انگل سینمای کره است

علیرضا محمودی_ دبیر گروه ادب و هنر

 «انگل»، ساخته بونگ جون هو، به شکل نمادینی وضعیت سینمای کره‌جنوبی در صنعت سینمای آسیا را به نمایش می‌گذارد؛ صنعتی که با جاه‌طلبی مهارنشدنی و اشتهای بی‌پایان به سمت تمنیات اقتصادی و فرهنگی هجوم می‌برد و فیلم‌هایی برای مصرف جهانی ‌می‌سازد؛ محصولاتی که شاید در ابتدا چشمگیر باشند اما بدون شک قلابی و دست دوم‌اند.
مثلث سینمای آسیا که متشکل از محصولات بی‌مانند هندی، ژاپنی و هنگ‌‌کنگی است، مهم‌ترین جلوه سینمای صنعتی این قاره است. کرانه عظیم تولید فیلم که در این کشور‌ها ایجاد شده، در جمعیت انبوه مصرف‌کنندگانی هم‌شکل و هم‌زبان ریشه دارد که «کاری» و «کیمونو» و «کونگ‌فو» برایشان از نان شب واجب‌تر است. براساس همین زمینه مصرف، فیلم‌های شرقی، به خلق الگو‌های روایی متناسب با جهان مصرف‌کنند‌گان خود روی آوردند. در هند، قرارداد‌های روایی سینما باز‌آفرینی شدند تا صحنه‌های موزیکال، قلب تپنده فیلم‌ها، بازیگر- رقاص و کارگردان، طراح صحنه‌های بزرگ رقص باشد. در سینمای ژاپن، آیین‌های زندگی فئودالی و درباری در دل دو خانواده بزرگ فیلم‌های‌ ژاپنی ـ سندای‌گی‌که (فیلم‌های معاصر) و جدای‌گی‌که (فیلم‌های تاریخی) ـ از نو خلق شد. سینمای‌ هنر‌های رزمی هنگ‌کنگ الگوی هر مبارزه یک نقطه عطف را با الگوی رایج فیلم‌های اکشن عوض کرد تا کالای تازه‌ای را به بازار پراشتهای فیلم پر زدوخورد عرضه کند. کمپانی‌‌ها، کارگردانان، ستاره‌ها و چرخه‌های مختلف سینمای این سه کشور در طول بیش از یک قرن تولید انبوه فیلم جایگاه منحصر به‌فردی در تاریخ سینمای جهان برای خود ساخته‌‌اند.
کشور‌های دیگری که به تولید صنعتی سینما روی آوردند، به‌دلیل بازار‌های محدود و موانع مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، به‌رغم داشتن سابقه‌هایی قابل‌توجه، هرگز نتوانستند محدودیت‌‌ها و موانع را پشت سر بگذارند. برخی مانند سینمای ترکیه، رسانه‌های خانگی را با سینما تاخت زدند و برخی دیگر مانند سینمای ایران و مصر برای همیشه این بازار را ترک کردند. حضور فیلم‌های ترکی، فارسی و عربی در بازار سینمای غرب آسیا، ستاره مستعجل بود و دوامی نداشت.
بیش از 2دهه است که فیلم‌های کره‌جنوبی به‌عنوان محصولات یک سینمای صنعتی جوان در آسیا به بازار‌ها عرضه می‌شوند. همانطور که در بازار‌های لوازم‌خانگی، تلفن همراه و خودرو، کره‌جنوبی یک پای ثابت است، مجموعه‌های تلویزیونی و فیلم‌های کره‌ای به‌شدت در حال پاسفت‌کردن در بازا‌رهای جهانی هستند. صنعت سینمای کره با ترکیب روش‌های گسترش سینمای صنعتی در هند و ژاپن و هنگ‌کنگ به شکل چشمگیری مسیر یک قرن سینمای صنعتی آسیا را با همراهی سیاسی و اقتصادی دولتی طی کرد. در کره‌جنوبی، به شکل تجربه سینمای هند، ابتدا بازار مصرف داخلی هدف‌‌گذاری شد و سپس مانند سینمای ژاپن روی ظرفیت‌های فرهنگی متمایز در بازار جهانی سرمایه‌گذاری کردند و از سینمای هنگ‌کنگ پافشاری بر نقاط قوت فنی و صنعتی خود را یاد گرفتند. نتیجه این همگرایی در صنعت سینمای کره‌جنوبی بالا بردن سهم سینمای این کشور در بازار‌های جهانی سینماست. این روز‌ها امور هیچ جشنواره‌ای در جهان بدون کِی ـ مووی (K-Movie، عنوان استعاره‌ای فیلم کره‌ای) نمی‌گذرد.
انگل ساخته بونگ جون هو، آخرین محصول سینمای صنعتی کره‌جنوبی است که به واسطه دریافت جایزه نخل‌طلای کن امسال باعث شده موفقیت‌های تجاری سینمای این کشور، رنگ و لعابی هنری نیز به‌خود بگیرد، فیلمی که در آن تلفیق بدون پیش‌زمینه قرار‌داد‌های ملودرام، کمدی و تریلر به‌عنوان الگویی روایی از سینمای کره‌جنوبی قابل تشخیص است. مضمون این فیلم که انتقاد از بی‌رحمی سرمایه‌داری (در کشوری موفق در به کارگرفتن روش‌های این نوع از توسعه) است هم در میان منتقدان و مدیران جشنواره‌های تأویل‌گرا طرفدار زیادی دارد. انگل فیلم قابل توجهی برای جشنواره‌هاست. بونگ جون‌ هو، کارگردانی که سعی کرده شبیه تاکاشی میکه (کارگردان پرکار ژاپنی که بیش از 100فیلم ساخته) یک در میان فیلم‌های هنری و تجاری بسازد، با فیلم‌هایش ما را به یاد رویکرد رایج در سینمای کره‌جنوبی می‌اندازد؛ رویکردی که برخاسته از صنعت و اقتصاد این کشور است؛ رویکردی که یخچال و تلویزیون و خودرو هم می‌سازد؛ رویکردی که در بازار خرد ایران به‌ آن حاجی ارزونی می‌‌گویند. روشی که در آن مشتری اعتماد به نفس بیشتری با امکان جدا کردن میوه‌ها هنگام خرید دارد. طبقه متوسط مصرف‌کننده این فیلم، همین را می‌‌خواهد، اعتماد به نفس ساده کردن درک جهان پیچیده. انگل صورت ساده‌ای از شکاف طبقاتی است؛ بسته‌ای برای مصرف و درک همه. موفقیت انگل در جشنواره کن نشان می‌دهد که پشتکار بیشتر از نبوغ در جهان امروز باعث پیروزی خواهد بود. سینمای کره‌جنوبی به‌زودی موفق‌ترین صنعت سینمای آسیا خواهد بود. وقتی آشپزخانه‌های همه جهان را برچسب ساخت کره‌جنوبی فتح می‌کنند، نفوذ به اتاق نشیمن کار ساده‌ای است. انگل توضیح این موقعیت بیشتر نیست.

مسیر موفقیت
صنعت سینمای کره با ترکیب روش‌های گسترش سینمای صنعتی در هند و ژاپن و هنگ‌کنگ به شکل چشمگیری مسیر یک قرن سینمای صنعتی آسیا را با همراهی سیاسی و اقتصادی دولتی طی کرد