نافرمانی مدنی و طرح یک جدایی

حسن بیادی؛  ‌نائب‌رئیس شورای شهر تهران در دوره سوم

جدایی ری از تهران و انتقال پایتخت از تهران دو موضوعی است که هر از گاهی طرح می‌شود و وقت و هزینه بسیاری روی دست پایتخت می‌گذارد و بعد از مدتی به محاق می‌رود.
طی روزهای گذشته بحث بی‌حاصل جدایی ری از تهران دوباره مطرح شد. ماجرایی که برای چندمین‌بار مطرح می‌شود و به‌رغم کارهای کارشناسی صورت‌گرفته در سال‌های قبل، باز هم باعث اتلاف وقت و هزینه بسیاری می‌شود. چند نکته در مورد جدایی ری از تهران لازم است ذکر شود.
1ـ مقام معظم رهبری، از ری به‌عنوان قبله تهران یاد کردند. این به‌معنای آن است که ری بخشی از تهران و همواره مورد توجه پایتخت بوده و به‌عنوان مادر این کلانشهر جایگاه خاصی داشته و خواهد داشت.
2ـ به‌لحاظ کارشناسی شهر ری در پایتخت تنیده‌ شده ‌است. همانطور که شمیران نیز چنین سرنوشتی دارد. تمامی زیرساخت‌های ری و شمیران با تهران در هم آمیخته ‌است. زیرساخت‌هایی نظیر منابع انرژی و آب و برق و گاز و حتی بزرگراه‌ها و مراکز خدماتی کلانی همچون بهشت زهرا و دیگر نهادهای خدماتی شهری. از این‌رو تفکیک ری از تهران امکان‌پذیر نیست. کدام مرز را می‌توان مشخص کرد که ری را از تهران جدا کند و کدام محدوده می‌تواند به‌صورت مشخص تعیین‌کننده مرزهای ری و تهران باشد؟ درهم‌آمیزی ری و تهران به‌گونه‌ای است که هیچ مرز جغرافیایی ، فرهنگی‌، اجتماعی ، اقتصادی و حتی زیرساختی نمی‌تواند این دو را از هم جدا کند.
3ـ روزگاری شهرقدس ، چهاردانگه و قیامدشت آهنگ جدایی از تهران را سر دادند. بعد از گذشت چند دهه این شهرها، به دام سودجویی مالکان و توسعه نامتوازن افتاده‌اند و بعد از آنکه تهران رشد و توسعه برنامه‌ریزی شده‌ای را از سرگذراند، نامه‌نگاری‌های متعددی با مدیران وقت صورت گرفت تا این شهرها دوباره به شهر مادر برگردند. اما حاصل جدایی این شهرها از تهران تنها یک چیز بود. رشد نامتوازن و ترک‌تازی سودجویان ملک و زمین در این شهرها و فراموشی نیازهای زیرساختی در این شهرها.
4ـ در پس طرح «جدایی ری از تهران» مفهومی عمیق نهان است. مفهومی به نام «نافرمانی مدنی». درحالی‌که تمامی سیاست‌های کلان کشور بر یکپارچگی تأکید دارد، جدایی ری از تهران را می‌توان نوعی نافرمانی مدنی تلقی کرد. نافرمانی‌ای که در برخی از کشورهای همسایه مانند عراق و سوریه به شکل ناآرامی‌ها هویداست و دنبال‌کننده از هم پاشیدگی انسجام فرهنگی،  اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است.
5ـ طرح جدایی ری از تهران بارها در دوره‌های مختلف مدیریت شهری مطرح شد. در شورای سوم نیز این موضوع مطرح شد. در آن روزگار بارها به طنز مطرح کردم که مگر جدایی ری از تهران، همانند یک فیلم است که بتوان گفت «جدایی نادر از سیمین». ری رگ و ریشه تهران است و جدایی آن از پایتخت امکان‌پذیر نیست. ری قبله تهران است و همیشه خواهد بود.