در انتظار تماشاگر

فهیمه پناه‌آذر ـ روزنامه‌نگار

 قطع‌شدن اینترنت و کاهش چشمگیر فعالیت‌ سایت‌های فروش بلیت تئاتر در هفته گذشته باعث شد که تئاتر روزهای کم‌رقمی را در گیشه‌های نمایش سپری کند؛ روزهایی که هر قدر جلوتر می‌رویم اوضاعش نه‌تنها بهتر نمی‌شود، بلکه بدتر هم شده است. در این شب‌ها، سالن‌های نمایش با صندلی‌های خالی هر شب روی صحنه می‌روند.

تئاترشهر حال و هوای سابق را ندارد
تئاترشهر با سالن‌های نمایش روزهای خوبی را طی نمی‌کند. تئاترشهر از اوایل هفته گذشته تا سه‌شنبه با قطعی سایت‌های فروش همراه بود و نمایش‌ها در حالی روی صحنه می‌رفت که سالن با 90صندلی تنها 5 بلیت خود را می‌فروخت. بیشتر سالن‌دارها سعی کردند با بلیت‌های مهمان سالن‌های نمایش را پرکنند. مدیر روابط عمومی تئاترشهر به همشهری می‌گوید: «در روزهای گذشته حتی تماشاگران تماس می‌گرفتند که آیا تئاترشهر فعالیت دارد یا خیر. سالن‌هایی داشتیم که حتی بلیت فروشی داشت اما تماشاگران نیامدند و گروه با سالن خالی اجرا رفت». با این اوصاف و گفته‌های روابط عمومی اما وضعیت تئاترشهر رضایت‌بخش نیست، حتی در مقایسه با هفته‌های گذشته که تئاترشهر آخر هفته شلوغی را می‌گذراند وضعیت تماشاگر خوب نبود. کارگردانان نمایش این روزها با وجود نبود اینترنت دست به‌کار شدند، خودشان به‌صورت تلفنی و از راه پیامک مخاطبان را دعوت به تماشای نمایش می‌کنند. روابط عمومی تئاترشهر به این نکته هم اشاره می‌کند: «به رسم قدیم یک نفر را مأمور کردیم که با سازمان‌ها و جاهای مختلف تماس بگیرد و برای خرید بلیت تبلیغات تلفنی داشته باشد. تلاش این است که بتوانیم از طریق گیشه بلیت‌فروشی را داشته باشیم تا گروه‌های نمایشی که در تئاترشهر اجرا دارند حداقل بتوانند با خیال راحت نمایش خود را اجرا کنند». اما حال و هوای تئاترشهر مانند گذشته نیست. حتی وقتی در اطراف تئاترشهر هم قدم می‌زنیم دیگر خبری از جمعیت اطراف تئاترشهر نیست. به لحاظ موقعیتی که تئاترشهر دارد، دیگر کسی هم نمی‌تواند روی سکوهای اطراف مجموعه بنشیند تا شاید تصمیم بگیرد نمایشی را در سالن‌ها تماشا کند.

گروه‌های نمایشی ناراضی؛ سالن‌های خالی
در همسایگی تئاترشهر، سالن تئاتر مستقل قرار دارد؛ سالنی که در این سال‌ها توانسته با اجراهای قابل‌قبول، تماشاگر خود را به شکل ثابت هم داشته باشد. اما وضعیت این سالن هم مانند دیگر سالن‌های نمایش چندان برای مدیرانش خوشایند نیست. حسن جودکی -مدیر تولید و تهیه‌کننده تئاتر- که در تئاتر مستقل نیز حضور مستمر به‌عنوان مشاور دارد، معتقد است که قطع اینترنت و عدم‌فعالیت در فضای مجازی تأثیر منفی روی اجراهای تئاتر و حضور تماشاگران در سالن‌های نمایش داشته. وی به همشهری می‌گوید: «در این سال‌ها دیگر پوستر و تراکت برای تبلیغ نمایش‌ها معنایی نداشته و با قطع اینترنت هم تبلیغات در فضای مجازی به صفر رسیده است. حتی وقتی سایت‌های فروش فعالیت خود را از سر گرفتند، به‌خاطر نبود تبلیغات، فروش افت پیدا کرده است». به فهرست اجراهای تئاتر مستقل نگاه می‌کنیم، در تئاتر مستقل نمایش «لانچر5» با توجه به اجراهای موفق قبلی‌اش مخاطبش را دارد اما نمایش‌های دیگر از نبود تماشاگر کافی ناراضی هستند.

