بازگشت پرنده‌های ممنوعه به آسمان ایران

پرواز یک فروند هواپیمای آنتونوف 74شرکت هواپیمایی پویا ایر در مسیر تهران- مشهد به یکی از موضوعات داغ فضای مجازی تبدیل شده است. هواپیمایی که اصالتاً یک پرنده نظامی است و به‌واسطه نسبت خانوادگی با هواپیمای پرحاشیه ایران 140، از سال 93پرواز آن به دستور رئیس‌جمهور ممنوع شده است اما به‌نظر می‌رسد این پرنده‌های روسی بدقلق بار دیگر، چراغ خاموش به بهانه تحریم به آسمان ایران و باند فرودگاه‌ها بازگشته‌اند و همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند. سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری در گفت‌وگو با همشهری و در واکنش به موضوعات مطرح شده در فضای مجازی به بیان این نکته بسنده می‌کند که تمام هواپیماهای فعال در کشور قطعاً از استاندارد پرواز برخوردارند و سازمان هواپیمایی کشوری صلاحیت پرواز آنها را تأیید و مجوزهای لازم را برای آنها صادر کرده است. به گفته او، هواپیمای آنتونوف74شرکت پویا ایر نیز از این قاعده مستثنا نیست.

هراس پرواز با پرنده ناشناخته
ماجرا از اینجا شروع شده که هواپیمای تعیین شده برای یکی از پروازهای شرکت پویا ایر به هر دلیلی به پرواز نمی‌رسد و شرکت، مسافران این پرواز را به یک هواپیمای آنتونوف 74منتقل می‌کند؛ هواپیمایی که کاربری اصلی آن نظامی است و پرواز آن بعد از سقوط مرگبار یک فروند هواپیمای ایران 140یعنی نمونه ایرانی آنتونوف ۱۴۰ ساخت اوکراین، در نزدیکی فرودگاه مهرآباد در مرداد 93 به دستور حسن روحانی، رئیس‌جمهور ممنوع شده است.

از خانواده ایران 140
به گزارش همشهری، در پرواز اخیر آنتونوف 74شرکت پویا ایر، ساختار بدون پنجره بدنه هواپیما، صدای زیاد آن و نقص‌هایی که در ظاهر کابین دیده می‌شود، بیش‌ از پیش دل مسافران را خالی کرده و آنها را برای رسانه‌ای کردن موضوع ترغیب کرده است. در تصاویری که یکی از مسافران این پرواز در فضای مجازی منتشر کرده، نزدیک در خروج اضطراری این هواپیما یک تکه طناب آویزان است که کاربری آن مشخص نیست. همچنین در یکی از ویدئوهایی که یکی از مسافران از این پرواز منتشر کرده، یکی از قطعات بالای سر مسافران از جا کنده شده و کادر پرواز در تلاش هستند آن را دوباره سر جای خود قرار دهند. مسافران آنتونوف 74پویا ایر، این هواپیما را به‌دلیل نداشتن پنجره به تابوت تشبیه کرده‌اند و پاسخ وزیر راه و شهرسازی درباره دلیل پرواز این پرنده در آسمان ایران را خواستار شده‌اند.

آنتونوف 74 چه هواپیمایی است؟
هواپیمای آنتونوف 74ساخت اتحادیه جماهیر شوروی است که از سال 1983میلادی وارد خط تولید شده است. اصلی‌ترین کاربرد این هواپیما در حوزه نظامی اعلام شده اما قابلیت افزایش ظرفیت و تبدیل به هواپیمای مسافری را نیز دارد و حتی به‌صورت هواپیمای VIP نیز از آن استفاده می‌شود. بدنه بدون پنجره و نصب موتورها در بالای بال از مشخصات بارز این هواپیمای دوموتوره روسی است که ظاهر نظامی آن را تقویت کرده است. کشورهای روسیه، مصر و ایران از کاربران عمده آنتونوف 74هستند و این هواپیما معمولاً برای حمل مهمات و اقدامات تاکتیکی نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ هرچند در حالت مسافری نیز قابلیت پذیرش 45تا 50مسافر را دارد. در بهمن‌ماه 1392، علیرضا جهانگیریان، رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشوری ضمن رونمایی از 3فروند هواپیمای جدید آنتونوف74 که به‌تازگی به ناوگان هوایی پیوسته بودند، از اضافه شدن 6فروند از این هواپیماها به ناوگان هوایی کشور برای برقراری پرواز در مناطق محروم در ناوگان یکی از شرکت‌های هواپیمایی خصوصی خبر داد. بررسی‌ها نشان می‌دهد پیش از ورود این 6آنتونوف 74به ایران، فقط 2 فروند از نوع نظامی این هواپیما در حوزه نظامی کشور فعال بوده است.

