ضعف‌های داخلی مانع گردشگر خارجی

خدیجه نوروزی_روزنامه نگار

در صنعت گردشگری بخش‌های دولتی و خصوصی مکمل یکدیگرند و نبود تعامل مناسب بین این دو بخش موجب بروز مشکلات در زیرساخت‌ها و در نتیجه ناکارآمدی این صنعت خواهد شد. سیدمحمدعلی اشرف واقفی- نایب‌رئیس هیأت مدیره جامعه تورگردانان ایران- جمشید حمزه‌زاده- رئیس جامعه هتلداران ایران- و غلام‌حیدر ابراهیم بای‌سلامی- عضو شورای‌عالی میراث فرهنگی و گردشگری- در گفت‌وگو با همشهری در مورد وضعیت زیرساخت‌های گردشگری و نیازهای سرمایه‌گذاری برای جذب گردشگر در بخش‌های مختلف می‌گویند.

باید به‌دنبال جذب گردشگران ثروتمند باشیم


غلام‌حیدر ابراهیم بای سلامی: به‌دلیل ماهیت فرابخشی صنعت گردشگری 28نهاد، سازمان و وزارتخانه که مربوط به امر ایجاد زیرساخت‌ها هستند، در این امر درگیرند تا زمینه‌های توسعه این صنعت فراهم شود؛ چرا که به تجربه ثابت شده کشورهایی توانسته‌اند مقاصد جاذب برای حوزه گردشگری باشند که زیرساخت‌های اصلی صنعت گردشگری را آماده کرده‌اند. ایران نیز با وجود بیش از 30هزار سایت میراثی و طبیعی گردشگری باید بتواند در بحث فراهم‌سازی‌ و ساخت اقامتگاه‌های مناسب و زیرساخت حمل‌ونقلی قدم‌های اثربخش‌تری را بردارد تا در مسیر رو به رشدی قرار گیرد و بتواند در بازاریابی‌های عمومی و بین‌المللی صنعت گردشگری جایگاه خوبی داشته باشد.
 اگر ما هتل‌های خوب و مراکز اقامتی استانداردی داشته باشیم بسیاری از شبکه‌های بزرگ گردشگری بین‌المللی، ایران را در برنامه سفر خودشان قرار می‌دهند و این کشور به‌عنوان یک مقصد پرجاذبه در بازار بین‌المللی مطرح می‌شود. اما هنوز فاقد چنین ظرفیت‌هایی هستیم و بیشتر گردشگران ورودی به ایران، مردمان فقیر کشورهای همسایه هستند که با توجه به اختلافی که بین نرخ ارز و ریال وجود دارد، این کشور را مقصد پرجاذبه‌ای از لحاظ قیمتی پیدا می‌کنند چون ما در سطح جهان ارزان‌ترین مقصد برای مسافرت گردشگران خارجی هستیم؛ در واقع ورود این گردشگران تأثیر زیادی در ایجاد درآمد و اشتغال و سرمایه‌گذاری‌های کلان نخواهد گذاشت و چه‌بسا که بسیاری از منابع ملی و امکانات ما صرف گردشگرانی خواهد شد که هزینه آن را پراخت نکرده‌اند. درحالی‌که ما از این موضوع غافلیم که ایران برای عموم گردشگران اروپایی و گردشگران ثروتمند دنیا یک مقصد میراثی و تاریخی است و برای همین باید به‌دنبال ساخت هتل‌های 5ستاره و باکیفیت باشیم تا بتوانیم موفق به جذب گردشگران با درآمد بالا شویم. برای ساخت چنین هتل‌هایی نیز باید از ظرفیت‌های جامعه محلی و بومی نهایت بهره را ببریم و آنها را در برنامه‌ریزی‌ها به مشارکت بطلبیم و بخش خصوصی را تقویت کنیم.  با مشارکت مردم فضای مهمان‌نوازی و مهمان‌داری بهتری هم فراهم می‌شود. به‌کارگیری چنین ظرفیتی موجب رفاه حال مردم بومی منطقه و درآمدزایی آنها هم خواهد شد. چنین اقداماتی می‌تواند موجب تحول و توسعه صنعت گردشگری کشور شود. ما محدودیت‌هایی در زمینه سرمایه‌گذاری خارجی داریم و با مقررات دست و پاگیر مواجهیم و به همین دلیل است که شرکت‌های معتبر خارجی رغبت زیادی برای فرستادن توریست به ایران ندارند اما اگر زیرساخت‌ها فراهم شود دیدگاه‌ها نیز در این زمینه متفاوت خواهد شد.

