شرلوک‌هلمز‌های وطنی

پرنیان سلطانی

نه مثل شرلوک‌هلمز با ذره‌بین کوچک‌شان دنبال رد مجرم می‌گردند، نه مثل خانم مارپل از سر تنهایی و بیکاری به‌دنبال کشف حقیقت هستند و نه مثل هرکول پوآرو با سبیل پرپشت و عصا و کلاه برای خودشان هیبت کارآگاهان را ساخته‌اند. آنها خیلی معمولی‌اند؛ معمولی‌تر از آنکه با یک عینک آفتابی بزرگ که نصف صورت‌شان را پوشانده، روی نیمکت پارک بنشینند و روزنامه بخوانند، یا اینکه موتور و ماشین‌شان را روشن کرده و ساعت‌ها دیگران را با فاصله تعقیب کنند. اما کارشان را خیلی خوب بلدند؛ آنقدر خوب که می‌دانند چطور روی خودرویی ردیاب نصب کنند، چطور آمار حساب بانکی و ملک و املاک مخفی آدم‌ها را دربیاورند و چطور رد مجرمانی را بزنند که هیچ‌کس خبری از مخفیگاهشان ندارد. اسم‌شان کارآگاه خصوصی است؛ اما به لحاظ صنفی و قانونی هیچ مجوزی ندارند و کارشان  را قانون تایید نمی‌کند؛ اما آماده‌اند تا هر نوع خدمات کارآگاهی که نیاز دارید در اختیارتان بگذارند؛ از کشف خیانت همسر و درآوردن اطلاعات دیگران برای تحقیقات پیش از ازدواج یا شراکت بگیرید تا نقد کردن چک‌های بی‌محل و پیدا کردن افرادی که به هر دلیلی گم و گور شده‌اند! واقعیت این است تا زمانی که کارشان مشکلی برای کسی پیش نیاورد و از آنها شکایت قانونی نشود، به کارشان ادامه می‌دهند. در این گزارش به‌صورت مخفیانه و به‌عنوان مشتری به این پوآروهای وطنی نزدیک شدیم تا ببینیم چطور کارهایشان را پیش می‌برند و برای هر پرونده چقدر دستمزد می‌گیرند.


ارائه خدمات کارآگاهی؛ از بادیگارد تا شرخر! 
پیدا کردن‌شان خیلی ساده‌تر از آن چیزی است که فکرش را می‌کردیم. با یک جست‌وجوی ساده در گوگل به لیست بلندبالایی از کارآگاهان خصوصی ایران می‌رسیم. کارآگاه خصوصی، متخصص تحقیقات، بازنشسته نیروی انتظامی، کارشناس خبره کشف حقیقت و... نام‌هایی است که خودشان را در فضای مجازی با آنها معرفی می‌کنند. بعضی‌هایشان انفرادی کار می‌کنند و بعضی‌ها یک تیم مجهز و تخصصی دارند که باعث شده به هیچ کار کارآگاهی نه نگویند؛ از برملاسازی خیانت همسران و بادیگارد و محافظت شخصی از افراد بگیرید تا درآوردن بیوگرافی افراد برای تحقیقات پیش از ازدواج و شراکت، نقد کردن چک بی‌محل، دستگیری متهمان دارای حکم جلب، گرفتن پرینت مکالمات، ردزنی از طریق تلفن همراه، پیدا کردن مخفیگاه کلاهبرداران فراری، پیدا کردن دختران و پسران فراری از خانه و... . 3-2پرونده را انتخاب می کنیم، سناریوهایمان را می‌چینیم و از لیست کارآگاهان خصوصی فعال در ایران با چند نفری از آنها تماس می‌گیریم.

