کتاب
کتابخانه‌ای به‌وسعت یک‌شهر
با اجرای طرح «کتابخانه‌ای به وسعت یک شهر» می‌توانید در مترو، رایگان کتاب بخوانید
مرتضی کاردر|خبر‌نگار:
یکی از تصویرهایی که از دیگر کشورها در گروه‌های فرهنگی شبکه‌های اجتماعی دست به‌دست می‌شود، تصویر مردمی است که در اتوبوس و مترو مشغول کتاب خواندن هستند. تصویرهایی که گاه برای مقایسه و یادآوری کمی سرانه مطالعه در ایران و گاه به نیت ملامت ایرانیان کتاب‌نخوان به اشتراک گذاشته می‌شود.
علت‌های زیادی را برای کتاب‌نخواندن ایرانیان می‌توان برشمرد؛ نبود زیرساخت‌های فرهنگی برای مطالعه، کمی کتاب‌هایی که بتواند برای عموم مخاطبان جذاب باشد، جانداشتن کتاب در سبد خرید خانوارها، گرانی کتاب، در دسترس نبودن کتاب برای اقشار مختلف مردم، کمبود کتابخانه‌های عمومی و... . با گسترش کتابخانه‌های دیجیتال امکان دسترسی به کتاب برای مخاطبان بیشتری فراهم شده است. در سال‌های اخیر اپلیکیشن‌های الکترونیک امکان دسترسی به کتاب‌های الکترونیک را فراهم آورده‌اند مثل فیدیبو و طاقچه و... اما شاید بسیاری از مردم با کتاب دیجیتال و سازوکار دسترسی به آن آشنا نباشند. چندوقتی است که جعبه‌های الکترونیکی سیاه‌رنگی در ایستگاه‌های مترو به چشم می‌خورد؛ جعبه‌هایی که نامشان فیدی‌باکس است و امکان استفاده رایگان از کتابخوان فیدیبو را برای مسافران مترو فراهم کرده است.
فیدیبو اپلیکیشن مطالعه آنلاین کتاب است که چندسالی است نسخه‌های الکترونیکی کتاب‌ها را عرضه می‌کند. ناشران بسیاری کتاب‌های خود را در اختیار فیدیبو قرار داده‌اند تا مخاطبان بتوانند به‌صورت آنلاین کتاب‌ها را خریداری کنند و بخوانند.
مهدی فیروزان، مدیرعامل شهر کتاب و صاحب امتیاز فیدیبو درباره کتابخانه‌ای به وسعت یک شهر به همشهری می‌گوید: «یکی از مشکلات همیشگی ما پایین بودن سرانه مطالعه در کشورمان است. با آمدن گوشی‌های همراه، ایرانی‌ها وقت بسیاری را در آن می‌گذرانند و سرانه مطالعه به‌طور کلی افزایش یافته است. ما به‌دنبال راهی بودیم که وقت کاربران گوشی‌های هوشمند را با مطالعه مفید پر کنیم و این مطالعه را به سمت کتاب سوق بدهیم. این طرح را گروه فنی فیدیبو برای نخستین بار مطرح کردند و پس از رایزنی با مترو امکان اجرای این طرح فراهم شد.»
اما مسافران مترو چگونه می‌توانند از این امکان استفاده کنند. مصطفی میرنوری، مدیر واحد بازاریابی و فروش فیدیبو می‌گوید: « ابتدا طبیعتاً باید اپلیکیشن فیدیبو را روی گوشی‌های همراه خود نصب کنند. وقتی کاربران وارد مترو می‌شوند می‌توانند از فیدی‌باکس کدی را دریافت کنند و تا پنج دقیقه بعد می‌توانند با آن کد وارد فیدیبو شوند و آن را فعال کنند. پس از آن به‌مدت یک ساعت می‌توانند کتاب بخوانند.»
اما هر مسافر مترو در طول روز چندبار می‌تواند از فیری‌باکس به‌طور رایگان بهره‌مند شود؟ میرنوری می‌گوید: «هر مسافر می‌تواند دوبار در روز از فیدی‌باکس کد دریافت کند و پس از فعال‌کردن آن به‌مدت یک ساعت به مطالعه بپردازد؛ یعنی مسافران یک‌بار در مسیر رفت و یک‌بار در مسیر برگشت می‌توانند به مطالعه کتاب بپردازند.»
آیا امکان استفاده از فیدی‌باکس در همه ایستگاه‌های مترو وجود دارد؟ مهدی فیروزان می‌گوید: «تا‌کنون 110فیدی‌باکس در ایستگاه‌های مترو قرار داده شده است و در بیشتر ایستگاه‌ها امکان استفاده از آن وجود دارد. تا پایان سال در ایستگاه‌های باقیمانده نیز دستگاه‌های فیدی‌باکس قرار خواهد گرفت.»
