درسخوان‌های پول‌دوست

لیلا شریف_روزنامه نگار

رقابت بر سر یک صندلی است؛ صندلی‌ای که برای بسیاری از دانش‌آموزان تجربی همچون تصویری تمام‌نما از آینده امیدبخش‌ تلقی می‌شود. این میل و علاقه یک‌شبه راهش را در ذهن دانش‌‌آموزان باز نکرده و چند سالی است که خانواده‌ها کمر همت بسته‌اند تا با تشویق دانش‌آموزان‌شان به تحصیل در رشته تجربی، برای آنها آینده‌ای با حساب بانکی پرپول تضمین کنند. در این میان کم نیستند افرادی که از اشتیاق دانش‌آموزان برای تحصیل در رشته تجربی و قبولی در کنکور پزشکی بهره‌می‌برند و ماهی مورد نظر خود را صید می‌کنند.

هر صندلی رشته پزشکی 100رقیب دارد
برای آنکه تصور دقیقی از لشکر علاقه‌مندان به رشته تجربی داشته باشید، کافی است چند عدد و رقم را در ذهنتان ثبت کنید. امسال ۶۳۷ هزار داوطلب از رشته تجربی در کنکور شرکت کردند، درحالی‌که براساس گفته ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش، برای رشته گروه علوم پزشکی «در مجموع کل کشور ۸ هزار و ۳۸ نفر ظرفیت پولی و غیرپولی وجود دارد و این میزان با احتساب ظرفیت دانشگاه آزاد به سختی به ۹ هزار نفر می‌رسد. از این رقم ۳۰ درصد برای سهمیه‌های مصوب مجلس است و در نهایت ۶ هزار و ۳۰۰ نفر می‌مانند که این تعداد هم سهمیه‌های بومی و مناطق در پذیرش آنها دخیل است و بنابراین کسی که رتبه کشوری بالای ۱۰ هزار دارد نباید توقع قبولی در این رشته‌ها را داشته باشد و باید معقول انتخاب رشته کند.» در واقع با یک حساب و کتاب ساده می‌توان گفت که بر اساس ظرفیت 6هزار و 300نفری رشته گروه علوم‌پزشکی، برای هر صندلی دانشگاه گروه علوم پزشکی، 100رقیب جدی وجود دارد؛ رقبایی که گاهی برای رسیدن به خواسته‌شان چندسالی پشت کنکور مانده‌اند.

 کاسبی از خیل عظیم مشتاقان پزشکی
علاقه عجیب دانش‌آموزان به رشته تجربی، چندسالی است که معادلات آموزش را با پیچیدگی‌های خاصی مواجه کرده است. خانم موسوی به‌عنوان یک کارشناس انتخاب رشته از هجوم دانش‌آموزان به رشته تجربی شاکی است و قبول دارد که این هجوم و تشدید علاقه خانواده‌ها به رشته‌های تجربی، زمینه را برای کاسبی بسیاری از مشاوران و کارشناسان انتخاب رشته مهیا کرده است.
موسوی در رابطه با نقش کارشناسان انتخاب رشته و مشاوره در روند جذب دانش‌آموزان به رشته تجربی، می‌گوید:« بنده با افراد سرشناس انتخاب رشته و مشاوره کار کرده و می‌کنم. بسیاری از کارشناسان این حوزه در تلاش هستند تا با تکیه بر علاقه افراد به رشته تجربی، درآمد خوبی برای خود کسب کنند. من علاقه‌ای به بردن نام فرد خاصی ندارم اما شاهد هستیم که افراد سرشناس برای مشاوره فردی که رشته‌اش تجربی است از دستمزد سالانه 20میلیون تومان حرف می‌زنند و در مقابل، برای رشته‌های انسانی به مبلغ 7میلیون تومان اکتفا می‌کنند.در واقع این هجوم و علاقه به رشته تجربی زمینه‌ای را فراهم کرده است تا افراد فعال در حوزه مشاوره تحصیلی و انتخاب رشته، به فکر درآمدزایی خودشان باشند و براساس پولی که به‌دست می‌آورند افراد بیشتری را برای ورود به رشته تجربی تشویق کنند».
آنطور که این کارشناس انتخاب رشته توضیح می‌دهد:«‌بخشی از بار این نگاه اشتباه بر دوش مشاور‌های مدارس است. بسیاری از مشاور‌ها به شکل علنی از درآمدزا بودن رشته‌های تجربی و وضعیت خراب سایر رشته‌ها حرف می‌زنند، درحالی‌که در واقعیت اینطور نیست.حتی تعداد برنامه‌های تلویزیونی‌ای که از صدا‌و‌سیما پخش می‌شود، بیشتر مربوط به رشته تجربی است و در این میان تعداد کمی هم به رشته ریاضی اختصاص پیدا می‌کند. مجموعه این نگاه‌ها زمینه‌ای را فراهم می‌کند تا دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان به رشته تجربی به‌عنوان تنها رشته موفق و پولساز علاقه‌مند شوند». 

