نسل‌کشی ماهی‌ها در قره سو

فرحناز چراغی_خبرنگار کرمانشاه

صدها هزار ماهی در چند روز گذشته در رودخانه‌های راوند، قره‌سو و رازآور کرمانشاه تلف شدند. مرگ‌ومیر ماهی‌های کرمانشاه ابتدا از رودخانه راوند اسلام‌آباد غرب آغاز شد. بیش از ۲۰ هزار قطعه ماهی ریز ‌در این رودخانه تلف شدند و کارشناسان محیط‌زیست، کمبود اکسیژن در آب را دلیل این فاجعه محیط‌زیستی اعلام کردند. 2 روز از خبر مرگ‌ ماهی‌های راوند ‌و رازآور گذشته بود که خبر تلف شدن ماهی‌های قره‌سو به گوش رسید. شایعه‌های زیادی در استان پیچید و هشدارهایی درباره خرید و مصرف  ماهی به مردم ساکن اطراف رودخانه قره‌سو داده شد. با رسانه‌ای شدن موضوع، اداره حفاظت محیط‌زیست کرمانشاه  وارد عمل شد و پس از معلوم شدن دلیل مرگ‌ومیر ماهی‌های قره‌سو، دادستانی به پرونده مرگ ماهی‌ها ورود کرد.

نگرانی  از مشکلات بهداشتی
محسن احمدی، از شهروندان اسلام‌آباد غرب در مورد مرگ ماهی‌ها در رودخانه راوند در نزدیکی روستای لر، به همشهری گفته است: به ‌دلیل تجمع ماهی‌های مرده، بوی نامطبوعی در روستا پیچیده است. علی ویس، یکی دیگر از اهالی روستای لر، دلیل تلف شدن ماهی‌های این رودخانه را نفوذ فاضلاب کارخانه‌های بالادست به رودخانه راوند اعلام کرد و به همشهری گفت:  بوی نامطبوع، تنفس را برای مردم سخت کرده است. ایمان قبادی یکی دیگر از ساکنان روستای لر نیز به همشهری گفته است: دلیل اصلی مرگ دسته‌جمعی ماهی‌ها ورود فاضلاب کارخانه‌های بالادست به رود راوند است. 
هم‌اکنون ‌آب رودخانه راوند در اسلام‌آباد غرب تغییر رنگ داده و بوی بد همه‌جا را فراگرفته است. مردم اکنون در استفاده از آب رودخانه راوند برای آبیاری زمین‌های کشاورزی هراس دارند و حتی می‌ترسند آب این رودخانه را به احشام بدهند.

بررسی‌ها ادامه دارد
فریدون یاوری، مدیرکل اداره حفاظت محیط‌زیست کرمانشاه در گفت‌وگو با همشهری، از تلف شدن آبزیان زیادی در رودخانه‌های راوند اسلام‌آباد غرب و قره‌سو در کرمانشاه خبر داد.
به گفته او، با نمونه‌برداری و برآورد تلفات، بررسی‌ها در مورد دلیل مرگ ماهی‌ها و تغییر رنگ و آلودگی رودخانه‌ها ادامه دارد.
او گفته است: بعد از نمونه‌‌برداری و آزمایش‌ها دلیل اصلی حادثه و میزان خسارت مشخص و با متخلفان برخورد می‌شود. شاهرخ صدری، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست اسلام‌آباد غرب نیز با بیان اینکه براساس آمارگیری‌های محیط‌زیست شهرستان ۲۰ هزار و ۴۶۰ ماهی تلف شده‌اند، به همشهری می‌گوید: ممکن است این آمار تغییر کند.
او با اشاره به اینکه این اتفاق در رودخانه برفاب در حاشیه روستای لر افتاده، ادامه می‌دهد: در ۵ نقطه از طول رودخانه راوند، از قبل از روستای برفاب تا کارخانه قند، نمونه‌گیری از آب انجام شده است. رئیس حفاظت محیط‌زیست اسلام‌آباد غرب با اشاره به تکرار آزمایش‌ها گفت:‌ به‌احتمال زیاد، کمبود اکسیژن در آب دلیل مرگ‌‌ومیر ماهی‌های رودخانه راوند است. به گفته او، با توجه به کاهش فصلی سطح اکسیژن در آب و تشکیل یک برکه پس از آب‌بند بتنی که حدود هزار مترمربع وسعت دارد، ماهی‌ها تلف شده‌اند. صدری با اعلام اینکه رودخانه راوند (برفاب) به‌طور ذاتی تولید لجن می‌کند، درباره بوی نامطبوع این رودخانه نیز گفت: لجن بو دارد و ماهی‌های رودخانه نیز لجن‌خوار هستند. از سوی دیگر شیب پایین رودخانه نیز مزید بر علت شده و در واقع بوی بد رودخانه، طبیعی است.
وی اضافه می‌کند: فاضلاب چند روستا وارد این رودخانه می‌شود و این مشکل در سراسر رودخانه‌های کشور وجود دارد و فقط به رودخانه راوند مربوط نمی‌شود.

