معمای حضور اعراب

مائده امینی_روزنامه نگار

«این روزها سر که برمی‌گردانی، پلاک عربی می‌بینی. تقریبا بین تمام املاکی‌های ده‌ها و روستا‌ها و حتی شهرهای کوچک نفوذ کرده‌اند. لب ساحل هستند. توی جنگل‌ها هستند. رامسر، کلودده، محمودآباد و... شمال دیگر برای ما نیست.»؛  اینها را علی می‌گوید؛ ویلاسازی که 2‌ماه است کار آخرین ویلایش در کلودده تمام‌شده اما نمی‌تواند محصول خود را بفروشد؛ «بنگاهی زنگ می‌زند می‌گوید مشتری عرب دارم. بالاتر از قیمت می‌خرد. من اما نمی‌فروشم. چرا باید به غیرایرانی زمین بفروشم؟ همین امروز 30درصد محمودآباد دست ترک‌هاست.  بومی‌ها به جای آنکه صددرصد سهم داشته باشند، 70درصد از زادگاه‌شان سهم دارند.  ما نباید بگذاریم اینجا نفوذ کنند چون مشکل اعراب، پول نیست. پول ما برایشان از بی‌ارزشی گم است. من به چشم‌ام دیده‌ام ویلای 500میلیونی را با یک واسطه، 700میلیون تومان می‌خرند. 50میلیون تا 100میلیون هم کف دست واسطه می‌گذارند.»  مهدی سال‌هاست در آمل زندگی می‌کند. او هم حضور اعراب در نیمه غربی استان مازندران را تأیید می‌کند و می‌گوید: «پلاک‌های موقت در اطراف شهر آمل زیاد دیده می‌شود. فکر کنید در هر ده یا روستا به 5نفر از اعراب زمین بفروشند. 
هزار روستای گوناگون در این استان وجود دارد. به‌خود می‌آییم و می‌بینیم 5هزار عرب‌زبان بین‌‌ ما زندگی می‌کنند. گذشته از اینها حضور اعراب باعث ایجاد تورم شده. فروشنده‌ها دیگر حاضر نیستند به قیمت واقعی زمین‌شان را بفروشند و دنبال لقمه چرب و نرم‌تر می‌گردند. حتی حضورشان در شمال ایران تورم‌ساز شده. هرچه تعدادشان در شمال کشور بیشتر می‌شود، کالاها هم گران‌تر فروخته می‌شوند، از بس پول ما برایشان بی‌ارزش است».‌ این سوی ماجرا اما شورای‌شهری‌ها، شهرداری‌ها، شورای‌عالی استان و حتی نمایندگان شهرهای شمالی در مجلس شورای اسلامی چندان احساس نگرانی نمی‌کنند و بر این باورند که اساسا امکان نفوذ اعراب در ایران وجود ندارد و دیده شدن اعراب در شمال به معنی خرید و فروش ویلا و زمین توسط آنها نیست. 

شهردار محمودآباد:
بررسی اهلیت افراد با نهادهای امنیتی است 

محمودآباد یکی از شهرهایی است که محلی‌ها می‌گویند اعراب در آن کم دیده نمی‌شوند. علی صیغل‌وازی، شهردار محمودآباد اما به همشهری می‌گوید: خریداری زمین‌های شهرهای شمالی توسط اعراب، اگر باشد، در غرب استان و در شهرهایی مثل تنکابن و رامسر و... انجام می‌شود. حداقل در شهر محمودآباد این پدیده شایع نشده است. البته اعرابی که در شمال کشور زمین می‌خرند به نام خودشان اقدام نمی‌کنند و حتما با واسطه وارد ماجرا می‌شوند. وجود همین واسطه‌ها پیگیری‌ها و فرایند آمایش را سخت‌تر می‌کند.
باید سرمایه‌گذاری را از این مسئله تفکیک کنیم. در شهری مثل محمودآباد اعراب بیشتر برای سرمایه‌گذاری آمده‌اند نه ویلا‌سازی‌. اگر اعراب دنبال سرمایه‌گذاری در شهری ساحلی مثل محمودآباد باشند چه اشکالی دارد؟ چرا همیشه سرمایه‌داران ما سرمایه به کشورهای عربی ببرند؟ وقتی خطه‌ای مانند شمال ایران این ظرفیت را دارد که سرمایه‌گذار به‌خود جذب کند، چرا از آن استقبال نکنیم تا برای کشور ارزآوری کرده باشیم؟  صیغل‌وازی ادامه می‌دهد: البته فراموش نکنید که در تخصص ما به‌عنوان شهردار این نیست که بررسی کنیم چه‌کسی چه زمینی را می‌خرد. شناسایی این افراد و واسطه‌هایی که گمارده‌اند با نهادهای امنیتی است. من به‌عنوان شهردار، می‌توانم برای سنجش اهلیت آدم‌ها در پروژه‌های بزرگی که به دستم می‌رسد، کمیته‌هایی تشکیل دهم که مسئول واکاوی سابقه، ملیت و پشت پرده افراد باشند. اما بیشتر از این نه در تخصص ماست نه جزو وظایف‌مان؛ چرا که ما دسترسی به اطلاعات آدم‌ها نداریم.

