به نشان پدر

محسن تولایی _ خبر‌نگار

درگذشت فرزند 76ساله آیت‌الله طالقانی، 40سال پس از پدر، بار دیگر سیاستمداران و فعالان سیاسی کشور را به اندوه و گرامیداشت یاد و رسم طالقانی نشاند. اعظم طالقانی، مبارز انقلابی رژیم شاهنشاهی برخلاف بسیاری از همردیف‌هایش، خود را بازنشسته سیاسی نکرده بود و اگرچه منصب‌نشین نشد، بیش از 3دهه پایانی عمر خود را به فعالیت‌های مدنی و تشکیلاتی گذراند. او همان نیمه‌های دهه60 به بعد حضور در مسئولیت‌ها را به کناری نهاد و سعی کرد در حاشیه قدرت جریان‌ساز باشد. راهبری سازمان‌های مردم‌نهاد و تشکل‌های سیاسی راه تداوم جریان فکری و سیاسی او را در میان نسل جدید مطبوعاتی‌ها و همفکران سیاسی‌اش هموار می‌کرد‌ و شاید همین نام را تا اواخر زندگی‌اش با عنوان فعال ملی و مذهبی در‌هم‌می‌آمیخت و در صدر یادداشت‌ها، گزارش‌ها و مقالات مطبوعات قرار می‌داد. نگاه پیشروی او به حضور زنان در عرصه سیاست جمهوری اسلامی ضمیمه تلاش‌های مدنی و صلح‌جویانه‌اش در فضای سیاسی کشور بود. در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری سال76 به بعد شرکت کرد تا نهادهای حاکمیتی تکلیف «رجل سیاسی» در قانون اساسی را بی‌پرده مشخص و شفاف کنند و اگر نیاز به اصلاح قانون است، اقدام کنند.

اعظم طالقانی در سایه نام پدر گم نشد و نظرات و دیدگاه‌هایش بیوگرافی شاخص یکی از مشهورترین فعالان زن ایران معاصر شد. پدر اگرچه با سوابق انقلابی عضو شورای انقلاب شده بود، اما خودش نیز بارها طعم زندان رژیم پهلوی را چشیده بود و تصاویر‌ جوانی‌اش بر موزه کمیته مشترک ضدخرابکاری رژیم پهلوی موسوم به موزه عبرت نقش بسته بودند. او بعدها در زندان‌های قصر و اوین نیز سابقه حبس را از سر گذراند و 2سال در زندان‌های رژیم به سر برد.
مرحومه اعظم طالقانی در دوره نخست مجلس به‌عنوان نماینده مردم تهران انتخاب شد و در همین دوره نیز پیگیر حقوق زنان بود و حتی دیدارهایی با امام خمینی(ره) داشت. دختر آیت‌الله طالقانی در کنار مبارزه‌های سیاسی، به فعالیت در حوزه زنان نیز علاقه داشت و به تبعیت از پدرش تشکلی نیز در همان سال‌های نخست پیروزی انقلاب در راستای دفاع از حقوق زنان تأسیس کرد. در یکم خرداد ۱۳۶۹ خورشیدی مرامنامه و اساسنامه این تشکل به تصویب مجمع عمومی و سپس کمیسیون احزاب در وزارت کشور رسید و در چهارم آذر ۱۳۷۱ خورشیدی پروانه تأسیس دریافت کرد. طالقانی در مقطعی، نشریه پیام هاجر را منتشر کرد که بعد از دوم خرداد76، انتشار آن به‌صورت هفتگی شد و در دوره توقیف مطبوعات به محاق توقیف رفت. وی در سال‌های گذشته، دوباره مبادرت به انتشار نشریه‌ای با عنوان پیام ابراهیم کرد که تلاش داشت تا در آن به تبیین اندیشه‌های آیت‌الله طالقانی بپردازد. او در سال‌۹۶ وقتی با واکر برای ثبت‌نام در انتخابات، از پله‌های وزارت کشور بالا رفت، به خبرنگاران گفت: «آمدم تا تکلیف رجل سیاسی را مشخص کنم.» بعد هم خطاب به خبرنگاران تصریح کرد: «از شما خبرنگاران گله دارم که چرا هیچ‌کدام‌تان کمپینی تشکیل ندادید تا از شورای نگهبان بخواهید تفسیر دقیق، مستدل و مستندی از رجل سیاسی ارائه دهد.»
درگذشت بانوی مبارز انقلاب پیام‌های تسلیت روسای قوای مجریه و مقننه، دولتمردان، نمایندگان مجلس و چهره‌های سیاسی و احزاب را به همراه داشت. دولتمردان طیف وسیعی از پیام‌های تسلیت را به‌دنبال درگذشت اعظم طالقانی به خانواده او و بیت آیت‌الله طالقانی ارسال کردند. حسن روحانی رئیس‌جمهوری، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری، حسینعلی امیری معاون پارلمانی رئیس‌جمهوری، معصومه ابتکار معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، محمد شریعتمداری وزیر کار، استانداران البرز و خوزستان، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری و علی ربیعی سخنگوی دولت نیز در پیام‌های جداگانه‌‌ درگذشت اعظم طالقانی را تسلیت گفتند. خانه احزاب و تشکل‌های اصلاح‌طلب ازجمله شورای‌عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان، حزب اتحاد ملت، کارگزاران سازندگی، اعتماد ملی و ندای ایرانیان نیز پیام‌های تسلیتی به همین مناسبت صادر کردند.