اجراهایی که به تعویق می‌افتد
در این میان برخی از نمایش‌ها هم به‌خاطر عدم‌اطلاع‌رسانی اجراهای خود را به تعویق انداخته‌اند. نمایش «فرانکشتاین» که قرار بود اجرای خود را از امروز آغاز کند به‌دلیل نبود امکانات تبلیغاتی اجرای خود را به چهارشنبه 6آذر موکول کرده است. علیرضا مهران کارگردان «نسیان» هم با توجه به نوبت اجرایی که دارد ترجیح می‌دهد اجرای نمایش خود را به تأخیر بیندازد. مهران امیدوار است که نمایش خود را بتواند نیمه دوم آذر در تماشاخانه ماه حوزه هنری اجرا کند.

بازگشت به 20سال پیش 
با نبود فضای مجازی حالا خود کارگردانان برای تبلیغ و فروش نمایش‌هایشان دست به‌کار شده‌اند. خودشان با پیامک‌ها آغاز و ادامه اجراهایشان را اطلاع‌رسانی می‌کنند و خودشان نمایش‌هایشان را برای فروش تبلیغ می‌کنند. یکی از کارگردانان می‌گوید: « به 20سال پیش بازگشتیم. تمام هم و غم ما شده جذب مخاطب؛ مخاطبی که تا دیروز با خرید اینترنتی به سالن نمایش می‌آمد و نمایش مورد نظرش را می‌دید».

اجرا در شرایط سخت بی‌تماشاگر
مهدی محبعلی، کارگردان «غارنشینان» که از ۲۰ آبان اجرای عمومی خود را در تماشاخانه هامون آغاز کرده، درباره وضعیت مخاطبان این اثر نمایشی به مهر می‌گوید: «وقتی غارنشینان را روی صحنه بردیم هر شب حداقل ۸۰ درصد سالن را مخاطبان و تماشاگران به‌خود اختصاص داده بودند و نمایش با تعداد مخاطبان قابل‌قبولی اجرا می‌شد، اما طی چند روز اخیر این وضعیت تغییر کرده و با افت شدید مخاطب مواجه شده‌ایم.در شرایط فعلی، هم گروه‌های نمایشی و هم سالن‌های خصوصی ضرر زیادی داشته‌اند و باید فکری به حال این گروه‌ها و سالن‌ها بشود».

مدیریت سالن‌های نمایش با این وضعیت سخت است
افت فروش بلیت‌ها و اجرای نمایش‌ها در سالن‌هایی با صندلی خالی به بزرگی و کوچکی تماشاخانه ربطی ندارد. شاهین چگینی که مدیریت تماشاخانه مشایخی را برعهده دارد، به‌عنوان یکی از مدیران بخش خصوصی از وضعیت فروش و مخاطبان تئاتر ناراضی است، وی به همشهری می‌گوید: «در روزهای اول قطع اینترنت حتی سایت‌های فروش بلیت هم فعالیت نمی‌کردند. بعد از چند روز که این سایت‌ها فعالیت خود را از سرگرفتند متأسفانه به‌دلیل نبود تبلیغات، تماشاگران از وجود اجراهای جدید بی‌اطلاع بودند». 
چگینی هم مانند جودکی به از بین رفتن تبلیغات کاغذی اشاره کرده و ادامه می‌دهد: «چند سالی است که تبلیغات کاغذی جای خود را به تبلیغات در فضای مجازی داده و با توجه به آغاز اجراهای جدید در هفته آخر آبان و هفته اول آذر‌ماه کسی از اجراها خبردار نبود. هم‌اکنون 130نمایش در سالن‌های تهران اجرا می‌شود و وقتی اطلاع‌رسانی نباشد مخاطبان آن کم می‌شود». چگینی به 3اجرایی که در مشایخی روی صحنه می‌روند اشاره می‌کند: «در تماشاخانه مشایخی افت محسوس تماشاگر داریم و گروه‌های نمایشی از این وضعیت ناراضی هستند اما کاری از دست ما بر نمی‌آید؛ نه می‌توانیم اجراها را متوقف کنیم و نه می‌توانیم با این وضعیت به‌صورت طولانی ادامه دهیم. درست است که تئاتر کار خود را می‌کند چرا که گروه‌های زیادی برای اجرای خود ماه‌ها تمرین کرده‌اند و نوبت اجرایشان در سالن‌ها مشخص است، اما وقتی مخاطب نباشد به لحاظ اقتصادی گروه‌ها و صاحب تماشاخانه‌ها دچار مشکل می‌شوند».  چگینی معتقد است که اگر این رویه ادامه پیدا کند، آشفتگی و نارضایتی گروه‌های تئاتر و هنرمندان بیشتر می‌شود.



طبق مشاهدات خبرنگار همشهری در هفته گذشته در یک سالن 90نفری نمایش برای 5نفر اجرا شد و 2نمایش شروع اجرای خود را به تعویق انداختند