ماجرای ممنوعیت پرواز آنتونوف 74
صبح روز 19مرداد 93، یک فروند هواپیمای ایران 140در حوالی فرودگاه مهرآباد تهران سقوط کرد که 39نفر کشته و 9مجروح بر جای گذاشت. این اتفاق سریعاً تمام مباحث فنی و ایمنی که درباره هواپیمای ایران 140وجود داشت را دوباره بر سر زبان‌ها انداخت و باعث شد در کنار ممنوعیت پرواز ایران 140 به دستور حسن روحانی، رئیس‌جمهور، پرواز هواپیمای هم‌خانواده ایران 140یعنی آنتونوف 74نیز متوقف شود. این ممنوعیت بلافاصله پس ‌از این دستور رسمی اعمال شد و موضع‌گیری قابل‌توجهی نیز در قبال آن شکل نگرفت اما این هواپیما چندی بعد از اعمال این ممنوعیت دولتی کاملاً آشکار به آسمان ایران برگشت و حتی در مهرماه 1395، افتتاح فرودگاه کلاله نیز با فرود همین هواپیمای آنتونوف 74پویا ایر انجام شد. این هواپیما با 20مسافر از فرودگاه مهرآباد عازم فرودگاه کلاله شده بود و طبق برنامه باید در هر هفته 2 بار مسیر کلاله تا تهران را پرواز می‌کرد.

مجوز پرواز برای پرنده ممنوعه
تمام حلقه‌های داستان پرواز آنتونوف 74که کنار هم قرار بگیرد، این پرنده‌های روسی دیگر نباید در آسمان ایران پرواز کنند؛ زیرا نقص پرواز هواپیمای آنتونوف ۱۴۰ یا همان ایران 140محرز شده و رئیس‌جمهور دستور داده بود آنتونوف 74نیز به‌واسطه قرابت طراحی و ساختار آن با ایران140ممنوع شود. از زمان اعلام این ممنوعیت تاکنون نه روحانی و نه دولت هیچ اظهارنظری درباره رفع ممنوعیت پرواز این پرنده صادر نکرده‌اند؛ بر این اساس پریدن این پرنده ممنوعه، قاعدتا باید همچنان ممنوع باشد اما شواهد حاکی از این است که آنتونوف 74حداقل از سال 95تاکنون به‌صورت برنامه‌ای در آسمان ایران پرواز می‌کند و هیچ مانعی هم برای آن وجود نداشته است. برای یافتن دلیل قانونی برای پرواز آنتونوف 74، با رضا جعفرزاده، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری تماس گرفتیم اما او فقط با تأکید بر این نکته بسنده کرد که آنتونوف 74پویا ایر ممنوعیت پرواز ندارد. او در تشریح گفته خود، افزود: تمامی هواپیماهای فعال در کشور قطعاً از استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی کشوری و صلاحیت پرواز این سازمان مجوزهای لازم را دارند و هواپیمای آنتونوف 74شرکت پویاایر نیز از این قاعده مستثنا نیست. جعفرزاده در پاسخ به این پرسش همشهری که آیا دستور رئیس‌جمهور به‌دنبال بررسی‌های کارشناسی نادیده گرفته شده یا دستور دیگری در این حوزه صادر شده، از پاسخگویی طفره رفت اما در ادامه اطمینان خاطر داد که پیش از پرواز همه هواپیماهای مسافری بررسی‌های کارشناسی سختگیرانه انجام می‌شود و مجوزهای پرواز فقط پس از این بررسی‌ها صادر خواهد شد.