2سال پس از صدور دستور رئیس‌جمهور برای خروج دولت از سهام خودروسازها قرار است چهارشنبه هفته جاری یک گام عملی برای خروج دولت از سهام ایران خودرو برداشته شود؛ اقدامی که می‌تواند تاریخ‌ساز شود و شرکت‌های خودروساز را به‌طور واقعی خصوصی کند.
به گزارش همشهری، شرکت‌های خودروساز در طول یک دهه اخیر به‌تدریج خودشان بخش عمده‌ای از سهام خود را خریده‌اند، به‌طوری که هم‌اکنون نزدیک به 30درصد از سهام شرکت ایران خودرو به‌طور مستقیم و غیرمستقیم و ازطریق شرکت‌های زیر مجموعه متعلق به‌خود این شرکت تملک شده و چون هنوز سهامدار عمده ایران‌خودرو، خود دولت است، ساختار و ترکیب این شرکت، عملا دولتی باقی مانده است. مطابق آمار‌ها هم‌اکنون شرکت ایران خودرو 1500میلیارد تومان سرمایه دارد که 500میلیارد تومان از این مقدار، صرف خرید سهام شرکت‌های زیرمجموعه شده است به این معنا که مبلغی که می‌توانست صرف تولید و کاهش هزینه‌های تأمین مالی شود، اکنون در قالب تملک سهام، از طریق شرکت‌های زیر مجموعه، بلوکه و از جریان تولید خارج شده است. همین رویه در گروه خودروسازی سایپا هم حاکم است. این دو شرکت از طریق ایجاد بدهی‌های بانکی سنگین هر سال مبالغ زیادی به هزینه‌های مالی خود و سهامدارانشان در سرفصل هزینه‌های تأمین مالی اضافه می‌کنند.
همه اینها باعث شده تا حسن روحانی رئیس‌جمهور 2سال پیش در جریان یکی از نشست‌های هیأت وزیران به‌صورت شفاهی دستور دهد تا باقیمانده سهام دولت در شرکت‌های خودروساز به بخش خصوصی واگذار شود اما هنوز این دستور شفاهی، کتبی نشده و در هیأت دولت جنبه مصوبه و قانون پیدا نکرده است. این روایت علی‌اشرف‌پوری‌حسینی، رئیس سازمان خصوصی‌سازی است که در این جلسه حضور داشته. او در مورد این جلسه گفت: 2 سال پیش در جلسه‌ای رئیس‌جمهور دستور داد سهم 17درصدی دولت از این شرکت‌ها فروخته شود اما چون این موضوع به‌صورت شفاهی مطرح شد به مصوبه هیأت وزیران نیاز دارد و پس از 2سال همچنان خبری نیست.
گامی برای خصوصی‌سازی
خودروسازها از اواخر پاییز امسال تحت فشار وزیر صنعت فرایند خصوصی‌سازی واقعی را آغاز کرده‌اند هرچند عرضه بلوک 15.8درصدی سهام ایران خودرو در 11بهمن‌ماه به شکست انجامید اما به‌نظر می‌رسد رئیس‌جمهور در هدف خود برای خصوصی‌سازی واقعی در صنعت خودرو جدی است. براین اساس قرار است روز چهارشنبه 16اسفند مجمع عمومی عادی به‌طور فوق‌العاده ایران خودرو با موضوع تعیین هیأت مدیره جدید ایران خودرو برگزار شود. آنطور که خبرهای دریافتی نشان می‌دهد تغییر ترکیب هیأت مدیره ایران خودرو گام نخست در تغییر ساختار دولتی صنعت خودرو خواهد بود. هنوز اطلاعات دقیقی در مورد اینکه چه کسانی قرار است به هیأت مدیره ایران خودرو راه یابند در دست نیست اما خبرهای تأیید نشده حاکی است احتمالا هیأت مدیره جدید ماموریت انجام خصوصی‌سازی واقعی در ایران خودرو را به پایان خواهد برد. مطابق اطلاعات تأیید نشده همین رویه قرار است در سایپا هم اتفاق بیفتد به‌نحوی که پس از اصلاح ساختار، با ایجاد تغییر در ترکیب هیأت مدیره، زمینه‌های واگذاری سهام این شرکت هم به بخش خصوصی فراهم شود. اما به‌نظر می‌رسد زمان بیشتری برای خصوصی‌سازی در شرکت سایپا نیاز است چرا که این شرکت به‌دلیل مشکلات مالی پیچیده‌تر به یک اصلاح ساختار نیاز دارد.
سهام پرطرفدار خودروسازها
همه این اتفاق‌ها در شرایطی قرار است بیفتد که از زمان تصویب برجام تاکنون سهام خودروسازها در بورس به یک گروه پیشرو و هدایتگر تبدیل شده‌اند. پس از برجام خودروسازها رفت‌وآمد‌های بسیاری با اروپایی‌ها داشتند که برخی از آنها به انعقاد قرارداد‌های تجاری منجر شد با این حال این شرکت‌ها نتوانستند انتظار سهامداران را برآورده کنند و به‌نظر می‌رسد تا بخش خصوصی سکان هدایت این شرکت‌ها را در دست نگیرد انعقاد قرارداد‌های خارجی هم نمی‌تواند کمک چندانی به ساختار صنعت خودروسازی در ایران بکند. محمود احترامی، کارشناس بازار سرمایه در تحلیل شرایط فعلی سهام خودروسازها گفت: این گروه بزرگ بازار سرمایه در دوران پس از برجام نتوانست آنطور که باید از شرایط به‌وجود آمده استفاده کند و برخی از شرکت‌های موجود در این صنعت همچنان زیان‌ده باقی مانده‌اند. او افزود:هر چند خودروساز‌های مادر، همچون سایپا و ایران خودرو توانستند زیان‌های خود را به سود تبدیل کنند، اما انتظاربیشتری از این صنعت می‌رفت زیرا پس از توافق برجام، بزرگ‌ترین قراردادهایی که با کشورهای توسعه یافته منعقد شد، به صنعت خودروسازی مربوط بود.
