ماجراجویی در دریای سرخ

اسماعیل سلطنت‌پور _ خبر‌نگار

شلیک به بدنه نفتکش ایرانی در دریای سرخ ماجراجویی جدیدی است که بی‌ارتباط با طرح ایران برای صلح هرمز و سفر نخست‌وزیر پاکستان به تهران نیست؛ اگر دعوت وزیرخارجه ایران از رهبران عربی کشورهای منطقه برای پیوستن به طرح صلح منطقه و میانجیگری عمران‌خان نخست‌وزیر پاکستان بین ایران و عربستان را 2ضلع همگون یک مثلث درنظر بگیریم، شلیک به بدنه نفتکش ایرانی در 60مایلی بندر جده، ضلع ناهمگون این مثلث باید باشد.

روز گذشته حساب توییتری اینتل‌اسکای با استناد به گزارش‌ها نوشت: حمله به نفتکش ایران توسط 2قایق اسرائیلی انجام شده که ساعت 11شب از پایگاه اسرائیل در اریتره خارج شده و در ساعت2:45 در سواحل سودان مشاهده شده‌اند.
شرکت نفتکش در بیانیه‌ای اعلام کرده که احتمال می‌رود نفتکش SABITI بر اثر اصابت 2موشک در ساعت‌های ۵ و ۵:۲۰ صبح به وقت ایران در ۶۰مایلی بندر جده عربستان سعودی دچار تخریب در بخش بدنه شده باشد، بنابر اعلام شرکت نفتکش، این سانحه  در مخازن ۱ و ۲ در قسمت سمت راست کشتی به ابعاد نیم تا یک‌ونیم‌متر در بدنه کشتی آسیب‌دیدگی ایجاد کرده است.

نزدیکی محل وقوع حادثه به سواحل عربستان باعث شد عربستان مهم‌ترین مظنون این حملات لقب بگیرد، چون پس از وقوع حملات به تأسیسات نفتی عربستان موسوم به آرامکو به‌رغم اینکه انصارالله یمن مسئولیت آن را برعهده گرفت، سعودی‌ها انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه رفتند و وزیر مشاور در امور خارجی عربستان هم تهدید کرده بود این حملات بی‌پاسخ نمی‌ماند.
با این حال شرکت نفتکش ایران در بیانیه رسمی خود شلیک موشک از خاک عربستان را تکذیب و تصاویری از این نفتکش منتشر کرد که نشان می‌داد حریقی داخل آن رخ نداده اما بنا بر اعلام این شرکت، به‌دلیل ایجاد حفره در مخزن نفتکش، بخشی از نفت موجود در آن به دریای سرخ ریخته و باعث ایجاد آلودگی زیست‌محیطی شده است.
سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به هدف قرار گرفتن نفتکش ایرانی «سابیتی» در دریای سرخ گفت: بررسی‌های انجام‌شده توسط شرکت ملی نفتکش ایران نشان می‌دهد که کشتی ایرانی از مکانی نزدیک به کریدور عبوری این نفتکش از شرق دریای سرخ، 2بار و به فاصله حدود نیم‌ساعت مورد هدف قرار گرفته و آسیب دیده است.

سخنگوی وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: در چند‌ماه گذشته برخی اقدامات تخریبی دیگر نیز علیه نفتکش‌های ایران در دریای سرخ صورت پذیرفته که بررسی‌ها درخصوص عوامل دخیل در این اقدامات خطرناک در حال انجام است و پس از حصول نتیجه اعلام خواهد شد.
وی با ابراز نگرانی درخصوص آلودگی ایجادشده در منطقه به‌دلیل نشت شدید نفت از مخازن آسیب‌دیده کشتی، اعلام کرد: کلیه مسئولیت‌های ناشی از این اقدام ازجمله آلودگی شدید زیست‌محیطی ایجادشده در منطقه بر عهده عوامل این ماجراجویی خطرناک است. گزارش‌ها حاکی است حمله به نفتکش سابیتی، سومین حادثه برای نفتکش‌های ایرانی در 3ماه اخیر است.  یکی از این کشتی‌ها ۳۰ تیر در بندر جده متوقف شده بود. سومین کشتی هم به نام هلم  ۲۹ مرداد در دریای سرخ دچار سانحه شد. شرکت ملی نفتکش ایران در آن زمان گفته بود: نفتکش هلم (HELM) در ساعت ۶ و ۳۰ صبح روز سه‌شنبه، ۲۹ مرداد، در دریای سرخ «دچار نقص فنی شده‌است». محل واقعه ۷۵ مایلی (۱۴۰ کیلومتری) شمال بندر یَنبُع اعلام شده‌بود. این بندر در ساحل غربی عربستان سعودی قرار دارد.
همزمان با این اخبار سخنگوی ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا اعلام کرد: این ناوگان از گزارش‌های رسانه‌ای درباره بروز حادثه برای نفتکش ایرانی در دریای سرخ مطلع است اما اطلاعات بیشتر و دقیقی ندارد.
وزارت امورخارجه روسیه هم روز جمعه در واکنش به هدف قرارگرفتن نفتکش ایرانی سابیتی در دریای سرخ اعلام کرد که هنوز برای تعیین مقصر این انفجار زود است.
روز گذشته پس از اعلام وضعیت باثبات نفتکش ایرانی، سایت رصد نفتکش‌ها هم گزارش داد که نفتکش سابیتی با سرعت مناسب در حال حرکت به سمت خلیج‌فارس است.
این نخستین‌بار نیست که نفتکش‌ها در خلیج‌فارس و دریای سرخ دچار سانحه می‌شوند اما توالی اتفاقات به شکلی است که گویی دست‌هایی برای جلوگیری از کاهش تنش در کار است. حمله به سابیتی پس از آن انجام شد که وزیر خارجه ایران طرحی مبنی بر عدم‌تعرض بین کشورهای منطقه را روی میز گذاشت و از آمادگی ایران برای بستن پیمان عدم‌تعارض با کشورهای منطقه و تأمین امنیت آبراه‌های منطقه به کمک 8کشور ساحلی خلیج‌فارس تحت نظارت سازمان ملل سخن گفته بود.
از سوی دیگر حمله به نفتکش ایران یک روز قبل از سفر عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان به ایران انجام شد؛ سفری که گفته می‌شود با هدف کاهش تنش بین ایران و عربستان برنامه‌ریزی شده است.
خرداد امسال هم زمانی که نخست‌وزیر ژاپن در تهران مشغول مذاکره با مقامات ایرانی برای کاهش تنش در خلیج‌فارس بود، 2نفتکش ژاپنی در خلیج‌فارس هدف حمله قرار گرفتند.

