ضیافت کلاسیک‌ها

مهرداد رسولی

حال و هوای پیست اتومبیلرانی استادیوم آزادی با روزهای دیگر به کلی متفاوت است. خودروهای قدیمی و خوش رنگ و لعاب یکی پس از دیگری وارد محوطه پیست می‌شوند و با صدای گوشخراش اگزوزها اعلام وجود می‌کنند. قرار است مسابقات رالی خودروهای کلاسیک از همین جا استارت بخورد اما هیچ خبری از رقابت برای کسب عنوان در یک مسابقه ورزشی نیست و این جمعی که شکل گرفته بیشتر به یک مهمانی دوستانه می‌ماند. بیشتر شرکت‌کننده‌ها با خانواده آمده‌اند و جوان‌ترها هم مشغول تازه‌کردن دیدار با دوستانی هستند که همین پیست آزادی، نقطه شروع آشنایی‌شان بوده است. مسابقه رالی خودروهای کلاسیک سالی 2 بار برگزار می‌شود و شرکت‌کننده‌ها مسیر تهران - شمال و تهران - ابیانه را طی می‌کنند تا بهانه‌ای برای یک دورهمی تفریحی و دوستانه داشته باشند. جنس این رالی با همه رالی‌هایی که تاکنون دیده‌ایم متفاوت است؛ چرا که همه‌‌چیز رنگ و بوی سال‌های نه‌چندان دور را دارد و مجموعه‌ای از خودروهای قدیمی که تماشای آنها تداعی‌کننده خاطرات خوش چند دهه قبل است را یکجا می‌بینیم؛ از شورولت کوروت، فورد موستانگ، شورولت کامارو گرفته تا انواع مختلف خودروهای کلاسیک بنز، بی‌‌ام و و سایر برندهایی که تماشای آنها هر رهگذری را سر ذوق می‌آورد. اینجا همه‌‌چیز برای شروع یک مسابقه خاص که بیشتر به سفر دسته‌جمعی می‌ماند مهیاست و رالی هیجان‌انگیز خودروهای کلاسیک با عبور شرکت‌کننده‌ها از خط استارت شروع می‌شود.

   آشنایی در پیست 
 قریب به اتفاق کسانی که در رالی خودروهای کلاسیک شرکت کرده‌اند را افرادی تشکیل می‌دهند که علاقه زیادی به‌خودروهای قدیمی دارند و چند مجموعه‌دار هم بین آنها دیده می‌شود. برخی با شرکت در مزایده‌های سازمان‌ها و نهادهای دولتی یک خودروی کلاسیک خریده و برخی دیگر از سال‌های دور که بعضی برندهای قدیمی قیمت گزافی نداشته تعدادی از آنها را خریده و حالا پای ثابت رالی‌ها و مسابقات پیست آزادی شده‌اند. امیر یزدانی‌مهر که با خودروی بلیزر مدل 1978 در رالی شرکت کرده یکی از مجموعه‌دارانی است که پارکینگ شخصی‌اش مملو از خودروها و موتورسیکلت‌های قدیمی است. او با وسواس، بلیزر قدیمی‌اش را برای رفتن به خط استارت آماده می‌کند و در تب و تاب همسفرشدن با جوانانی است که برخی از آنها سن نوه‌هایش را دارند؛ « حدود 10سال است که در رالی خودروهای کلاسیک شرکت می‌کنم و این رالی نقطه آشنایی و رفت‌وآمد خانوادگی خیلی از شرکت‌کننده‌ها بوده است. همه کسانی که خودروی کلاسیک دارند به‌دنبال بهانه‌ای برای تفریح و گردش با این نوع خودروها هستند و حضور در این رالی برای ما تنوع در تفریح است». نگهداری از خودروهای کلاسیک برای خیلی از کسانی که در رالی شرکت کرده‌اند یک تفریح سرگرم‌کننده است و بهانه‌ای برای تازه‌کردن دیداری که یک بهار از آن گذشته است. یکی دیگر از شرکت‌کننده‌ها می‌گوید: «اولین رالی امسال در فصل بهار و در مسیر تهران- ابیانه برگزار شد و به اتفاق خانواده‌ها به کاشان رفتیم. واقعیت ماجرا این است که بیش از 90درصد ما به امتیازگیری و کسب مقام در رالی فکر نمی‌کنیم و جنبه تفریحی آن برایمان اهمیت دو چندانی دارد.»