  خیانت؛ موضوع 90درصد پرونده‌ها
موضوع مشترکی که همه دفاتر کارآگاهی و کارآگاهان خصوصی روی آن مانور می‌دهند، کشف خیانت همسران است؛ موضوعی که تبدیل به نخستین سناریوی ما هم می‌شود. شماره یکی از این دفاتر کارآگاهی را می‌گیرم. مردی میانسال جواب می‌دهد. قبل از هر چیز به‌عنوان یک مشتری می‌خواهم بدانم کارشان چقدر قانونی است و تا چه اندازه می‌توانم به کارآگاهانشان اعتماد کنم. با اعتماد به نفس کامل می‌گوید: «کار ما قانونی نیست، اما غیرقانونی هم نیست. 15سال است که کار ما همین است و تا به امروز هیچ مشکلی نداشتیم». و بعد راجع به موضوع پرونده‌مان می‌پرسد. کمی مِن‌مِن می‌کنم که خودش می‌گوید: «خیانت؟» و بعد با مهربانی ادامه می‌دهد: «خجالت ندارد که، 90درصد مراجعه‌کننده‌های ما همین موضوع را دارند».  حالا نوبت به من می‌رسد که سؤال کنم. می‌پرسم شما چطور خیانت افراد را برملا می‌کنید؟ جواب می‌دهد: «شما اسم و عکس و نشانی همسرتان را به ما می‌دهید، ما هم یک هفته کامل که شامل 6روز کاری و روزانه 8ساعت است، او را تحت نظر قرار می‌دهیم. در این مدت به شما هم مشاوره می‌دهیم که چه کارهایی انجام بدهید تا همسرتان بیشتر دم به تله بدهد! ما هم از این طرف هر شب بعد از ماموریت‌مان به شما گزارش جاهایی که رفته و افرادی را که ملاقات کرده می‌دهیم. برایتان هم مدارکی مثل عکس و فیلم تهیه می‌کنیم که بیشتر حالت آشکارسازی خیانت دارد. اما اگر وکیل خوبی بگیرید احتمالا همین مدارک در دادگاه کمک‌تان می‌کند تا راحت‌تر به حق و حقوق‌تان برسید». دیگر حرفی باقی نمی‌ماند جز اینکه راجع به چگونگی بستن قرارداد و دستمزد این کار کارآگاهی صحبت کنیم. مرد میانسال پشت خط می‌گوید: «ما مراجعه حضوری نداریم و همه تعامل‌مان با شما تلفنی انجام می‌شود. شما مشخصات همسرتان را روی تلگرام یا واتساپ برای ما می‌فرستید و ما هم مدارک را همینطور به دست‌تان می‌رسانیم. هر وقت هم که شرایط صحبت کردن داشته باشید می‌توانید تلفنی پیگیر کارتان شوید. هزینه پرونده تحت نظر برای یک هفته کاری هم 5میلیون تومان می‌شود که طبق تجربه ما همین یک هفته برای آشکارسازی خیانت کافی است».


ما روابط خودمان را داریم
تا اینجای کار به‌نظر می‌رسد کار کارآگاهان خصوصی بیشتر تحت‌نظر قرار‌دادن آدم‌هاست. اما این تحت‌نظر داشتن‌ها برخلاف گذشته با کلی راهکارهای مدرن انجام می‌شود. مثلا شنود صحبت‌ها، کار گذاشتن دوربین مداربسته، پرینت مکالمات، استفاده از ردیاب، درآوردن آمار حساب بانکی و... کارهایی است که برخی از کارآگاهان خصوصی برای رسیدن به جواب پرونده‌هایشان از آنها استفاده می‌کنند. به همین دلیل هم برای کارآگاه خصوصی دیگری که با او تماس می‌گیرم موضوعی را مطرح می‌کنم و سؤالاتی می‌کنم که به جواب این سؤال برسم که «چطور به این اطلاعات و تجهیزات دسترسی دارند؟!» داستان بعدی‌ام این است؛ اینکه قرار است با کسی شریک شوم که به او شک دارم؛ اینکه چقدر درباره داشته‌هایش صادق بوده و چقدر می‌توانم به او برای شراکت اعتماد کنم. کارآگاه خصوصی پشت خط با اطمینان می‌گوید: «نگران نباشید، برایتان ته و توی قضیه را درمی‌آوریم». می‌پرسم چطور این کار را انجام می‌دهید؟ که پاسخ می‌دهد: «ما راه‌های خودمان را داریم. به‌صورت نامحسوس از در و همسایه و دوست و آشنا درباره‌اش تحقیق می‌کنیم، اطلاعات حساب بانکی‌اش را درمی‌آوریم و هر چه ملک و املاک در هر جای ایران که به نامش باشد، پیدا می‌کنیم. حتی می‌توانیم رد مال‌هایی که به نام دیگران کرده هم بزنیم؛ مثلا ماشینی که به نام برادرش کرده یا خانه‌ای که برای مادرش خریده. اینکه قبلا شرکتی داشته یا نه؟ چقدر در کارهای تجاری‌اش موفق بوده؟ تا به حال ورشکسته شده یا سوءپیشینه دارد یا نه؟ سؤالاتی است که کارآگاهان ما جواب همه آنها را برایتان پیدا می‌کنند».

