هوای تهران همچنان در مدار رکورد

سید محمد فخار _ خبرنگار

5هفته از پاییز امسال گذشته و آمارها نشان می‌دهد کیفیت هوای سال 98تهران، همچنان شرایط قابل‌قبولی داشته و کیفیت هوای امسال در مسیر مناسبی قرار دارد. طی همه سال‌های اندازه‌گیری آلودگی هوای پایتخت، سال 97یک رکورد خاص بود. سالی که هیچ روز ناسالمی برای همه شهروندان تهرانی نداشت و همه آمارها بهبود کیفیت هوا را نشان می‌داد.

2+1
سال گذشته 2طرح مهم و اثرگذار در تهران اجرا شد که به وضوح برای بهبود هوا مؤثر بود. از اردیبهشت 97، طرح ترافیک جدید پایتخت برپایه قانون هوای پاک اجرایی شد تا خودروهای در حال تردد در مرکز شهر کمتر از گذشته شوند. از سویی از ابتدای آبان نیز فاز دوم طرح کاهش به‌عنوان مؤثرترین طرح کاهنده در تاریخ هوای تهران به اجرا در آمد. طی این طرح لازمه تردد در هر معبری از معابر شهر، دریافت معاینه فنی معتبری بود که بسیاری از خودروها سال تا سال به آن اهمیت نمی‌دادند. به این ترتیب وسایل نقلیه آلاینده به خارج از تهران منتقل و باقیمانده‌ها نیز روزانه 50هزار تومان جریمه شدند تا هزینه آلوده کردن شهر برایشان افزایش یابد و تصمیمی به نفع سلامت عموم مردم بگیرند. به این ترتیب در سال 97با حذف بسیاری از عوامل آلاینده شهر، رکوردی جدید در کاهش آلودگی هوا ثبت شد. در کنار این دو اقدام درست، توزیع بنزین و گازوئیل یورو4نیز اقدامی بسیار مهم بود که از‌ماه‌های پایانی سال 96در تهران و جاده‌های اطراف شهر آغاز شد و پایداری آن، تضمینی مهم برای خوب ماندن هواست.

نسبت به 97کجای کاریم؟
نتایج مقایسه کیفیت هوای امسال و سال گذشته تهران که رکوردی در دهه اخیر بوده نشان می‌دهد درصد روزهای هوای استاندارد در برابر درصد روزهای آلوده این دو سال تا هفته پنجم پاییز یکسان بوده است. در سال 98تا 7آبان، هوا 87درصد قابل‌قبول و 13درصد آلوده بوده و این یعنی الگوی کیفیت هوا همچنان درحال پیشروی با الگوی سال گذشته است. بر این مبنا مشخص می‌شود که رویکرد برنامه‌های کاهنده آلودگی هوای تهران همچنان در مسیر درستی قرار دارد و باید در همین مسیر کار را ادامه داد.رکورد شکنی در کیفیت هوا اگرچه امیدوارکننده است اما به واسطه کوچک‌ترین تهدیدها می‌تواند با چالش مواجه شود. چندی‌است ایده سواری‌های دیزلی از سوی برخی‌ها مطرح شده و هربار صدای پای آن به ایران و تهران نزدیک‌تر می‌شود. موتور یک وسیله نقلیه دیزلی بزرگ‌ترین چالش برای آسمان آبی است و انواع گازها و ذرات آلاینده از آن مستقیم وارد هوا می‌شوند. در شرایطی از سواری‌های دیزلی شنیده می‌شود که کامیون‌ها و اتوبوس‌های سرویس ادارات دهه‌هاست هوا را آزادانه آلوده می‌کنند و هیچ کنترلی روی آنها نیست. البته طبق تجارب جهانی باید برای کنترل آنها از فیلتر دوده استفاده شود، اما در همه بخش‌ها اعم از ادارات دولتی، خودروسازان و حتی نمایندگان شورای شهر صدای مخالفت با این تجربه بدیهی جهانی شنیده می‌شود تا به همین راحتی تهدید‌ها برای آسمان آبی بیشتر و بیشتر شوند.

3گام تکمیلی مهم
برای تکمیل این اقدام شاید همه‌گیر شدن معاینه فنی برتر بتواند راهی نو برای بهبود هوای شهر باشد. این نوع معاینه فنی با تست آلایندگی تردد با دورموتور 2500شرایط واقعی تردد را می‌سنجد و باید سازمان محیط‌زیست هر چه سریع‌تر الزام آن را به تهران و شهرهای بزرگ ابلاغ کند. همچنین نوسازی اتوبوس‌ها و کامیون‌های دیزلی باید به سرعت انجام شود. این وسایل در فرسودگی مطلق قرار دارند و در برابر نوسازی آنها دولت و شهرداری‌ها مسئولیت مستقیم دارند. گام آخر نیز از رده خارج کردن موتورسیکلت‌های کاربراتوری است که بیش از 1.5میلیون دستگاه از آنها در تهران تردد دارد. این وسایل هیچ‌گونه معاینه فنی نمی‌توانند دریافت کنند و فقط باید از رده خارج شوند تا سهم ذرات معلق پایتخت حاصل از اگزوز آنها کم شود.


    روی خط پیش‌بینی

تهران یک سامانه پیش‌بینی کیفیت هوای 2روزه دارد که نتیجه سال‌ها تلاش کارشناسان ایرانی است. آنگونه که پیش‌بینی‌های این سامانه در شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می‌دهد، صبح امروز چهارشنبه (8آبان 98) باوجود افزایش ذرات معلق ناشی از آغاز تردد خودروها، انتظار می‌رود مانند روز گذشته در اکثر مناطق شرایط مطلوب کیفیت هوا را شاهد باشیم. همچنین با افزایش موقتی سرعت باد در برخی ساعات بعدازظهر و رشد تدریجی ابرناکی، شرایط مساعد برای پراکنده شدن آلاینده‌ها برقرار خواهد بود. در اواخر وقت چهارشنبه نیز به‌دلیل افزایش حجم ترافیک و کاهش سرعت باد همراه با بارش باران در پاره‌ای از مناطق شهر تهران، تجمع ذرات معلق و کاهش موقتی کیفیت هوا در نواحی پرتردد دور از انتظار نخواهد بود.