   حفظ میراث خانوادگی
کوروت سبزرنگی که در ضلع غربی پیست متوقف شده، خاص‌ترین خودرویی است که در رالی خودروهای کلاسیک دیده می‌شود و خیلی‌ها را برای گرفتن عکس و فیلم به صرافت انداخته است. شورولت کوروت یکی از مدل‌های اسپرت خودروهای کمپانی شورولت است که از دهه ۱۹۵۰ میلادی تا‌کنون محبوبیت زیادی داشته است. کوروت از سال۱۹۵۳ تا‌کنون در حال تولید بوده و به تکامل رسیده اما فقط چند دستگاه از نوع قدیمی این خودرو در ایران باقی مانده و خودروی خوش‌رنگ و لعابی که در رالی خودروهای کلاسیک شرکت کرده یکی از آنهاست. صاحب این خودرو می‌گوید 10سالی می‌شود که کوروت را به همه خودروهای شیک امروزی ترجیح داده و پای ثابت حضور در رالی خودروهای کلاسیک است؛ «این نوع رالی سالی چندبار در همه کشورهای دنیا برگزار می‌شود و ما هم سالی 2 بار فرصت داریم که خودروهای قدیمی‌مان را از پارکینگ خارج کنیم تا آسیب نبینند. خودروهای کلاسیک جزو باارزش‌ترین خودروهای جهان به شمار می‌روند و میلیون‌ها دلار قیمت دارند اما در کشور ما به آنها بی‌توجهی می‌شود. ما تعدادی خودروی کلاسیک داشتیم که متعلق به دربار شاه بود و بعد از تعطیلی موزه خودروهای کلاسیک معلوم نیست چه بر سر آنها آمده است». به‌طور تقریبی 150دستگاه خودروی کلاسیک در رالی تهران- شمال شرکت کرده‌اند و ارزش تقریبی این تعداد خودرو را نمی‌توان به آسانی محاسبه کرد؛ خودروهایی که به کمپانی‌های مهم خودروسازی تعلق دارند و بیشتر آنها به دهه 70میلادی که واردات خودروهای خارجی به ایران رواج پیدا کرد تعلق دارند. خیلی از این خودروها از همان سال‌ها به یادگار مانده‌اند و رالی خودروهای کلاسیک بهانه‌ای برای کنارزدن غبار زمان از روی آنهاست. آنطور که صاحب این کوروت سبزرنگ می‌گوید خیلی از کسانی که در رالی شرکت کرده‌اند این خودروها را از پدرانشان به ارث برده‌اند و برای حفظ میراث خانوادگی‌شان در محافلی از این دست آفتابی می‌شوند.

   رانندگی با طعم آرامش 
پشت فرمان این خودروهای قدیمی از جوان 17-16ساله تا پیرمرد 80ساله نشسته است و بعد از نصب برچسب‌ها یکی پس از دیگری به خط استارت می‌روند تا سفر پرماجرای‌شان را شروع کنند. رالی خودروهای کلاسیک یکی از معدود رالی‌هایی است که کسی برای رسیدن به خط پایان از دیگری سبقت نمی‌گیرد و راننده‌ها بر حسب شرایط جاده و مسابقه پیشروی یا عقب‌نشینی می‌کنند. رامین فلامرزی که با پونتیاک فرمولای زردرنگ مدل 1976 در رالی شرکت کرده می‌گوید: «رالی خودروهای کلاسیک فرصت مناسبی است تا از فرهنگ رانندگی در شهر شلوغ و پرترافیکی مثل تهران فاصله بگیریم و برای چند ساعت هم که شده از رانندگی لذت ببریم.» فلسفه برگزاری رالی خودروهای کلاسیک، لذت‌بردن از رانندگی با خودروهای قدیمی و خاطره‌ساز و فاصله‌گرفتن از شیوه رانندگی در خیابان‌های پرغبار تهران است. این رالی مختص علاقه‌مندان به‌خودروهای کلاسیک است و باب میل راننده‌هایی با ماشین‌های معمولی و امروزی نیست. فلامرزی معتقد است که برخی از شرکت‌کننده‌ها تنها با یک جرقه به‌خودروهای کلاسیک قدیمی علاقه‌مند شده‌اند و تعلق‌خاطر به این نوع خودروها باعث می‌شود در رالی‌هایی از این دست شرکت کنند؛ «وقتی نوجوان بودم، یک پونتیاک فرمولا خوش‌رنگ و لعاب وارد کوچه ما شد و من در همان لحظه به حدی ذوق کردم که تصمیم گرفتم وقتی بزرگ شدم همین مدل ماشین را بخرم. بیشتر کسانی که در رالی شرکت کرده‌اند یک آن عاشق خودروهای قدیمی شده‌اند. وقتی با هم صحبت می‌کنیم متوجه می‌شوم که خیلی‌ها به واسطه هیجان شب قبل از مسابقه نخوابیده‌اند و برای نشستن پشت فرمان خودروی قدیمی‌شان و شروع رالی لحظه‌شماری کرده‌اند.»