رشد توهم پول و قدرت در دانش‌آموزان تجربی 
موسوی که سال‌ها تجربه حضور در مدارس مختلف را دارد، از بروز رفتارهای خاص در میان دانش‌آموزان رشته تجربی به‌دلیل توجه بیش از ‌اندازه جامعه به رشته تجربی و پزشکی می‌گوید:«اگر سری به مدارس بزنید، خواهید دید که دانش‌آموزان رشته‌های تجربی خود را از باقی رشته‌ها بالاتر می‌دانند. شاید قبلا رشته ریاضی به‌عنوان رشته موردپسند جامعه و رشته برتر شناخته می‌شد اما هم‌اکنون حتی دانش‌آموزان مدرسه نیز رشته تجربی را رشته برتر می‌دانند. این نگاه در میان مدارس غالب است. دانش‌آموزان رشته تجربی به واسطه جایگاهی که جامعه و مدارس به این رشته داده است، از قدرتی خاصی برخوردار شده‌اند. شاید عجیب باشد اما در برخی مدارس شاهد این موضوع هستیم که دانش‌آموزان رشته تجربی در تصمیم‌گیری‌های مهم مدرسه نقش‌آفرینی می‌کنند و حتی بعضی از معلم‌های مدارس براساس سلایق آنها جا‌به‌جا می‌شوند؛ قدرتی که دانش‌آموزان رشته ریاضی و انسانی هرگز به آن دست نیافته و نخواهند یافت.
کار به جایی رسیده ‌است که دانش‌آموزان رشته تجربی از اینکه پزشکان از کارتخوان استفاده نمی‌کنند، لذت می‌برند و این اتفاق را نشانه‌ای از قدرت جامعه پزشکی و البته آینده خودشان می‌دانند». موسوی با نگرانی از رواج این نگاه در میان دانش‌آموزان صحبت می‌کند و معتقد است:«خانواده‌ها هم به این نگاه دامن می‌زنند، ‌ دلیل چنین رویکردی این است که رشته تجربی بیشتر خواهان دارد و این مؤسسه کنکور می‌خواهد بگوید ما در رشته تجربی چنین موفقیتی کسب کرده‌ایم و از رقبایمان بهتر بوده‌ایم. متأسفانه تمام این اتفاقات مانند یک زنجیره به هم متصل هستند و مدام تکرار می‌شوند».

پزشکی با خرید صندلی دانشگاه
علاقه به رشته پزشکی و کاسبی از این علاقه، تنها به پشت‌کنکوری‌های داخل کشور محدود نمی‌شود؛ چرا که تغییرات ارزی و رجوع دوباره دانشجویان خارج از کشور به دانشگاه‌های داخلی، زمینه خرید و فروش صندلی‌های پزشکی در دانشگاه‌های برتر را مهیا می‌کند. 
محمود صادقی نماینده تهران در مجلس چهره‌ای بود که این موضوع را در سال 97مطرح کرد و از نگرانی‌های این اتفاق گفت:
«ما گزارش‌هایی داریم که تخلفات گسترده‌ای در حال انجام است و فروش صندلی در این رشته وجود دارد. حتی گزارش‌ها نشان می‌دهد با افزایش نرخ ارز، قیمت این کرسی‌ها نیز افزایش یافته و هر صندلی پزشکی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰‌میلیون تومان به فروش می‌رسد. البته فروش صندلی مختص کسانی که از خارج بازگشته‌اند، نیست و به‌صورت کلی است؛ یعنی کسانی در داخل این مبالغ را به کمک برخی شرکت‌ها و به واسطه فساد در زیرمجموعه‌های وزارت بهداشت می‌گیرند و این کار‌ها را انجام می‌دهند».
هر چند در ابتدای امر این واقعیت با تکذیب و جبهه‌گیری منفی همراه شد اما گذر زمان از ماجرا پرده برداشت. 
علیرضا سلیمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در کنار محمود صادقی، 2 چهره‌ای بودند که پای این موضوع را به مجلس و وزارتخانه‌های بهداشت و علوم را باز کردند.