  از شنود تا ردیابی
حالا نوبت به پرسیدن سؤالی می‌شود که از ابتدا با هدف رسیدن به آن به این کارآگاه خصوصی زنگ زده‌ام. می‌پرسم شما از دستگاه شنود، ردیاب یا دوربین مداربسته هم استفاده می‌کنید؟ می‌گوید: «نه، چون شنود مکالمات و ردیابی تلفن و... صرفا با حکم قضایی امکانپذیر است. اما از همکاران ما هستند کسانی که در بخش‌های مختلف ارتباط‌هایشان را دارند و درصورت نیاز این کارها را انجام می‌دهند. ما برای اینکه به جواب سؤالات شما برسیم، راهکارهای دیگری داریم که نیاز به تهیه غیرقانونی این تجهیزات ندارد». قبل از اینکه خداحافظی کنم و مثل همه تماس‌هایم بگویم «پس من بعد از مشورت با خانواده‌ام مزاحم‌تان شوم»، می‌پرسم: «راستی این کارهایی که گفتید چقدر برایم هزینه دارد؟» که کارآگاه پشت خط می‌گوید: «بسته به این دارد که دقیقا چه بخواهید. درآوردن اطلاعات شخصی و کاری‌اش یک هزینه دارد، آمار حساب بانکی و زدن رد مالش در جاهای مختلف یک هزینه. باید دقیقا بگویید چه می‌خواهید تا هزینه‌اش را برایتان دربیاورم.اما معمولا پرونده‌های این‌چنینی که برای تحقیقات قبل از ازدواج یا شراکت است، 5تا 10میلیون تومان هزینه دارد.»

   پیداکردن کلاهبرداران
موضوع دیگری که با آن سراغ یکی دیگر از کارآگاهان خصوصی می‌رویم، داشتن چک بی‌محل و فرار کردن بدهکار است. وقتی تماسم با کارآگاه خصوصی برقرار می‌شود، صدای پرانرژی پشت خط درباره موضوع پرونده‌ام می‌پرسد. می‌گویم یک چک بی‌محل دارم که از طریق قانونی هم اقدام کرده‌ام، حکم جلب هم گرفته‌ام، اما صاحب چک فراری شده و هیچ اطلاعی از او ندارم. آقایی که پشت خط با حوصله به حرف‌هایم گوش می‌کند، بعد از تمام شدن حرف‌هایم شروع به پرسیدن سؤالات تخصصی می‌کند: «چه اطلاعاتی از بدهکارتان دارید؟ می‌دانید خانه‌اش کجاست؟ زنش کجاست؟ این روزها  در خانه خودش ساکن است یا خانه پدرش؟ وسیله شخصی دارد؟ خودتان تا به حال اعضای خانواده‌اش را تعقیب نکرده‌اید که ببینید کجا می‌روند و کجا می‌آیند؟» سؤالات پی‌درپی‌اش باعث می‌شود تا بتوانم این طرف خط داستان فرضی‌ام را در ذهنم شکل بدهم. می‌گویم: «تا جایی که من می‌دانم همسر و پسرش در خانه خودشان هستند. خانمش ماشین ندارد، اما پسرش چرا. خودم هم تعقیب‌شان نکرده‌ام؛ یعنی نه تخصص این کار را دارم و نه وقتم اجازه می‌دهد که بخواهم تعقیب‌شان کنم». با رضایت می‌گوید: «خوب کردید! ممکن بود حساس شوند و رابطه‌شان را با بدهکارتان کاملا قطع کنند، چون ما وقتی می‌خواهیم کسی را تعقیب کنیم با موتور دنبالش راه نمی‌افتیم که سر چند دقیقه متوجه شود! ما روی ماشینش ردیاب نصب می‌کنیم و رفت‌وآمدهایش را بیست‌وچهار‌ساعته رصد می‌کنیم. هر جای مشکوک یا غیرمتعارفی که برود نیروی ما مراجعه می‌کند و سر و گوش آب می‌دهد تا ببینیم چه خبر است».