   نوستالژی کلاسیک‌ها
رالی خودروهای کلاسیک تشریفات چندانی ندارد و صاحبان خودروهای قدیمی، بعد از ثبت‌نام در سایت فدراسیون اتومبیلرانی و موتورسواری و اخذ معاینه فنی می‌توانند حضور در تنها رالی مختص خودروهای کلاسیک را تجربه کنند. یکسری قوانین ساده هم برای رعایت نظم و انضباط درنظر گرفته شده تا راننده‌ها سرعت مجاز را رعایت کنند و سر وقت به استراحتگاه‌ها برسند و به سلامت از خط پایان عبور کنند. مهدی مراد بیگی که با شورولت کامارو مدل 1974 در رالی شرکت کرده معتقد است رالی خودروهای کلاسیک، فرصتی برای تجدید قوای خودروهای قدیمی به‌عنوان یک میراث ملی است؛ «همه کسانی که امروز در رالی شرکت کرده‌اند با هزینه شخصی از خودروهای قدیمی نگهداری می‌کنند و این میراث ملی را حفظ کرده‌اند. رانندگی با خودروهای قدیمی یک لذت شخصی است چراکه این نوع خودروها اصالت دارند و حس خوبی را به راننده القا می‌کنند. این خودروها به زمانی تعلق دارند که پیوندهای عاطفی در جامعه محکم بود. به همین دلیل در طول برگزاری رالی مردم با دیدن خودروها حال‌شان خوب می‌شود و بابت حفظ و نگهداری آنها از ما تشکر می‌کنند». حضور در رالی خودروهای کلاسیک برای شرکت‌کننده‌ها و حتی مردم عادی که این نوع خودروها را در جاده‌ها تماشا می‌کنند یک نوستالژی دلچسب است. خیلی از راننده‌‌ها بر این باورند که رالی خودروهای کلاسیک نوعی سفر به تونل زمان است و برای تجربه چنین حس خوشایندی به پیست آزادی آمده‌اند. حضور در رالی هیچ هزینه‌ای برای شرکت‌کننده‌ها ندارد؛ چرا که کمیته خودروهای کلاسیک فدراسیون اتومبیلرانی و موتورسواری به‌عنوان بانی برگزاری این رالی، همه مجوزهای لازم را از پلیس گرفته و خودروبرهایی که در طول مسیر تردد می‌کنند هم مسئولیت امدادرسانی به‌خودروهایی که نیاز به تعمیر داشته باشند را بر عهده دارند. ثبت‌نام در رالی هم هیچ هزینه‌ای در بر ندارد و اگر خودروی قدیمی دارید بعد از ثبت‌نام در سایت فدراسیون و اخذ معاینه فنی می‌توانید به‌طور رایگان در رالی خودروهای کلاسیک شرکت کنید.

   این رالی مختص پولدارها نیست
صفا احمدی، رئیس کمیته خودروهای کلاسیک فدراسیون اتومبیلرانی و موتورسواری است اما توجه چندانی به سمت سازمانی‌اش ندارد و از شروع تا پایان رالی به‌عنوان رفیق چندین و چند ساله کنار راننده‌ها حضور دارد. احمدی برگزاری رالی‌هایی از این دست را در همه کشورهای دنیا مرسوم می‌داند و می‌گوید: «رالی خودروهای کلاسیک از چند دهه قبل در بسیاری از کشورهای دنیا برگزار می‌شود و نزدیک به 20سال است که ما هم این رالی را برای آشنایی راننده‌ها با موتورهای اسپرت برگزار می‌کنیم. حرکت خودروهای قدیمی در خیابان و جاده‌ها شور و نشاطی که جامعه امروز ما به آن نیاز دارد  ایجاد می‌کند. مردم با دیدن رنگ این خودروها به وجد می‌آیند؛ چرا که شرکت‌های خودروسازی این روزها فقط خودروهای سفید و مشکی تولید می‌کنند. طراحی خودروهای قدیمی دستی است درحالی‌که همه خودروهای امروزی توسط کامپیوتر طراحی می‌شوند و حس و حال لازم را به راننده انتقال نمی‌دهند.» احمدی، توجه به عنصر سرعت را در رالی خودروهای کلاسیک بی‌معنی می‌داند؛ «این رالی سرعتی نیست و کاملا حرفه‌ای برگزار می‌شود. همه خودروها، پلاک ملی با بیمه بدنه و معاینه فنی دارند. ما سالی2 بار رالی را در بهار و میانه‌های پاییز برگزار می‌کنیم و مردم از طریق فدراسیون و با فراخوان در شبکه‌های اجتماعی از زمان شروع رالی باخبر می‌شوند. برخی دوستانی که در رالی شرکت می‌کنند وضع مالی مناسبی ندارند اما حاضر نیستند خودروی کلاسیک خودشان را بفروشند و باید برای کسانی که در شرایط سخت، این سرمایه‌های ملی را حفظ می‌کنند ارزش قائل بود.» برپایی رالی خودروهای کلاسیک یک محدودیت هم دارد و آن هم تعداد شرکت‌کننده‌هاست. شاید اگر محدودیتی در کار نبود بیش از 1000خودروی کلاسیک در این رالی شرکت می‌کرد اما هم‌اکنون تعداد خودروها از 150دستگاه تجاوز نمی‌کند. احمدی درباره مسیر رالی هم توضیح می‌دهد: «راننده‌ها طبق نقشه‌ای که به آنها داده می‌شود، از پیست آزادی به اتوبان کرج و جاده چالوس می‌روند و بعد از استقرار یک روزه درهتل هایت چالوس به تهران برمی‌گردند. به 8نفر اول هم که سرعت و فاصله زمانی را رعایت کرده باشند جوایزی داده می‌شود.» آنطور که احمدی می‌گوید از راننده جوانی که یک هفته است گواهینامه گرفته تا بیوک جدیری که 82سال دارد و با لقب شوماخر ایران شناخته می‌شود در رالی خودروهای کلاسیک شرکت کرده‌اند؛‌ یک رالی تمام عیار با بیش از 50مدل خودروی قدیمی که جاده‌ها را رنگارنگ می‌کنند.