پیشنهاد ظریف درباره امنیت منطقه

محمدجواد ظریف در مقاله‌ای در فایننشال تایمز با اشاره به ابتکار صلح هرمز، پیشنهاد امضای پیمان عدم‌مداخله و عدم‌تجاوز در «جامعه هرمز» و تشکیل کارگروه‌هایی برای عملیاتی شدن این پیشنهاد را تکرار و مطرح کرد و نوشت: به‌منظور ایجاد اجماع در سطوح مختلف در تدوین اجزای «پویش صلح هرمز» و در مرحله بعدی، شروع به کار و اجرای جمعی این پویش، پیشنهاد ما این است که جلساتی در سطوح کارشناسی، اندیشکده‌ای، بخش خصوصی، مقامات ارشد، وزیران و سران کشورها به‌منظور مشورت درباره اهداف مشترکمان تشکیل شود. این جلسات می‌تواند مفصل‌بندی و مرحله‌بندی رویکرد دسته‌جمعی ما را نسبت به فرصت‌ها و چالش‌های مشترک ما ازجمله امنیت انرژی و آزادی دریانوردی برای همه، کنترل تسلیحات و ترتیبات امنیت‌سازی‌، ایجاد منطقه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی و پیشگیری و حل و فصل مناقشات منطقه‌ای امکان‌پذیر کند. می‌توانیم این کار را با - یا حرکت به سمت - امضای یک پیمان عدم‌مداخله و عدم‌تجاوز در «جامعه هرمز»شروع کنیم.گروه‌های کاری مشترک می‌توانند روی طراحی اقداماتی عملی برای دستیابی به این اهداف و به‌تدریج ایجاد اعتماد و گسترش همکاری‌ها کار کنند.


عمران‌خان دنبال چیست؟

عمران‌خان 2هفته قبل در نیویورک گفته بود از طرف ولیعهد و پادشاه عربستان مأموریت یافته برای کاهش تنش بین ایران و عربستان میانجیگری کند. او قرار است پس از سفر به تهران به عربستان برود و با مقامات سعودی هم تبادل نظر کند. در روزهای اخیر اخباری مبنی بر ارسال پیام از سوی عربستان به ایران برای کاهش تنش منتشر شده بود، علی ربیعی، سخنگوی دولت هم این خبر را تأیید کرده و گفته بود: عربستان برای آقای روحانی پیغام‌هایی آورده بود. اما ما باید علائم آن را کاملا مشاهده کنیم. نخستین علامت، عدم‌حمله به یمن و کشتار یمنی‌هاست.
ربیعی روز گذشته هم به جماران گفت: کشورهای متعددی با حسن‌نیت کوشیده‌‌اند میانجی تنش‌‌زدایی تهران-ریاض شوند و برخی از آنها حامل پیام سعودی‌ها هم بوده‌‌اند. در سطح رسانه‌‌ای، حداقل، نخست‌وزیر پاکستان به‌طور رسمی اعلام کرد که ولیعهد عربستان از وی خواسته تا با رئیس‌جمهور ایران درباره سعودی‌‌ها مذاکره کند. نخست‌وزیر پاکستان دومین‌بار است که در دوره تصدی مسئولیت خود به تهران می‌آید، او اردیبهشت هم برای دیدار با مقامات کشورمان به تهران سفر کرده بود.