«کتابخانه‌ای به وسعت یک شهر» 17بهمن با حضور شهردار تهران کار خودرا آغاز کرد و اکنون نزدیک به یک‌ماه از فعالیت آن می‌گذرد. مهدی فیروزان از استقبال از این طرح در مترو خبر می‌دهد و می‌گوید: «در همین مدت کوتاه پیام‌های بسیاری از کاربران فیدیبو دریافت کرده‌ایم که از این طرح استقبال کرده‌اند. مخاطبان فیدیبو می‌گویند ما مدت‌ها بود به‌دنبال پر کردن وقت‌هایی بودیم که در مسیر رفت‌وآمد روزانه در مترو تلف می‌شد و امکان مطالعه کتاب نداشتیم. الان خوشحالیم که چنین امکانی به رایگان فراهم شده است.» براساس آمار فیدیبو از اول اسفند تا امروز 2500ساعت مطالعه در کتابخانه فیدیبو ثبت شده است که با توجه به سرانه مطالعه کتاب در ایران آمار قابل توجهی است.
طبیعتاً امکان اجرای طرح کتابخانه‌ای به وسعت شهر در جاهای دیگری مثل بی‌آرتی یا بوستان‌ها و کتابخانه‌ها نیز وجود دارد. مهدی فیروزان در پاسخ به سؤال ما درباره گسترش این طرح و اجرای آن در جاهای دیگر می‌گوید:« اگر همکاری مترو برای تأمین هزینه‌های طرح نبود طبیعتاً امکان اجرای طرح در مترو ممکن نبود. بله، طرح در جاهای دیگر نیز می‌تواند اجرا شود به شرط اینکه نهادهای دیگر نیز در انجام آن مشارکت و هزینه‌های طرح را تأمین کنند.» کتابخانه‌ای به وسعت یک شهر گامی است بلند برای ترویج کتاب و کتابخوانی و گسترش فرهنگ مطالعه دیجیتال کتاب؛ اتفاقی که می‌تواند با مشارکت نهادهای فرهنگی گسترش پیدا کند و فراگیرتر شود.
الگویی برای گسترش کتابخوانی در دنیا
مهدی فیروزان، مدیر شهر کتاب و صاحب امتیاز فیدیبو می‌گوید: برای نخستین بار است که چنین طرحی در مترو انجام می‌شود. این طرح در هیچ‌یک از کشورهای دنیا سابقه نداشته و متروی تهران نخستین متروی دنیاست که چنین امکانی را برای مخاطبان خود فراهم کرده است. ما به‌دنبال ثبت این طرح هستیم و امیدواریم که متروهای شهرهای بزرگ دنیا از متروی تهران الگو بگیرند و امکان اجرای این طرح در شهرهای بزرگ دنیا فراهم شود. کتابخانه‌ای به وسعت یک شهر می‌تواند الگویی برای گسترش کتابخوانی در دنیا باشد.
کتاب‌های روانشناسی همچنان پیشتازند
کتاب‌های ملت عشق از الیف شاکاف، رفتیم بیرون سیگار بکشیم هفده سال طول کشید (گزیده داستان‌های کوتاه نویسندگان روسیه)، انگار خودم نیستم نوشته یاسمن خلیلی‌فرد، جهان هولوگرافیک نوشته مایکل تالبوت با ترجمه داریوش مهرجویی، حکایت دولت و فرزانگی نوشته مارک فیشر، زندگی‌تان را در هفت روز تغییر دهید اثر پل مکنا، برتری خفیف: تبدیل اقدامات منظم ساده به موفقیت و خوشبختی نامحدود نوشته جف اولسون، تانگ‌فو روش برخورد با افراد دشوار اثر سم هورن، خرده جنایت‌های زن و شوهری اثر اریک امانوئل اشمیت، بازیچه دست دیگران نشوید اثر ژاک ریگارد، میکروبوک: حرکت کوچک، تغییری بزرگ اثر کارولین ال. آرنولد، فرار از اردوگاه چهارده نوشته بلین هاردن و انقلاب فرانسه اثر فیلیس کورزین، کتاب‌هایی هستند که تا‌کنون بیشتر از بقیه کتاب‌ها در فیدیبو خوانده شده‌اند. هرچند که نمی‌توان از صدر‌نشینی کتاب ملت عشق که در ماه‌های گذشته همه بازار کتاب ایران را تسخیر کرده است، گذشت اما نگاهی به جدول صدرنشینان نشان می‌دهد که مخاطبان همچنان اقبال بیشتری به کتاب‌های روان‌شناختی نشان می‌دهند. قرار گرفتن رمان «انگار خودم نیستم» در رتبه سوم کتاب‌های پرخواننده نیز جالب توجه است. این رمان تنها کتاب ایرانی است که به فهرست پرخواننده‌ها راه یافته است.
