کشاورزی
گذر از بحران خشکسالی با انسداد چاه‌های غیرمجاز
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی: بیشترین تعداد چاه‌های غیرمجاز در استان مربوط به شهرستان شازند و خنداب است
آوا صادق| اراک- خبرنگار
امروزه با معضلات گوناگونی در حوزه منابع طبیعی مواجه هستیم که می‌توان به کاهش آب‌های زیرزمینی به علت برداشت‌های اضافی از آب‌های زیرزمینی اشاره کرد. حتی افزایش بارندگی‌ها در سال گذشته در استان مرکزی نتوانست مشکلات و مسائل بزرگ ناشی از خشکسالی‌های چند سال اخیر را در این استان کاهش دهد. تنها نتیجه این بارندگی در سال گذشته لبریز و سرریز شدن برخی از سدهای استان و سطح زمین‌ها بود. میزان بارش‌ها در استان مرکزی در مقایسه با سال‌های گذشته مطلوب و در حد خوب بوده، اما خشکسالی‌ها و مشکلات ناشی از این مهم به گونه‌ای بوده که این میزان بارندگی هنوز نتوانسته مشکلات این حوزه و کمبود ذخایر آب‌های زیرزمینی را برطرف کند، زیرا از بین رفتن آب‌های زیرزمینی که ناشی از حفر چاه‌های غیرمجاز و اضافه‌برداشت چاه‌های مجاز بوده با یک سال بارندگی خوب قابل جبران نیست.
این در حالی است که چاه‌های غیرمجاز سالانه مقادیر زیادی از آب‌های موجود در دشت اراک را کاهش می‌دهد و همین مسأله سبب شده که مرکزی با کسری آب‌های زیرزمینی مواجه شود.
مسدود کردن 54 حلقه چاه غیرمجاز
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی با اشاره به این‌که انسداد ۲۸۰ حلقه چاه غیرمجاز کشاورزی در استان از برنامه‌های امسال شرکت آب منطقه‌ای بوده است، می‌گوید: در این مورد از ابتدای سال تاکنون ۵۴ حلقه چاه غیرمجاز کشاورزی در استان شناسایی و مسدود شده است که تلاش می‌کنیم برنامه انسداد چاه‌های غیرمجاز را تا پایان سال انجام دهیم.
«عزت‌اله آمره‌ای» بیان می‌کند: یکی از مواردی که می‌تواند در زمینه مقابله با بحران کم‌آبی استان دارای اهمیت باشد پر و مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز است. در همین زمینه در سال گذشته توانستیم 400 حلقه چاه غیرمجاز کشاورزی در استان مرکزی را مسدود کنیم، این در حالی است که بیشترین تعداد چاه‌های غیرمجاز در استان مربوط به شهرستان شازند و خنداب است.
وی می‌افزاید: با انسداد 54 حلقه چاه‌غیرمجاز صرفه‌جویی خوبی در استان محقق شده است. بنابراین یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین راهکارهای گذر از بحران کمبود آب و خشکسالی‌های اخیر جلوگیری از برداشت چاه‌های غیرمجاز و اضافه‌برداشت چاه‌های مجاز است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی اظهار می‌کند: بسیاری از افراد با خطرات و مشکلات ناشی از برداشت آب از طریق حفر چاه‌های غیرمجاز که به نابودی یا کاهش منابع آب‌های زیرزمینی، ایجاد فروچاله، فرونشست زمین، شور شدن آب، کاهش کیفیت آب و ایجاد ریزگردها منجر می‌شود بی‌اطلاع هستند که باید با آگاه‌سازی و فرهنگ‌سازی در این زمینه از خطرات این‌چنینی که آینده کشور را در برمی‌گیرد جلوگیری کنیم.
آمره‌ای ادامه می‌دهد: به دلیل اهمیت این موضوع شرکت آب منطقه‌ای مرکزی عملیات پر کردن چاه‌های غیرمجاز و برخورد با اضافه‌برداشت چاه‌های مجاز را با جدیت دنبال می‌کند، زیرا منابع موجود آب‌های زیرزمینی به علت برداشت‌های غیرمجاز و بی‌رویه با مشکل جدی روبه‌رو شده که برگشت‌پذیر نیست.