تشییع تا کنار مزار پدر
دختر آیت‌الله طالقانی که چند روز قبل بر اثر عارضه سکته مغزی در بیمارستان بستری شده بود، شامگاه چهارشنبه ۸ آبان در 76‌سالگی دار فانی را وداع گفت. پیکر اعظم علایی طالقانی صبح جمعه از محل مؤسسه اسلامی زنان با حضور جمعی از مسئولان و شخصیت‌های سیاسی و نمایندگان مجلس تشییع شد و حجت‌الاسلام احمد منتظری بر پیکر «اعظم طالقانی» نماز خواند. وی در جوار مزار پدرش، آیت‌الله سیدمحمود طالقانی در بهشت زهرا تهران دفن شد. در این مراسم علی ربیعی سخنگوی دولت، معصومه ابتکار معاون رئیس‌جمهوری، حسینعلی امیری معاون پارلمانی رئیس‌جمهوری، حجت‌الاسلام هادی غفاری عضو مجمع نیروهای خط امام(ره)، علی شکوری‌راد دبیرکل حزب اتحاد ملت ایران، قاسم میرزایی‌نکو، پروانه سلحشوری، فاطمه ذوالقدر، طیبه سیاوشی نمایندگان مجلس، ولی‌الله شجاع‌پوریان مشاور شهردار تهران در امور اجتماعی و فرهنگی، سیداحمد خمینی، غلامعلی رجایی، هادی خانیکی، سعید لیلاز، مصطفی تاجزاده، محمدرضا خاتمی، فخری محتشمی‌پور، مصطفی کواکبیان، محمد توسلی، شهیندخت مولاوردی، محمود دعایی، اشرف بروجردی، فریده اولاد‌قباد، حجت نظری، احمد زید‌آبادی، محمود صادقی، الهه کولایی و غلامحسین کرباسچی حضور داشتند.

پیام‌های تسلیت

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در پیام تسلیت خود با بیان اینکه «درگذشت بانوی پر‌تلاش و انقلابی مرحومه اعظم طالقانی، دبیرکل جامعه زنان انقلاب اسلامی، موجب اندوه فراوان شد»، گفت: «این بانوی مبارز، نه‌تنها شاهد مجاهدات و همچنین زندان‌های طولانی پدر بزرگوارش مرحوم آیت‌الله طالقانی بود، بلکه خود نیز از زنان پیشگام در مبارزه با رژیم پهلوی بود و سختی‌های فراوانی در این مسیر تحمل کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز علاوه بر فعالیت‌های سیاسی، سالیان متمادی از عمر خود را وقف انجام فعالیت اجتماعی و فرهنگی به‌ویژه در حوزه دفاع از حقوق زنان کرد و کارنامه پر‌باری از خود بر جا گذاشت.» علی لاریجانی، رئیس مجلس اما در پیام کوتاه خود نوشت: «درگذشت سرکارخانم‌ اعظم‌ طالقانی، نماینده دوره اول مجلس شورای اسلامی و از مبارزان دوران ستمشاهی را به بیت مرحوم‌ آیت‌الله طالقانی، خانواده گرامی ایشان و سایر بستگان تسلیت عرض نموده، از درگاه خداوند متعال برای آن مرحومه مغفوره رحمت و آمرزش و برای بازماندگان صبر و اجر طلب می‌کنم.» سیدحسن خمینی، تولیت حرم بنیانگذار انقلاب اسلامی در پیام تسلیت خود به همین مناسبت نوشت: درگذشت سرکار خانم اعظم طالقانی رحمت‌الله علیها که علاوه بر شرافت انتساب به مرحوم آیت‌الله سیدمحمود طالقانی طاب‌ثراه خود از زمره مبارزان و ایثارگران بودند، موجب تأثر همه آشنایان ایشان شد. 


حضور برخی از چهره‌های اصلاح طلب از جمله علی ربیعی سخنگوی دولت، معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور، غلامحسین کرباسچی و مصطفی تاج‌زاده  در مراسم تشییع پیکر مرحومه طالقانی