تعقیب؛ هفته‌ای 5 میلیون
از کارآگاه خصوصی می‌پرسم چقدر طول می‌کشد تا بدهکار را پیدا کنید  که پاسخ می‌دهد: «بستگی دارد که چقدر بدهی بالا آورده باشد! بعضی از این بدهکاران مالی انگار قتل کرده‌اند! هزار تا سوراخ قایم می‌شوند. اگر بگویم ما چند نفر از این بدهکاران را از ویلا خرابه‌های لواسان و فشم بیرون کشیده‌ایم، باورتان نمی‌شود. اما به‌طور کلی ما درباره این پرونده 2نوع عمل می‌کنیم؛ یکی اینکه 2هفته اعضای خانواده و بستگانش را تحت نظر می‌گیریم که هزینه این 2هفته 10میلیون تومان می‌شود؛ 5میلیون تومان را اول کار می‌گیریم، 5میلیون تومان را آخر کار. راه دوم هم این است که طی یک کار تحقیقی سه‌ماهه، فرد متواری را برایتان می‌گیریم و کت‌بسته تحویل‌تان می‌دهیم. این راهکار برایتان حدود 40میلیون تومان آب می‌خورد که 20میلیون آن را اول می‌گیریم، 20میلیون تومان را آخر کار. برای همین باید خودتان ببینید با توجه به مبلغ چکی که دارید، برایتان به‌صرفه است از این راه استفاده کنید یا نه. البته ما خودمان این راه را خیلی پیشنهاد نمی‌کنیم؛ چون ممکن است شما 20میلیون تومان اول را هم بدهید و ما هم 3‌ماه وقت بگذاریم، اما بدهکارتان را پیدا نکنیم. مثلا شاید از ایران خارج شده باشد. آن‌وقت هم ما ضرر می‌کنیم و هم شرمنده شما می‌شویم. برای همین پیشنهاد من همان گزینه اول است. بگذارید اول جایش را برایتان پیدا کنیم، بعد دوباره برای گرفتنش به ما نیاز پیدا می‌کنید.

   دستگیری به کمک رزمی‌کار
کارآگاه خصوصی برای دستگیری کلاهبردار، شیوه خاصی هم دارد؛ «قانون جلب، مشکلات خاص خودش را دارد. مثلا شما فقط در ساعات اداری می‌توانید طرف را جلب کنید. در این میان اگر به پلیس 110هم زنگ بزنید، کاری از پیش نمی‌برید، چون جلب متهم در حیطه وظایفش نیست. باید بروید از کلانتری مأمور بگیرید و بعد سراغ بدهکارتان بروید که آن هم قطعا نمی‌ایستد تا جلبش کنید! اما ما آدمش را داریم که قوی‌هیکل و رزمی‌کار است. بالای سر طرف می‌رود و کت‌بسته تحویل‌تان می‌دهد تا شما هم او را تحویل قانون بدهید». به‌عنوان آخرین سؤال می‌پرسم چطور باید قرارداد ببندیم که می‌گوید: «برای حالت تحت‌نظر قراردادی نمی‌بندیم. از طریق شبکه‌های مجازی با هم در ارتباطیم. اما برای آن راهکار دومی که گفتم، شما به دفترمان می‌آیید و یک قرارداد کتبی سه‌ماهه می‌بندیم.»