمدی نصیب ورزشکار حرفه‌ای نمی‌شود. دست‌کم در دوومیدانی که یک رشته ورزشی پرمدال و پربیننده به شمار می‌رود اینگونه است. قهرمان دوی 100متر المپیک عنوان سریع‌ترین مرد جهان را تصاحب می‌کند که در کنار عناوین «قوی‌ترین» و «بالاترین» مهم است. به همین دلیل دونده‌های دوی سرعت به لحاظ سخت‌افزاری مورد توجه قرار می‌گیرند و مورد حمایت حامیان مالی قرار می‌گیرند اما به‌عنوان یک دونده ایرانی تاکنون از چنین حمایت‌هایی بی‌بهره بوده‌ام. شاید اعتیاد به دویدن باعث شده به‌رغم همه مشکلاتی که وجود دارد راهم را ادامه بدهم.
رقبای شما در مسابقات جهانی چه شرایطی دارند؟
بیشتر رقبای من با کمپانی‌های معروف قرارداد می‌بندند و مورد حمایت مالی آنها قرار می‌گیرند. مثلا یوسین بولت که 20بار قهرمان جهان و المپیک شد، یک قرارداد 20میلیون یورویی با شرکت پوما داشت و پوما یکی از 8حامی مالی او بود.
بهترین محصول تربت‌حیدریه زعفران است. چرا مثل بیشتر مردم تربت‌حیدریه دنبال کاشت زعفران که حرفه نسبتا پردرآمدی است نرفتید؟
تربت‌حیدریه را با ابریشم و زعفرانش می‌شناسند و چندین معدن طلا هم دارد.ما شهر ثروتمندی داریم اما به واسطه اینکه محصولات‌مان درست عرضه نمی‌شود درآمدی نصیب‌مان نمی‌شود. به همین دلیل خیلی‌ها زعفران تربت‌حیدریه را به خوبی نمی‌شناسند و از خواص آن اطلاع چندانی ندارند. جالب است که کشورهایی مثل اسپانیا و امارات زعفران تربت‌حیدریه را بسته‌بندی و به نام خودشان صادر می‌کنند و سودهای هنگفتی هم می‌برند.
هیچ وقت دنبال کاشت زعفران نرفتید؟
من از نوجوانی با ورزش حرفه‌ای درگیر شدم و مجالی برای راه انداختن کسب و کار و کشاورزی نداشتم اما از کسب و کار اهالی تربت‌حیدریه بی‌خبر نیستم. اخیرا با کمک عده‌ای از همشهریانم، قیمت زعفران در بورس و به‌طور آنلاین تعیین می‌شود و تاجرها محصول را مستقیما از کشاورز می‌خرند. امیدوارم در سال‌های آینده شرایط به‌گونه‌ای رقم بخورد که سود اصلی نصیب کشاورز شود.
با این امکانات محدودی که تربت‌حیدریه دارد چگونه خودتان را به تیم ملی دوومیدانی ایران رساندید؟
برای رسیدن به تیم ملی مسیر سختی را طی کردم.من به واسطه نبودن پیست استاندارد دوومیدانی در تربت‌حیدریه چندین‌ماه روی آسفالت و در کوچه و خیابان می‌دویدم و گاهی اوقات به کوه پناه می‌بردم. به همین دلیل مدت‌ها با پا درد و کمر درد دست و پنجه‌نرم می‌کردم.ما رختکن هم نداشتیم و حتی زمستان‌ها در کنار زمین، لباس عوض می‌کردیم. امکانات سالن بدنسازی ما به یک میله هالتر محدود می‌شد و حتی برای وزنه زدن دمبل و وزنه نداشتیم. حدود 8سال در چنین شرایطی و صرفا با حمایت خانواده‌ام رکوردهایی را ثبت کردم که حد نصاب ورود به اردوی تیم ملی بود.
شما را به‌عنوان یکی از استعدادهای بالقوه دوومیدانی ایران می‌شناسند.اگر از سن نوجوانی امکانات برایتان مهیا بود الان در دوومیدانی چه موقعیتی داشتید؟
اگر امکانات مهیا بود شاید جزو ستاره‌های دوی 100متر دنیا بودم و شاید اسم‌ام را کنار یوسین بولت می‌آوردند. اگر همه‌‌چیز سیر طبیعی خودش را طی می‌کرد در المپیک 2016 مدال می‌گرفتم.