بررسی تا شعاع 10کیلومتری
مسئول سرپرستی معاونت نظارت و پایش محیط‌زیست استان کرمانشاه نیز با بیان اینکه طی یک هفته اخیر، چند پایش در مسیر رودخانه انجام شده است به همشهری گفت: در رودخانه حاشیه روستای لر یک سد وجود دارد که پایین‌دست این سد، یک برکه قرار گرفته است و تا زمانی که آب سد به این نقطه سرریز می‌شد، موجودات آبی اکسیژن لازم را برای زندگی داشتند، اما بعد از اینکه پایش آب سد متوقف شد، آب پایین‌دست در نقطه برکه‌مانند، حالت راکد به‌خود گرفت. روی آب هم زباله وجود دارد که آلودگی ایجاد کرده و موجب شده است اکسیژن لازم برای زندگی ماهی‌ها وجود نداشته باشد و در نهایت ماهی‌های کوچک تلف شوند‌. آذر ولی‌زاده با اشاره به بررسی‌ها تا شعاع 10کیلومتری رودخانه توضیح می‌دهد: در بالادست رودخانه با بررسی انجام‌شده حتی یک ماهی یا قورباغه تلف نشده بود که نشان می‌دهد مشکل چیز دیگری است. تنها مشکل پیش‌آمده تزریق نشدن آب و کمبود اکسیژن در آب است. دامپزشکی هم می‌تواند نظرش را درباره مرگ‌ومیر ماهی‌ها بدهد، اما مشکل خاصی وجود نداشته است.

فاجعه بعدی در قره‌سو
هنوز پایش‌های کارشناسان محیط‌زیست در رودخانه راوند اسلام‌آباد غرب به نتیجه نهایی نرسیده بود که خبر بالا آمدن حجم عظیم ماهی‌های مرده در رودخانه قره‌سو موجب نگرانی همگان شد. محیط‌زیست کرمانشاه از این اتفاق به‌عنوان یک فاجعه زیست‌محیطی یاد کرد و تحقیقات جدی درباره مرگ‌ومیر این حجم عظیم ماهی شروع شد. مدیرکل محیط‌زیست کرمانشاه پساب‌های صنعتی را دلیل مرگ‌ومیر ماهی‌های قره‌سو اعلام می‌کند و می‌‌گوید: ورود پساب یک کارخانه رب ‌گوجه‌فرنگی عامل مرگ بیش از 100هزار قطعه ماهی در رودخانه قره‌سو بوده است. فریدون یاوری با بیان اینکه کارخانه، پساب صنعتی خود را از طریق یک کانال به رودخانه رازآور می‌ریزد که در نهایت به قره‌سو می‌رسد، افزود: ورود حجم عظیمی از مواد آلی پساب کارخانه به رودخانه، موجب شده پدیده اکسیداسیون به‌صورت طبیعی در آب رخ دهد و ماهی‌ها به‌دلیل کاهش اکسیژن آب دچار خفگی شوند. البته پدیده اکسیداسیون در طولانی‌مدت اتفاق می‌افتد؛ از این‌رو پساب کارخانه در رودخانه رازآور منجر به مرگ ماهی‌ها نشده اما پس از رسیدن به قره‌سو اکسیژن آب را کاهش داده است.
وی با اشاره به ارجاع موضوع به دستگاه قضایی گفت: برخورد با کارخانه خاطی در دستور کار حفاظت از محیط‌زیست است و پرونده این تخلف به دستگاه قضایی ارجاع داده خواهد شد تا مراحل قانونی طی شود.

   اخطار به عامل قتل‌عام ماهی‌ها
مسئول سرپرستی معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان کرمانشاه با بیان اینکه هر ‌ماه خروجی تصفیه‌خانه‌های کارخانه‌های صنعتی کرمانشاه پایش می‌شود به همشهری گفت: کشاورزان از پساب تصفیه‌شده فاضلاب کارخانه رب گوجه فرنگی به‌عنوان یک رودخانه فصلی استفاده می‌کردند و به نوعی سبب رونق کشت و کار کشاورزان منطقه شده بود، اما با توجه به فصل رب‌گیری و خرید بالای گوجه‌فرنگی از کشاورزان، کار کارخانه 3نوبته شد و تصفیه‌خانه جوابگوی این حجم بالای کار نبود. آذر ولی‌زاده با بیان اینکه کارخانه از ۲۷ مهرماه با حجم بالا آغاز به‌کار کرد و در نتیجه، پساب از کانال خروجی اضطراری که هزار متر پایین‌تر از کارخانه است خارج می‌شود، افزود: 2اخطاریه با مضامین پاکسازی محیط و جلوگیری از پساب کارخانه به مسئولان آن داده شد که توجهی به آن نشد و در نهایت با دستور دادستان، جلوی فعالیت کارخانه گرفته شد.

   ورود دادستانی به ماجرای رازآور
فرماندار کرمانشاه هم با اشاره به فروش ماهی‌های مرده توسط افراد سودجو در بازار اعلام کرد: با افرادی که ماهی‌های تلف‌شده قره‌سو را بفروشند، برخورد می‌شود. فضل‌الله رنجبر به تشکیل 5اکیپ برای جمع‌آوری ماهی‌های ریز تلف‌شده اشاره می‌کند و می‌گوید: در کرناچی و برخی نقاط افراد سودجو این ماهی‌ها را با نرخ ارزان می‌فروشند که اکیپ‌ها مشغول گشتزنی، شناسایی و برخورد با آنها هستند. دادستان کرمانشاه نیز پنجشنبه گذشته به ماجرای تلف شدن ماهی‌ها در رازآور ورود پیدا کرد. محمدحسین صادقی، دادستان دادسرای عمومی و انقلاب کرمانشاه، دستور پیگیری فوری موضوع تلف شدن آبزیان در رودخانه رازآور در محدوده روستای کرناچی را داد. او درباره این تصمیم گفته است: بنا به‌نظر کارشناسان محیط‌زیست استان و تحلیل نتایج آزمایش‌ها برخی شاخص‌ها ازجمله اکسیژن محلول در آب، خارج از محدوده استاندارد زیست‌محیطی بوده و یکی از کارخانه‌های استان در ماجرای این رودخانه عامل اصلی موضوع تشخیص داده شده است.