جدل نظارت استصوابی

سید احمد خاتمی، خطیب نمازجمعه تهران و عضو هیأت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری در واکنش به اظهارات اخیر رئیس‌جمهور گفته است درست است که در انتخابات مجلس اول شورای نگهبان نبود اما در زمان امام، هیأتی ایجاد شد و آنها نظارت استصوابی را انجام دادند. سیداحمد خاتمی گفت: هیأت مذکور در آن انتخابات مسعود رجوی خبیث را رد صلاحیت کردند و دستشان هم درد نکند.

به گزارش همشهری، حسن روحانی، رئیس‌جمهور در جلسه روز چهارشنبه هیأت دولت با اشاره به اینکه بهترین مجلس در طول تاریخ انقلاب اسلامی مجلس اول بود، گفته بود: در آن مجلس، نظارت به این شکل وجود نداشت و حتی شورای نگهبان و این‌همه دفاتر نظارتی وجود نداشت و همه از جناح‌های مختلف آمدند و ثبت‌نام کردند؛ حتی منافقین هم در آن انتخابات ثبت‌نام کردند. همچنین گروه‌هایی مانند دفتر هماهنگی، نهضت آزادی و جبهه ملی نیز ثبت‌نام کردند و بهترین انتخابات و بهترین مجلس ثمره آن بود.
رئیس‌جمهور گفته بود: نباید اینقدر سختگیری کرده و فشار بیاوریم و فکر کنیم هرچه این فیلتر را تنگ‌تر کنیم، نتیجه مثبت‌تری خواهد داشت.
همچنان‌که پیش‌بینی می‌شد این اظهارات در خطبه‌های نمازجمعه این هفته تهران بی‌پاسخ نماند و سیداحمد خاتمی خطیب نمازجمعه تهران با بیان اینکه ما هم قبول داریم که باید به رأی مردم تمکین کرد، گفت: اما این به این معناست که نظارت نباشد؟ هرکسی از راه رسید بگوییم بفرما؟ این نظارت استصوابی چیز جدیدی نیست. می‌گویند شورای نگهبان نبوده؛ خب شورای نگهبان نبود اما در زمان امام، هیأتی ایجاد شد و آنها نظارت استصوابی را انجام دادند.
وی گفته است: مردم به این قانون رأی دادند و این قانون گفته شورای نگهبان ناظر به انتخابات است. اصل98 هم می‌گوید تفسیر قانون اساسی بر عهده شورای نگهبان است و شورای نگهبان هم گفته که این نظارت، نظارت استصوابی است.
خاتمی یادآور شد: از رفتارهای ناپسند، دوقطبی‌کردن جامعه است. من به وضوح دارم می‌بینم و می‌شنوم که برخی از ابلاغ‌ها و اظهارات بوی دوقطبی کردن می‌دهد. همه می‌فهمند. ما هم می‌فهمیم و به‌جایش پاسخ می‌دهیم. اما نکنید این کار را. اگر مصلحت کشور را می‌خواهید این کار را نکنید، به مصلحت اتحاد جامعه اسلامی نیست.
با این حال کاظم اکرمی، از نمایندگان مجلس اول در گفت‌وگو با سایت جماران گفته است: آقای روحانی که خود در مجلس اول حضور داشته، حرف درستی زده است. مجلس اول دربرگیرنده بسیاری از مبارزین قبل انقلاب و انسان‌های مخلصی بود که دنبال خدمت به مردم بودند، نه چیز دیگر.
با تأکید بر اینکه شورای نگهبان می‌بایست ویژگی‌های آن مجلس و نمایندگانش را احصا می‌کرد و باعث می‌شد مجالس بعدی بهتر از آن دوره مجلس شوند، متأسفانه این نگاه درنظر اعضای محترم شورای نگهبان نبود که تلاش شود هر مجلسی بهتر از مجلس قبل باشد و شوربختانه ما مبتلا به مجالسی شدیم که بیشتر افرادی که وارد آن می‌شدند در حد نمایندگی مجلس نبودند و افرادی هم آمدند که با زدوبندها به‌دنبال منافع خود بودند.

عضو شورای بازنگری قانون اساسی گفت: اگر بخواهند که حضور در مجلس آینده با مشارکت هرچه بیشتر مردم همراه باشد، با توجه به صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور، باید نظارت را به اندازه‌ای اعمال کنند که در دوره اول مجلس شورای اسلامی وجود داشت؛ یعنی یک نظارت حداقلی. وگرنه این نظارت استصوابی که به واسطه‌اش هر کس را که صلاح می‌بینند آورده و هرکس که صلاح نیست کنار می‌زنند، باعث می‌شود تا مردم علاقه کمتری برای حضور و مشارکت در انتخابات داشته باشند.
اظهارات حسن روحانی درباره کیفیت نظارت شورای نگهبان در انتخابات مجلس، مبنای مناقشه توییتری عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان و حسام‌الدین آشنا،مشاور رئیس جمهور هم شد. کدخدایی نوشت: «مطالب امروز آقای رئیس‌جمهور که خود سوگند یادکرده پاسدار قانون اساسی باشد یعنی نادیده انگاشتن قانون اساسی و قوانین انتخابات. از آقای رئیس‌جمهور انتظار آن بود تا همگان را به اجرای مُرّ قانون و احترام به آن دعوت کند، نه با هیجان سیاسی نهادهای مسئول را به عدم‌رعایت قانون فراخواند. ورود افراد دارای سوابق فساد اخلاقی و اقتصادی به مجلس، خلاف حق‌الناس بوده و شورای نگهبان به‌عنوان ناظر انتخابات در قبال آن مسئول است و وظیفه خود را طبق قانون انجام خواهد داد. مقامات کشور بهتر است بر الگوی رعایت قانون تأکید کنند نه بر طبل فرار از قانون بکوبند.»
حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهور نیز به انتقاد سخنگوی شورای نگهبان پاسخ داد و نوشت: «قاعدتا رئیس‌جمهور نگران عدم‌رعایت انصاف و بی‌طرفی هیأت‌های نظارت در جریان بررسی صلاحیت داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی است. در مورد کسانی که سوءسابقه دارند اختلافی نیست، بلکه بحث در مورد استناد بی‌وجه به اتهامات ثابت/رسیدگی نشده در عدم‌احراز صلاحیت است.»