در کارنامه شما چندین مدال طلا، نقره و برنز مسابقات آسیایی و قهرمانی در چند مسابقه بین‌المللی دیده می‌شود اما از مدال جهانی خبری نیست. در 26سالگی می‌توانید به‌عنوان نخستین ایرانی در دوی 100متر مدال جهانی بگیرید؟
زمانی می‌توانم مدال جهانی بگیرم که امکانات جهانی در اختیارم گذاشته شود و تدارک و پشتیبانی خوبی صورت بگیرد. بعد از المپیک 2016چند‌ماه با مربی فرانسوی تمرین کردم و چند‌ماه اصلا مربی نداشتم. در دوره‌ای که با مربی فرانسوی تمرین کردم نتایج درخشانی گرفتم و برای نخستین بار رکورد 10.30 ثانیه را ثبت کردم و در سال 2018 به فینال مسابقات جهانی دوومیدانی داخل سالن راه پیدا کردم. در آن مسابقات پنجم شدم و 2 بار به رکورد 10.30 ثانیه رسیدم.جالب است که قهرمان آن مسابقات رکورد دنیا را شکست و به‌دلیل کیفیت بالای مسابقه دستم از مدال کوتاه ماند.شاید 2 دوره قبل با چنین رکوردی مدال می‌گرفتم اما در سال2018 همه رقبا بهترین رکورد را ثبت کردند. بهترین دستاورد من از مسابقات جهانی داخل سالن این بود که اگر حمایت شوم می‌توانم در مسابقات جهانی دوی 100متر که بسیار مهم و معتبر است مدال بگیرم اما اگر قرار باشد بدون مربی تمرین کنم کار سخت خواهد بود. من سهمیه حضور در مسابقات جهانی داخل سالن چین را کسب کرده‌ام و حدود 3ماه دیگر باید به این مسابقات اعزام شوم اما چه برنامه‌ای وجود دارد که عنوان پنجمی رتبه قبل را ارتقا بدهم و روی سکو بروم؟ تا همین الان که با شما صحبت می‌کنم تکلیف مربی و اردوهایم مشخص نیست و حتی برنامه‌ای برای حضور در المپیک که 8ماه دیگر شروع می‌شود وجود ندارد. فعلا تنها و بدون مربی در تهران تمرین می‌کنم، همانطور که در تابستان امسال با هزینه شخصی تمرین کردم و سهمیه المپیک گرفتم.
در چنین شرایط دشواری چرا هنوز به دویدن ادامه می‌دهید؟
شاید این حرف کلیشه‌ای باشد اما وقتی مدال می‌گیرم و برای چند دقیقه مردم کشورم را خوشحال می‌بینم همه سختی‌ها را فراموش می‌کنم و به راهم ادامه می‌دهم.فکر می‌کنم مردم در این مقطع به اتفاقاتی که حالشان را خوب کند نیاز دارند. خیلی‌ها در شبکه‌های اجتماعی با من ارتباط دارند و گاهی اوقات که در مسابقات آسیایی مدال می‌گیرم یا رکورد جدیدی ثبت می‌کنم برایم پیام می‌گذارند. مردم می‌گویند چه خوب است که ورزشکارانی داریم که در این شرایط مدال می‌گیرند و حال ما را خوب می‌کنند. این پیام‌ها تنها دلگرمی من است.
فعالیت در فضای مجازی با ورزش حرفه‌ای منافات ندارد؟
فعالیت من در حد برقراری ارتباط بدون واسطه با مردم و هواداران است. روی هم رفته 100هزار فالوئر دارم و شاخ اینستاگرام نیستم!