ضرورت انجام مطالعات نیازسنجی در ساخت هتل


جمشید حمزه‌زاده: در کشور ما به‌ویژه در کلانشهرها زمین برای ساخت هتل گران است و تامین منابع مالی برای ساخت آن دشوار. چون سرمایه‌گذار درصدی از سرمایه را با خود می‌آورد و مابقی را از طریق دریافت تسهیلات از منابع بانکی تامین اعتبار می‌کند اما در ایران نرخ بهره در قیاس با سایر کشورها گران‌تر است. از سوی دیگر عدم‌مطالعات نیازسنجی در ساخت هتل در کشور موجب شده تا زیرساخت‌های گردشگری در بحث اقامت، دور از مطلوب مورد نظر باشد. وقتی ما ندانیم شهری با میراث فرهنگی و گردشگری موجودش به چه هتل 5، 3یا 2ستاره نیاز دارد چطور می‌توانیم ظرفیت‌سنجی لازم را داشته باشیم؟ به همین دلیل است که در شهری آن‌قدر هتل ساخته می‌شود که بسیاری از شاغلان این صنعت متضرر ‌می‌شوند و در مقابل در شهری با کمبود هتل مواجه هستیم و گردشگران در مضیقه قرار  می‌گیرند.
 ممکن است در شهری هم هتل موجود باشد اما همه 4یا 5ستاره باشند درحالی‌که این شهر به هتل 2یا 3ستاره برای طبقات متوسط و متوسط رو به‌پایین بیشتر نیاز داشته باشد. بررسی چنین ظرفیت‌هایی در قالب مطالعات نیازسنجی مشخص می‌شود که ما فاقد چنین تحقیقاتی هستیم. از سویی تحمیل مالیات‌های سنگین، گران‌بــودن حامل‌های انرژی به‌ویژه آب که نسبت به سال‌های گذشته 4برابر شده، دریافت عوارض مختلف از سوی شهرداری مانند پسماند، تابلو، جرایم بیمه‌ای و بانکی، توسعه بی‌رویه مراکز اقامتی غیررسمی مانند مسافرخانه‌ها، مهمان‌سراهای دولتی و مدارس دولتی هم شاغلان این صنعت را با چالش مواجه کرده و مسئولان نسبت به آن بی‌توجه هستند. صنعت هتلداری و گردشگری باید با سازمان‌های مربوطه تعامل خوبی داشته باشد اما نگاه‌های جزیره‌ای و سلیقه‌ای که گاهی اعمال می‌شود مشکلات عدیده‌ای را به‌وجود آورده. این سازمان‌ها منافع خودشان را در اولویت قرار می‌دهند که در عمل به روند هتلداری در کشور لطمه زده است. 
اگر در کشوری که سازمان جهانی جهانگردی به‌طور رسمی در آمار خود اعلام کرده مقصد ارزان برای گردشگران خارجی است، زیرساخت‌ها فراهم شود بیش از ظرفیت موجود می‌تواند در افزایش گردشگران  موفق عمل کند؛ چراکه توریست خارجی می‌تواند در ایران با 3دلار بهترین غذا را صرف ‌کند. با پرداخت 50دلار قادر به تامین اقامتگاه خواهد بود، درحالی‌که در هتل‌های خارج از کشور این مبلغ حداقل 300دلار برایش هزینه دارد. در حقیقت ما به گردشگران خارجی یارانه می‌دهیم.

کمبود اتوبوس با کیفیت برای گردشگران خارجی


سید محمدعلی اشرف واقفی:  زیرساخت‌های کشور برای پذیرش گردشگر از هدف 1404بسیار دور است. گردشگر خارجی زمانی که به ایران سفر می‌کند انتظار دارد از حداقل 4شهر در قالب یک پکیج سفر دیدن کند و برای همین منظور ما به یک وسیله نقلیه ثابت با کیفیت استاندارد و متناسب با تضمین‌هایی که ما برای تامین وسیله نقلیه به طرف خارجی داده‌ایم نیاز داریم. اما هنوز در بحث زیرساخت‌های حمل‌ونقل با چالش مواجهیم که در مناسبت‌های مذهبی مانند اربعین برای آژانس‌ها و شرکت‌ها دردسرساز می‌شود و ما با کمبود شدید اتوبوس روبه‌رو می‌شویم؛ برای مثال امسال؛ چراکه در این ایام اتوبوس‌های توربر که کیفیت خوب و رانندگان آموزش دیده دارند، در اختیار زوار ایرانی که قصد عزیمت به عتبات عالیات را دارند قرار می‌گیرند. امسال نیز بدون اطلاع قبلی به ما 8هزار اتوبوس برای انتقال زائران از ایران به عراق اختصاص داده شد و روز پنجشنبه 18مهر بخشنامه‌ای به ترمینال‌ها ابلاغ شد که به‌خاطر ایام اربعین سرویس صورتحساب دربستی داخل ایران صادر نشود. صورتحساب دربستی برای اتوبوس‌هایی که متناسب با ایام سفر از 14تا 20روز در اختیار تورها قرار می‌گیرد ضروری است و آنها باید در طول سفر آن را به همراه داشته باشند چون پلیس‌راه آن را کنترل می‌کند.
مشکل کمبود اتوبوس در این ایام تورگردانان را گرفتار کرده؛ چرا که شرکت‌ها و آژانس‌های مسافرتی تور‌آور تعهداتی را در مقابل گردشگران خارجی برعهده دارند که موظف به پایبندی به آن هستند و حمل‌ونقل باکیفیت مناسب هم یکی از آنهاست. کمبود اتوبوس‌های استاندارد موجب می‌شود تا از اتوبوس‌های بی‌کیفیت، میدل باس، ون یا مینی‌بوس استفاده شود که مطلوب گردشگران خارجی نیست. مسئولان ما به این نکته بی‌توجه هستند که توریستی که به کشور ما می‌آید با سایر کشورها مانند ترکیه تفاوت دارد. البته مکاتبه‌ای از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انجام شده که آژانس‌های مسافرتی که تور خارجی در این ایام دارند از این قاعده مستثنی شوند و برای آنها صورتحساب صادر شود تا به مشکل برخورد نکنند اما اجرای قوانین همیشه در کشور ما با تأخیر است. اگر قرار است این روال هر ساله اجرا شود دولت باید از قبل اعلام کند تا آژانس‌ها از برپایی تور خارجی در این ایام خودداری کنند. اگر در ایران نمی‌توانند اتوبوس‌هایی باکیفیت بالا تولید کنند باید مجوز ورود خودرو‌های خارجی را برای گردشگران فراهم کنند اما تاکنون این امر تحقق پیدا نکرده است.