گردشگران سلامت کشورهای اسلامی در قم

زینب حیدری| قم – خبرنگار


 قم را همه با نام شهر کریمه اهل بیت(ع) و مسجد مقدس جمکران می‌شناسند. مکان‌های مقدسی که نام و آوازه قم را جهانی کرده‌اند و به گفته مسئولان استانی، سالانه حدود 25 میلیون زائر و گردشگر داخلی و 2 میلیون و 500 هزار گردشگر خارجی را به خود جذب می‌کند. همین ظرفیت‌ها به علاوه مکان‌های تاریخی و گردشگری و زیارتی هم روز‌به‌روز بر جاذبه‌های این شهر افزود تا آنجا که بنای توسعه اقتصادی قم را گردشگری قرار دادند. حضور این همه گردشگر و مسافر و سکونت بیش از یک میلیون و 300 شهروند قمی سبب شد تا دامنه خدمات درمانی نیز گسترش یابد. پس از آن بود که در خیل پیشنهادهای گردشگری موضوع گردشگری سلامت در سال‌های اخیر مطرح شد. 

به گفته فعالان حوزه درمانی، ظرفیت‌های درمانی قم کماکان به معرفی نیاز دارد اما حالا بسیاری از گردشگران خارجی به‌ویژه از کشورهای عراق و افغانستان، قم را به عنوان مقصد درمانی خود برمی‌گزینند.
چندی پیش بود که معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی استان قم از مراجعه بیش از ۲۰ هزار تبعه غیر ایرانی به مراکز درمانی استان در سال ۹۷ خبر داد که بیش از 15 هزار نفر آن کشور افغانستان و نزدیک به 1500 نفر از عراق بودند. قم اما مقصد درمانی تعدادی از گردشگران پاکستان، هند، آذربایجان، عربستان، ترکیه، مالزی، اندونزی و... نیز بوده است که این موضوع نشان می‌دهد ظرفیت اقبال برای درمان گردشگران در استان قم وجود دارد. در این میان اما و اگرهایی هم سبب شده که این موضوع نتواند آن گونه که باید پیش برود. از معضل دلالان گردشگری سلامت گرفته تا نبود تبلیغات مناسب برای معرفی این ظرفیت‌ها به گردشگران است.


گردشگری سلامت و کاهش بیکاری

«محسن بهشتی» معاون استاندار قم معتقد است با رونق گردشگری سلامت نرخ بیکاری 12 درصدی قم را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. به اعتقاد او، شهر قم یکی از شهرهای خدماتی به شمار می‌آید اما قابلیت‌های زیادی برای رونق گردشگری سلامت ندارد. معاون استاندار قم ایجاد بیمارستان هزار تختخوابی و نیز ساخت هتل‌های 4 و 5 ستاره را یکی از جاذبه‌های موثر در گردشگری سلامت می‌داند که در صورت جذب گردشگر تا حد زیادی می‌تواند منجر به رونق اقتصادی و کاهش بیکاری شود.


 امضای تفاهم‌‌نامه همکاری

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قم نیز توسعه گردشگری سلامت در استان را نیازمند هماهنگی‌ها و تفاهم‌هایی می‌داند که در نهایت منجر به امضای تفاهم‌نامه همکاری بین میراث فرهنگی و دانشگاه علوم پزشکی قم شده است.

به گفته «حمید یزدانی» این تفاهم‌نامه به شرکت‌های خدمات مسافرتی ابلاغ شده، چراکه این شرکت‌ها مجریان دارای شرایط جذب گردشگران سلامت هستند. با وجود این، یکی از مواردی که می‌تواند سبب رونق گردشگری سلامت شود، رفع کمبودهای مراکز درمانی و دریافت مجوز بین‌المللی برای پذیرش بیماران خارجی است.