درباره انگیزه‌های اقتصادی 
عرب‌ها هم مثل همه اتباع دیگر، بی‌زحمت و کم‌خرج به ایران می‌رسند. هر کسی می‌تواند با یک چمدان دلار در ایران غوغا کند!  چرتکه را که دربیاوریم و مشاهدات میدانی را کنار بگذاریم، می‌بینیم برای اعراب خیلی هم بد نیست در ایران به هر طریقی صاحب ملک شوند. اساسا هر تغییر اجتماعی از این دست، حتما یک زیربنای اقتصادی دارد. 
حضور خریداران عرب در شمال هم زیربنای ملموس اقتصادی یعنی کاهش ارزش پول ملی ما و رونق اقتصادی کشورهایی مانند عراق و امارات؛ حقیقتی که این روزها دیگر کسی نمی‌تواند آن را کتمان کند. امروز اگر حضور اعراب را به‌عنوان مشتری ملک، ویلا و زمین در شمال ایران بپذیریم. واقعیت این است که آنها دلار می‌آورند، نرخ‌ها را بالا می‌برند و مشتریان عرب هم بهتر از ایرانی‌ها، زمین و ملک می‌خرند، مثلا یک ویلا به ارزش یک‌میلیارد‌تومان را حداقل ۲۰درصد بیشتر می‌خرند و این به نفع فروشندگان است و فروشنده‌ها ترجیح می‌دهند بی‌چک و چانه، ملک را به مشتری عرب بفروشند.اعراب هم  با این کار برای خود یک ویلای ارزان‌قیمت در یک کشور نزدیک دست‌و‌پا کرده‌اند. آنها به خوبی می‌دانند که تورم ایران حداقل دورقمی است و مثلا 5سال بعد می‌توانند همین ویلا را با چندین برابر قیمت به‌خود ایرانی‌ها بفروشند.  یکی دیگر از انگیزه‌های اعراب برای خرید زمین در شمال، تمایل نداشتن آنها به حضور در هتل‌های گرانقیمت است. اعراب به واسطه مشهد کم به ایران نمی‌آیند و بیشتر دوست دارند در خانه خودشان اقامت داشته باشند. این نوع گردشگری در ایران، اقتضا می‌کند آنها پایگاه‌هایی برای خود در شمال که مسیر گردشگری به سمت مشهد - اصلی‌ترین مقصد گردشگری مذهبی در ایران- است، مهیا کنند.

رئیس شورای‌عالی استان مازندران:
قیمت‌هایی که برای ما بالاست برای اعراب مناسب و حتی پایین است 

فرزین محمودی‌پاتی، رئیس شورای‌عالی استان مازندران به همشهری می‌گوید: آمار دقیقی از تعداد و میزان مساحتی که مورد‌معامله قرار گرفته وجود ندارد اما خرید و فروش به اعراب بیشتر در غرب استان دیده شده‌ است. معامله نه فقط با اعراب بلکه هر ملیت دیگری از نظر قانونی مقدور نیست و اساسا سندی به نام غیرایرانی در کشور زده نمی‌شود.
این مقام مسئول ادامه می‌دهد: بی‌ارزش شدن پول ایران و فضای ویلایی شمال ایران برای خارجی‌ها جذاب است. امروز قیمت‌هایی که برای ما بالاست، برای مثلا اعراب تقریبا مناسب به‌نظر می‌رسد. از سویی قدرت خرید ایرانی‌ها پایین آمده و از سوی دیگر قدرت خرید همسایگان‌مان بالا رفته.
محمودی می‌‌افزاید: البته می‌توانیم نگاه بهتری به این موضوع داشته باشیم. همین حضور امروز اعراب در شمال ایران این پیغام را به ما می‌دهد که ما چقدر می‌توانیم از حوزه گردشگری در این خطه استفاده کنیم درحالی‌که در عمل استفاده از این پتانسیل را جدی نگرفته و دنبال جذب سرمایه‌گذار نبوده‌ایم.

