تاب‌آوری
نگرش‌مان را عوض کنیم
عاطفه قنبری جلفایی ـ روانپزشک
در بسیاری از جوامع نسبت به اختلالات روانپزشکی دید منفی وجود دارد و بیماران و خانوادههایشان با نگرش منفی مردم و حتی رفتارها و صحبت‌های نامناسب آنها روبه‌رو هستند؛ به این معضل «انگ یا برچسب‌گذاری» می‌گویند. متأسفانه برچسب‌گذاری رنج ابتلا به چنین اختلالاتی را دوچندان می‌کند. برچسب‌زدن می‌تواند منجر به احساس شرم از ابتلا به بیماری، کاهش حمایت اجتماعی و اعتماد به نفس و در نتیجه انزوای اجتماعی بیماران شود. چنین بیمارانی احساس می‌کنند هرگز در جامعه پذیرفته نخواهند شد و در نتیجه فرصت‌های موجود برای طلب کمک و پیگیری درمان و بهبود را ازدست می‌دهند.
بسیاری از مردم از بیماران روانی می‌ترسند و گمان می‌کنند این بیماران و خانوادههایشان خطرناک یا غیرقابل پیش‌بینی و پرخاشگرند؛ ولی واقعیت این است که بسیاری از افراد پرخاشگر، مبتلا به اختلالات روانپزشکی جدی نیستند و بسیاری از بیماران روانی خود قربانی خشونت‌اند تا عامل خشونت. برخی نیز گمان می‌برند هیچ امیدی برای بهبودی نسبی یا کامل بیماران روانی وجود ندارد. شاید مقایسه بیماری روانی و سرطانی بتواند به رفع این اعتقاد غلط بیشتر کمک کند. در گذشته سرطان نیز با انگ و واکنش‌های منفی اطرافیان ازجمله اجتناب از بیمار و خانواده‌اش همراه بود و سرطان به‌عنوان یک بیماری لاعلاج شناخته می‌شد، ولی امروزه سرطان توسط بسیاری از مردم به‌عنوان یک بیماری قابل درمان شناخته می‌شود و برچسب‌گذاری نسبت به آن کمتر شده است. راه‌های زیادی برای مقابله با انگ و کاهش اثرات منفی پیش داوری‌های اطرافیان وجود دارد. یکی از این راه‌ها تقویت حمایت‌های اجتماعی است، بدین‌ترتیب که خانواده‌ها و بیماران باید برای ایجاد یک شبکه اجتماعی تلاش کنند؛ شبکه‌ای که برایشان حمایت عاطفی – روانی فراهم کند و در بحران‌ها به یاری‌شان بیاید. برای این کار می‌توان از برخی اعضای فامیل و برخی دوستان که بیشتر حمایتگرند و درک بهتری از بیماری دارند کمک گرفت یا حتی خانواده‌ها و بیمارانی که با بیماری‌های مشابه دست و پنجه نرم می‌کنند نیز می‌توانند باهم ارتباط برقرار کرده و شبکه اجتماعی قابل اطمینانی فراهم آورند. شبکه‌ای که با گردهمایی‌های منظم، دردل کردن و به اشتراک گذاشتن احساسات و تجربیات می‌تواند کمک زیادی به بیماران و خانواده‌ها باشد. راه دیگر، مبارزه با نگرش‌های منفی و تلاش برای اصلاح آن است که راهکار آن فرهنگ‌سازی، ارائه اطلاعات صحیح به مردم و اصلاح پیش فرض‌های غلطی است که سال‌ها با آن زندگی کرده‌ایم. همچنین متأسفانه برخی رسانه‌ها با ارائه تصویر خشن و ناصحیح از بیماران روانی به اشاعه انگ در جامعه دامن می‌زنند. در برخی از سریال‌ها و فیلم‌ها بیماران روانی پرخاشگر، بی‌احساس، ترسناک و عجیب غریب نشان داده می‌شوند که به دیگران صدمه می‌زنند. واضح است که استفاده از رسانه‌ها، مؤثرترین روش برای کاهش انگ نسبت به بیماران روانی و خانوادههایشان است. با نشان دادن تصویر واقعی از این بیماران و رنجی که این گروه از جامعه به ناحق متحمل می‌شوند؛ می‌توان احساسات همدلانه جامعه را برانگیخت و راه را بیش از پیش برای کمک به آنها باز کرد.