مجوز بین‌المللی پذیرش بیماران غیرایرانی یکی از مواردی است که مراکز درمانی استان قم اگرچه دیر اما با همه توان برای دریافت آن تلاش کردند. تا چندی پیش تنها بیمارستان نکویی این مجوز را داشت اما بنا به اعلام دانشگاه علوم پزشکی قم اکنون بیمارستان شهید بهشتی و مرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی این مجوز را اخذ کرده‌اند. درمانگاه چشم‌پزشکی جوادالائمه(ع) و برخی دیگر از درمانگاه‌ها و کلینیک‌های استان نیز در مسیر دریافت این مجوز هستند و به نظر می‌رسد این اقدام گام بلندی در بهره‌برداری از ظرفیت‌های گردشگری سلامت 
باشد. 

با همه این اوصاف به نظر می‌رسد مقوله گردشگری سلامت موضوع مبهم و ناشناخته‌ای در مجموعه استانی نیست اما جای خالی برنامه‌‌ریزی متمرکز برای همسوکردن خدمات و معرفی ظرفیت‌ها بسیار محسوس است. ظرفیت‌هایی که می‌تواند رونق اقتصادی را برای شهر قم فراهم کند، بیکاری را کاهش دهد و حتی تحرک و پویایی در زمینه فعالیت‌های گردشگری نیز در استان قم ایجاد کند.


دلالان؛ آفت گردشگری سلامت

«مهدی بابایی» کارشناس مسئول IPD بیمارستان نکویی است و از مدت‌ها قبل کار خود را در حوزه پذیرش بیماران غیرایرانی آغاز کرده است. او یکی از شرایط دریافت مجوز پذیرش بیماران غیرایرانی را ضریب اشغال تخت‌های بیمارستانی بیان می‌کند که در کنار دیگر شاخصه‌ها سبب شد تا این بیمارستان موفق به دریافت مجوز شود. به گفته او، وقتی مرکز درمانی این مجوز را دریافت می‌کند، موظف به ارائه خدماتی است که بیمار غیرایرانی پس از مراجعه با رضایت خاطر از بیمارستان مرخص شود. ارائه خدمات خارج از نوبت، آماده‌سازی شرایط پذیرش، وجود کادر درمانی مسلط به زبان بیماران غیرایرانی از مواردی است که نقش زیادی در جلب رضایت بیماران غیرایرانی در مسیر گردشگری سلامت دارد.

بابایی آرامش خاطر بیماران غیرایرانی را رکن اساسی در بیمارستان نکویی بیان می‌کند و می‌گوید: در کنار خدمات درمانی که به بیماران ارائه می‌کنیم تلاش کردیم تا خدمات هتلینگ مناسب برای همراهان بیماران در نظر بگیریم، چراکه بیشتر این بیماران آشنایی ندارند. بنابراین باید با کمترین دغدغه مسیر درمان را طی کنند. به گفته این کارشناس IPD آنچه موضوع گردشگری سلامت در قم را با مخاطره مواجه کرده وجود دلالان به جای شرکت‌ها و مجموعه‌های مجاز در زمینه گردشگری سلامت است.

  او می‌گوید: در حال حاضر فقط چند شرکت به طور رسمی در زمینه جذب و معرفی بیماران غیرایرانی و پذیرش آنها فعالیت دارند. مابقی بیماران اغلب از سوی دلالان به مطب‌ها و مراکز درمانی خصوصی معرفی می‌شوند که بعضا مشکلاتی هم به همراه داشته است. وی وجود این دلالان را آفتی برای حوزه گردشگری سلامت استان می‌داند و می‌گوید: بسیاری از این دلالان چون نمی‌توانند از بخش دولتی پورسانت دریافت کنند، بیماران را به مراکز درمانی خصوصی یا مطب‌هایی که درآمدشان را تامین کنند معرفی می‌کنند. 

مواردی از مراجعه بیمارانی داشتیم که پس از تحمل هزینه‌های سنگین در مراحل حاد بیماری در نهایت به بیمارستان مراجعه کرده‌اند. بابایی با تاکید بر لزوم حمایت‌های استانی از مقوله معرفی ظرفیت‌های درمانی استان معتقد است: بی‌توجهی به بستر اقتصادی و اشتغال گردشگری سلامت سبب شده که با گسترش دامنه ارتباطات و تبلیغات در فضای مجازی و حتی حقیقی بسیاری از گردشگران از ظرفیت‌های درمانی قم بی‌اطلاع باشند و به دیگر شهرها مراجعه کنند.