مأموریت متفاوت جانشین آمانو

محمدامین خرمی _ خبرنگار

3‌ماه پس از درگذشت یوکیو آمانو، اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست دیروز خود، رافائل گروسی آرژانتینی را به ریاست این نهاد انتخاب کردند تا به تغییر مسیر آژانس رأی داده باشند.

رافائل گروسی در یک رقابت تنگاتنگ با کورنل فروتا رومانیایی که رئیس‌دفتر یوکیا آمانو و یکی از نزدیک‌ترین چهره‌ها به او بود، موفق شد کرسی ریاست را از آن خود کند و به‌عنوان ششمین مدیرکل آژانس معرفی شود. 35عضو شورای حکام ابتدا روز دوشنبه برای انتخاب رئیس جدید تشکیل جلسه داده بودند اما اختلاف‌نظر میان اعضا، رأی‌گیری را به دور دوم کشاند. رأی‌گیری روز دوشنبه میان 4نامزد برگزار شد و در نهایت فروتا رومانیایی با 17رأی و رافائل گروسی با 16رأی به دور دوم راه پیدا کردند. طبق آیین‌نامه آژانس، مدیرکل باید رأی دوسوم اعضای شورای حکام را کسب کند. نشست دیروز اما تکلیف کرسی خالی مدیرکلی را مشخص کرد و آن را به‌دست دیپلمات 58ساله آرژانتینی سپرد.
برای اعضای شورای حکام، انتخاب میان این‌دو آنقدرها سخت نبود چرا‌که باید میان ادامه راه آمانو و تغییر عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یکی را انتخاب می‌کردند. آمانو بر اثر بیماری صعب‌العلاجی که گفته می‌شود سرطان بوده، درگذشت و اعضای شورای حکام توافق کردند که فرد شماره‌2 آژانس و شاخص‌ترین فرد در تیم آمانو یعنی فروتا به‌طور موقت مسئولیت امور را در دست بگیرد. فروتا یکی از قدیمی‌ترین دیپلمات‌های حاضر در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین است و ‌ماه قبل پس از آنکه اعلام نامزدی کرد، گفت که به‌دنبال شعار‌دادن نیست و اگر به مدیرکلی انتخاب شود، همچنان وظایفش را به‌طور حرفه‌ای و به‌دور از جانبداری دنبال خواهد کرد. او اما مسیر عملکردش را همان مسیری دانست که یوکیو آمانو طی یک دهه حضورش در ریاست آژانس پیموده بود.

رافائل گروسی برخلاف رقیبش خبر از تغییر در نوع عملکرد آژانس داد. او پیش از برگزاری رأی‌گیری در گفت‌وگو با روزنامه وال‌استریت ژورنال گفت: «ادامه راه گذشتگان، برنامه من نیست.» او گفت که آژانس باید مسیر رشد و تحول را در پیش بگیرد، همانطور که این سازمان امروز آن سازمان سال2009 نیست؛ سالی که یوکیو آمانو هدایت آن‌را در دست گرفت.
آنچه طی هفته‌های اخیر اعضای شورای حکام را بر سر انتخاب مدیرکل جدید رو‌ در روی هم قرار می‌داد، ماجرای پرونده هسته‌ای ایران بود. پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای قدرت‌های بزرگ با ایران، این پرونده همچنان روی میز آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باز مانده و مهم‌ترین چالش این سازمان است. انتخاب کورنل فروتا به‌معنای ادامه رویکرد آژانس در دوره آمانو در قبال ایران و انتخاب گروسی به‌معنای پذیرفتن دیدگاه مخالفان آمانو در نوع تعاملش با ایران و در نتیجه تغییر رویکرد کنونی بود. رافائل گروسی به تفصیل در مورد برنامه‌هایش در قبال ایران توضیحی نداده اما گفته است که با ایران «جدی و منصفانه» رفتار خواهد کرد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وظیفه نظارت بر برنامه هسته‌ای کشورهای جهان را به‌عهده دارد و در توافق هسته‌ای و متن توافق برجام نیز به‌عنوان ناظر اجرای تعهدات ایران تعیین شده است. خروج آمریکا از برجام طبق تصمیم دونالد ترامپ باعث شده تا ایران نیز طی 3مرحله اجرای تعهداتش را کاهش دهد. رافائل گروسی نیز جزو منتقدان رویکرد آژانس در دوره مدیریت آمانو بوده است. به اعتقاد او، فعالیت آژانس در قبال ایران تنها محدود به توافق هسته‌ای شده و این روند باید اصلاح شود. به گفته گروسی، آژانس بین‌المللی نباید بخشی از معادلات سیاسی باشد و باید در اجرای وظیفه نظارتی خود به تمامی تعهدات ایران چه در چارچوب برجام و چه فراتر از آن در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای نظارت داشته باشد. همین اظهارنظرها باعث شده برخی این احتمال را مطرح کنند که قرار است آژانس در دوره مدیریت رافائل گروسی، در نحوه تعامل با ایران تغییراتی ایجاد کند.

نامزد مورد تأیید آمریکا
کشورهای عضو شورای حکام آژانس طی هفته‌های اخیر به‌صورت رسمی در مورد نامزد مورد حمایت خود اظهارنظری نکردند اما وزیر انرژی آمریکا ‌ماه گذشته پیش از اینکه رقابت بر سر کرسی مدیرکلی آژانس وارد مرحله جدی‌تر شود، از رافائل گروسی به‌عنوان گزینه مناسب ریاست این سازمان نام برد. اگرچه او بارها خود را نامزدی مستقل معرفی کرد، اما روزنامه وال‌استریت ژورنال به نقل از دیپلمات‌های حاضر در آژانس نوشته است که آمریکایی‌ها به ظاهر از هیچ‌یک از 2نامزد مطرح حمایت نکردند اما در پشت پرده در حال زورآزمایی با دیگر اعضای شورای حکام برای ریاست دیپلمات آرژانتینی بودند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌شدت از سوی آمریکا برای بررسی اتهامات وارد‌‌شده به ایران از سوی اسرائیل در مورد انباری در منطقه تورقوزآباد تحت فشار است. با وجود همکاری میان ایران و بازرسان آژانس طی ماه‌های اخیر، آمریکایی‌ها خواستار بازرسی‌های بیشتر از این منطقه هستند. اسرائیل، ایران را به فعالیت مـــــخفیانه هسته‌ای در تورقوزآباد متهم کرده است. 

کوتاه درباره رافائل گروسی

  رافائل گروسی یکی از دیپلمات‌های باسابقه آرژانتین است که از دهه1990 به بعد در بسیاری از سازمان‌ها و نشست‌های بین‌المللی، کشورش را در زمینه خلع‌سلاح و انرژی هسته‌ای نمایندگی کرده است.
  گروسی از سال2002 وارد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین شد و طی سال‌های بعد در سمت‌های مختلف فعالیت کرد. او بین سال‌های 2010 تا 2013 معاون یوکیا آمانو بود و پس از آن به‌عنوان نماینده آرژانتین در این سازمان فعالیت داشته است.
  رافائل گروسی از سال‌های قبل چشم به کرسی مدیرکلی آژانس داشت و حتی در سال2015 قصد داشت به‌عنوان رقیب آمانو وارد میدان شود. دولت آرژانتین اما ترجیح داد به جای معرفی او برای پست مدیرکلی آژانس، فردی را برای پست مدیرکلی سازمان ملل معرفی کند.
  گروسی دانش‌آموخته علوم سیاسی از دانشگاه کاتولیک آرژانتین است.