فکر می‌کنید چه زمانی می‌توانید به‌عنوان نخستین ایرانی زیر 10ثانیه بدوید و در دوی 100متر مدال جهانی بگیرید؟
اگر زیر 10ثانیه بدوی در کورس رقابت قرارمی‌گیری و آن موقع است که صدم ثانیه‌ها مشخص می‌کنند که مدال می‌گیری یا نه. من به این باور رسیدهام که دویدن زیر 10ثانیه کار بسیار دشواری است اما غیرممکن نیست.امیدوارم متولیان ورزش کشور هم به این درک برسند که اگر یک دونده ایرانی به فینال دوی 100متر المپیک راه پیدا کند در همان چند ثانیه‌ای که همه برای کسب مدال تلاش می‌کند و میلیاردها بیننده دارد دیده خواهد شد، برای کشورمان افتخار است.
در المپیک 2016 تا صعود به فینال فاصله زیادی نداشتید. کمی از فضای فینال دوی 100متر المپیک برایمان بگویید.
دوره قبل، نخستین حضورم در المپیک بود و تجربه زیادی نداشتم. در عین حال این جسارت را داشتم که برای تکرار رکورد 04/10 ثانیه با غول‌های دوی 100متر جهان بجنگم اما یکسری اتفاقات مثل آسیب‌دیدگی‌ای که در المپیک نصیبم شد از کنترل من خارج است. فینال دوی 100متر المپیک مثل یک جنگ تمام عیار است. در این جنگ همه رقبا یک تیم کامل را پشت سر خودشان می‌بینند و یک دونده تنها با انبوه دغدغه‌های معیشتی در این جنگ تمام عیار محکوم به شکست خواهد بود.
در زندگی شخصی به جز خط پایان مسابقه، دنبال چیزهای دیگری دویده‌اید؟
اگر دویدن دلمشغولی‌ات باشد زندگی شخصی‌ات هم با آن عجین خواهد شد. وقتی مهم‌ترین هدف زندگی‌ات خط پایان دوی 100متر باشد بقیه کارها را در همان راستا انجام می‌دهی و چکیده زندگی‌ات می‌شود اینکه حتی یک صدم ثانیه زودتر از خط پایان عبور کنی. تنها به‌دنبال یک هدف می‌دوم و آن هم عبور از خط پایان دوی 100متر المپیک 2020است.
المپیک 2020خط پایان زندگی حرفه‌تان که نیست؟
برنامه من این است که تا المپیک 2028 برای بالا بردن پرچم ایران و خوشحال کردن مردم بدوم.
به همه هدف‌ها و آرزوهایی که در دوومیدانی داشته‌اید رسیده‌اید؟
به بیشتر هدف‌هایم رسیدهام اما گاهی اوقات دوست داشتم اتفاق دیگری برایم رخ بدهد. مثلا در بازی‌های آسیایی سال گذشته خیلی آماده بودم اما من و مربی‌ام نمی‌دانیم در روز مسابقه چه اتفاقی افتاد که به جای قهرمانی در دوی 100متر ششم شدم.
چه چیزی حالتان را خوب می‌کند؟
سفر با خانواده حالم را خوب می‌کند.
بیشتر به کدام منطقه سفر می‌کنید؟
به شهرهای شمالی و جنوبی کشور علاقه زیادی دارم. البته سالی یک‌ماه بیشتر فرصت استراحت ندارم و در این بازه زمانی نسبتا کوتاه ترجیح می‌دهم ایران را بگردم.با مردم خونگرم جنوب ارتباط خوبی برقرار می‌کنم و سفر به شهرهای جنوب جزو خاطرات خوب من است.
حمایت خانواده
سریع‌ترین دونده ایران پس از کسب نشان طلای رقابت های داخل سالن آسیا، پدر و مادرش را روی سکوی قهرمانی برد. تفتیان می‌گوید در این 14 سال فقط از سوی خانواده‌اش حمایت شده است.
رقابت با بولت افسانه‌ای
حسن تفتیان این شانس را داشته که با یوسین بولت افسانه ای در رقابت‌های جهانی رقابت کند. رکورددار دوی 100 متر ایران 3 بار با یوسین بولت رقابت کرده و این را یکی از بزرگ‌ترین افتخارات زندگی ورزشی اش می داند.
نخستین طلایی ایران
یکی از افتخارات سریع ترین مرد ایران قهرمانی در مسابقات جهانی نظامیان جهان در سال 2019 است. حسن تفتیان نخستین دونده ایرانی است که در این مسابقات مدال طلا کسب کرده است.