نماینده قائمشهر، سوادکوه، جویبار، سیمرغ و سوادکوه‌شمالی:
معامله‌ با اتباع خارجی وجاهت قانونی ندارد 

«روی کاغذ و براساس قانون هرگز یک خارجی نمی‌تواند زمینی در ایران داشته باشد»؛ این موضوعی است که عبدالله رضیان، نماینده قائمشهر، سوادکوه، جویبار، سیمرغ و سوادکوه‌شمالی روی آن تأکید دارد و درباره جزئیات آن به همشهری توضیح می‌دهد: مطابق قانون مدنی، فروش اموال غیرمنقول، مانند خانه، مغازه و... به اتباع بیگانه در کشور ما ممنوع است. به‌عنوان یک حقوق‌دان تأکید می‌کنم که از اساس چنین معامله‌ای امکان ندارد و باطل است.
او تأکید می‌کند: البته این قانون را هم به شیوه‌های مختلف می‌توان دور زد؛ مثلا قرارداد را به شکل اجاره بلندمدت بین یک تبعه بیگانه و یک املاک ایرانی منعقد می‌کنند یا یک ایرانی را واسطه قرار می‌دهند و از او ضمانت‌های لازم را می‌گیرند و از آنجا که دستگاه، نهاد یا متولی‌ای وجود ندارد که بتواند این قسم دور زدن‌ها را تحدید یا ممنوع کند و همین موجب می‌شود که هرگز نتوان آماری از میزان معاملات و خرید و فروش به اعراب یا سایر اتباع در ایران داشت.
این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی بر این باور است که زیاد دیده‌شدن عرب‌ها در شمال ایران لزوما به‌معنای زندگی کردن آنها در این ناحیه نیست؛ چراکه آب‌و‌هوای این ناحیه موجب می‌شود که گردشگران خارجی در نوار ساحلی شمالی کشور بیشتر حضور داشته باشند.
رضیان تأکید می‌کند که امکان برخورد با این افراد هم وجود ندارد؛ چرا که نمی‌توان کسی را برای قرارداد اجاره بلندمدت مواخذه کرد یا نمی‌توان متوجه شد که طرف ایرانی مورد معامله واقعا خریدار است یا واسطه یک عرب زبان شده. او در پایان می‌گوید: اینکه دغدغه مراقبت از کشور و زمین‌های آن وجود داشته باشد، دغدغه‌ای خوب، ارزشمند و قابل‌پیگیری است اما لزوما مصادیقی برای اثبات قانونی آن وجود ندارد. استانداری باید درباره این موضوع ارزیابی دقیقی انجام و نتیجه را در قالب گزارشی به همه ارائه دهد.

هادی حق‌شناس؛ اقتصاددان و استاندار گلستان:
همه‌‌چیز زیر سر تضعیف پول ملی است 

خرید و فروش زمین توسط خارجی‌ها در ایران ممنوع است. قطعا این معاملات نیاز به واسطه دارند و موضوع به این سادگی نیست اما همه‌‌چیز زیر سر تضعیف پول ملی است.
در معامله‌های خرید و فروش، قیمت، نخستین و مهم‌ترین پارامتر است. یقینا ایران برای حضور و سرمایه‌گذاری جذاب است. در یک مقیاس بالاتر نگاه کنید! از ایران کالا قاچاق کردن بسیار پررونق و پرطرفدار است و حجم گسترده‌ای را شامل می‌شود.؛ مثلا سال‌هاست که بنزین ایران از مرزهای کشور خارج می‌شود و کنترل آن تقریبا غیرممکن شده است. در مقابل اما از خارج از کشور این روزها کمتر کالا به‌صورت قاچاق وارد ایران می‌شود؛ چرا که دیگر این روند با ارزش کنونی پول ما، منطقی نیست و صرفه اقتصادی ندارد.
با وجود این من فکر می‌کنم (اگر گسترش این پدیده را بپذیریم) بیشتر از آنکه ناشی از جذابیت خرید ویلا برای خارجی‌ها باشد، ناشی از پیگیری ایرانی‌ها برای راه‌انداختن کسب‌و‌کاری برای خود به‌واسطه حضور مثلا اعراب در شهرشان است و البته در کنار آن دست‌و‌پا کردن یک ویلای ارزان‌قیمت برای تفریح در نقاط خوش آب‌و‌هوا می‌تواند یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های اعراب باشد.

سوء تفاهم
مشکل اعراب، پول نیست. پول ما برایشان از بی‌ارزشی گم است. من به چشم‌ام دیده‌ام ویلای 500میلیونی را با یک واسطه، 700میلیون تومان می‌خرند. 50میلیون تا 100میلیون هم کف دست واسطه می‌گذارند