وی می‌گوید: در بحران به‌وجودآمده در حوزه آب و مشکلات و مسائل ایجادشده همه دستگاه‌ها باید ورود کنند، زیرا در ایجاد این شرایط فقط یک شخص، دستگاه یا قشر خاص مقصر نبوده، بنابراین در این زمینه باید همکاری و تعامل بسیار زیادی وجود داشته باشد تا مشکلات ناشی از این بحران کاهش پیدا کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی با اشاره به اهمیت نصب کنتورهای هوشمند در برداشت صحیح از چاه‌های آب بیان می‌کند: کنتورهای هوشمند، میزان برداشت آب از هر چاه را مطابق پروانه بهره‌برداری و دقیقاً برابر میزان حجم برداشت سالیانه مندرج در پروانه افراد تنظیم کرده و از برداشت اضافی جلوگیری و آب برداشتی از چاه‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
آمره‌ای می‌افزاید: در این زمینه مقرر شده در سال جاری 250 کنتور حجمی هوشمند روی چاه‌های کشاورزی استان نصب شود که تاکنون 65 مورد از آن اجرا شده است.
وی بیان کرد: همچنین در زمینه صرفه‌جویی از منابع آب و سفره‌های آب زیرزمینی قرار است بر اساس برنامه‌ریزی جدید، امسال به صورت کامل برروی چاه‌های کشاورزی 2 شهرستان ساوه و زرندیه کنتور حجمی هوشمند نصب شود.
آب استحصالی از چاه‌ها بیشتر از ظرفیت آب تجدیدپذیر است
معاون شرکت آب منطقه‌ای مرکزی نیز می‌گوید: چاه‌های غیرمجاز و بدون پروانه همه ساله میلیون‌ها متر مکعب از آب‌های زیرزمینی دشت اراک را مورد استفاده قرار می‌دهند و سبب بروز مشکلات جدی در این حوزه شده‌اند، بنابراین برخورد با حفر چاه‌های غیرمجاز به عنوان یک اصل مهم و ضروری باید دنبال شود.
«محمود قدبیگی» بیان می‌کند: این در حالی است که در سال‌های اخیر فشار به منابع آب زیرزمینی کشور برای تأمین آب مورد نیاز بخش‌های مختلف و بیشتر بخش کشاورزی افزایش یافته است به طوری که آب استحصالی از چاه‌ها، بسیار بیشتر از ظرفیت آب تجدیدپذیر بوده و همین امر منجر به نزول سطح آب زیرزمینی در بسیاری از دشت‌های کشور و استان مرکزی شده و امکان بروز آثار مخرب از جمله فرونشست زمین را محتمل می‌کند.
وی می‌افزاید: با توجه به وجود صنایع متعدد به‌ویژه صنایع مادر در کلان‌شهر اراک مطابق با برنامه‌های دولت دوازدهم به منظور طرح احیا و تعادل‌بخشی آب، باید افت آب در دشت‌های استان در مدت زمان 6 سال متوقف شود و در بازه زمانی 20 ساله شرایط مانند گذشته و مشکل بحران آب رفع شود.
معاون شرکت آب منطقه‌ای مرکزی اظهار می‌کند: در این مورد از ابتدای اجرای طرح تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی تاکنون 2۷۶۵ حلقه چاه غیرمجاز در استان مرکزی با حجم صرفه‌جویی سالانه ۲۳۰میلیون متر مکعب مسدود شده است. همچنین در این مدت 1۳۶۷ کنتور هوشمند در استان نصب و تعداد ۸۲۰ مورد دستگاه و ادوات حفاری غیرمجاز توقیف شده است.
برنامه‌ریزی برای انسداد 280 حلقه چاه غیرمجاز
استاندار مرکزی با اشاره به برنامه‌ریزی برای ساماندهی و انسداد 280 حلقه چاه غیرمجاز با رویکرد صیانت از سفره‌های آب زیرزمینی در سال جاری اشاره می‌کند و می‌گوید: اولویت انسداد چاه‌های غیرمجاز باید با چاه‌هایی باشد که بیشترین برداشت را دارند.
«سیدعلی آقازاده» بیان می‌کند: با هدف حفاظت از منابع آب 400 حلقه چاه غیرمجاز در استان مرکزی در سال گذشته مسدود شد. همچنین در این مدت 33 دستگاه کنتور هوشمند بر روی چاه‌های دشت زرند استان نصب شده است که این اقدامات نشان از همت والای مسئولان در حفاظت از منابع آبی استان دارد.
وی می‌افزاید: گرچه در سال آبی جاری شاهد افزایش 70 تا 100 درصدی بارش‌ها بودیم، اما نباید فکر کنیم که این بارندگی‌ها توانسته خشکسالی‌های چندین ساله را جبران کند. با وجود افزایش بارش‌ها در این مدت مسئولان و مردم باید صرفه‌جویی در بخش آب شرب و کشاورزی را در دستور کار خود قرار دهند.