    از رنو پنج و فولکس تا پیکان آلبالویی 
کمیته خودروهای کلاسیک فدراسیون اتومبیلرانی و موتورسواری به تازگی برای این نوع خودروها کلوپ‌هایی تشکیل داده و تفکیک قائل شده است. برخی از راننده‌هایی که در رالی خودروهای کلاسیک شرکت کرده‌اند از بین اعضای این کلوپ‌ها انتخاب شده‌اند و به همین دلیل شرکت انواع خودروهای قدیمی به یک مزیت ویژه برای رالی بدل شده است؛ خودروهایی که رنگ‌های متنوعی دارند و تجمع حدود 150خودروی قدیمی در پیست آزادی ضیافت رنگ است. امیر رسائی، صاحب فولکس واگن استیشن مدل 1970یکی دیگر از مجموعه‌دارانی است که برای حضور در رالی پاییز امسال به صرافت افتاده و به اتفاق همسرش به پیست آزادی آمده است. او از رفاقتی که بین راننده‌های کلوپ مختلف شکل گرفته می‌گوید: «بچه‌های کلوپ فولکس واگن رفاقت عجیبی با هم دارند و همه با هم رفت‌وآمد خانوادگی دارند. این رالی اسمش کلاسیک است اما به چشم یک رالی خانوادگی به آن نگاه می‌کنیم. برای ما عجیب است که مردم با گذشت چند دهه هنوز هم با دیدن خودروهای قدیمی به وجد می‌آیند و هرچه خودرو کلاسیک‌تر باشد راحت‌تر با آن ارتباط برقرار می‌کنند. مردم با فولکس واگن‌ها خاطرات زیادی دارند و شاید به همین دلیل کلوپ ما بیشتر از همه مورد توجه مردم قرار دارد.» رالی خودروهای کلاسیک برخلاف تصور عموم، مختص پولدارها نیست و بین خودروهایی که برای حضور در رالی به پیست آزادی آمده‌اند، فولکس واگن مدل بیتل و رنوپنج و پیکان هم دیده می‌شود. بنابراین قیمت، مدل و نوع خودرو برای حضور در رالی ملاک نیست و می‌توانید با یک خودروی ارزان‌قیمت به مصاف رقبا بروید. یکی دیگر از راننده‌هایی که با پیکان آلبالویی رنگ در رالی شرکت کرده می‌گوید: «راننده‌ای را می‌شناسم که یک رنو پنج را به 4 میلیون تومان خرید و آرام آرام آن را برای شرکت در رالی آماده کرد. راننده‌های قدیمی رالی برای پذیرش راننده‌های جدید ملاک‌های انسانی را مدنظر قرار می‌دهند. برخی از آنها چند خودرو کلاسیک دارند و یکی از آنها را به راننده‌ای می‌دهند که خودرو‌یش در تعمیرگاه است. چنین حس عمیقی را در کمتر مسابقه‌ای می‌توان سراغ داشت چون صاحبان این خودروها بیش از خودروهای قدیمی به انسان‌ها عشق می‌ورزند.»