تکریم سالمندان چهارمحال و بختیاری

بر اساس سرشماری ۱۳۹۵ از جمعیت ۷۹ میلیونی کشور، ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر یعنی 28/9درصد سالمند هستند و پیش‌بینی می‌شود که درصد سالمندان ایران تا سال ۲۰۲۵ میلادی به ۱۰ و تا ۲۰۵۰ به بیش از ۳۰ درصد برسد. به گزارش ایرنا، در استان چهارمحال وبختیاری با جمعیتی حدود یک میلیون نفر، حدود ۸۸ هزار و ۲۳۰ هزار نفر سالمند زندگی می‌کنند. این آمار حدود ۹ درصد جمعیت استان را تشکیل می‌دهد و نشان‌دهنده این است که شاخص جمعیتی این استان در دهه‌های آینده به سوی سالمندی در حرکت است.


کمرنگ شدن تکریم سالمندان

مسئول مرکز حمایت از سالمندان استان چهارمحال و بختیاری با اشاره به اهمیت تکریم سالمندان از منظر ائمه و قرآن گفت: در جامعه کنونی، تکریم سالمندان در برخی جاها به‌خصوص در برخی خانواده‌ها و اجتماع کمرنگ شده است. «غضنفر برزگر قهفرخی» افزود: در جامعه کنونی، حرف‌شنوی کودکان و جوانان از بزرگ‌ترها کم شده است که این امر در کمرنگ شدن جایگاه سالمندی در خانه و خانواده نقش مهمی دارد.

وی به تکریم سالمندان و آموزش احترام به آنان از دوران کودکی و اهمیت این موضوع اشاره کرد و گفت: باید فرهنگ تکریم بزرگان و سالمندان از دوران کودکی برای فرزندان نهادینه و فرهنگ‌سازی شود تا شان و منزلت سالمند حفظ شود. این فرهنگی بازنشسته، نخستین مشکل درصدی از سالمندان جامعه را مراقبت و نگهداری از این قشر عنوان کرد و گفت: سالمندان از نظر جسمی به ۳ گروه تقسیم می‌شوند؛ گروهی توانایی حرکت و انجام فعالیت‌ دارند، گروهی از سالمندان توانایی قبلی انجام فعالیت را ندارند و نیاز به مراقبت ویژه دارند و برخی از سالمندان نیز در مجموع توانایی قبل را از دست داده‌اند و اکنون در زمان پیری بستری و نیازمند مراقبت و نگهداری هستند.

مسئول مرکز حمایت از سالمندان افزود: درصدی از این سالمندان که نیاز به مراقبت و نگهداری دارند، به دلیل مشغله‌ کاری فرزندان و یا نداشتن هیچ شخصی برای مراقبت از آنها، در مراکز بهزیستی نگهداری می‌شوند که رسیدگی به این قشر به عنوان گنجینیه‌های انسانی از تجربه‌های ضروری است. وی با تاکید بر این‌که سالمندان نیازمند محبت و تکریم هستند، افزود: نداشتن بیمه، مشکلات مالی و معیشتی، بیماری‌های سخت و نیازمند بودن به مراقبت ویژه از مهم‌ترین مشکلات این قشر در جامعه است.

برزگر قهفرخی اظهار کرد: در دوران سالمندی با توجه به این‌که نیرو و توان تولید در این قشر پایین آمده است و این قشر به عنوان مصرف‌کننده شناخته می‌شوند، دولت باید برای تامین مالی و معیشتی درصدی از این افراد که از نظر مالی نیازمند هستند، کمک کند.

مسئول انجمن سالمندان استان با اشاره به این‌که برخی سالمندان بعد از بازنشستگی همه چیز خود را از دست می‌دهند و به سمت تنهانشینی و انزوا می‌روند، افزود: تدوین برنامه حمایتی در بخش‌های مختلف حمایتی، اشتغال و برنامه‌های فرهنگی و آموزشی برای این قشر ضروری است.

وی گفت: برخی سالمندان قبل از بازنشستگی و سن پیری، برای خود براساس توانایی، استعداد و توانشان، یک فعالیت جدید را انتخاب می‌کنند تا توانایی قبلی خود را از دست ندهند، اما برخی دیگر بدون هیچ برنامه‌ای به سمت پیری و کهنسالی می‌روند. برزگر قهفرخی، داشتن یک برنامه مدون برای این سن در راستای شاد و با نشاط زیستن را ضروری عنوان کرد.


ضرورت برنامه‌‌ریزی برای سالمندان

مدیرکل امور اجتماعی استانداری چهارمحال و بختیاری و عضو ستاد حقوق شهروندی نیز با تاکید بر این‌که جمعیت کشور و استان رو به سالمندی است، گفت: برنامه‌ریزی برای سالمندان با توجه به افزایش جمعیت بالای ۶۰ سال ضروری است. «شهرام مقدس» افزود: جایگاه سالمندان از ابعاد مختلف مورد توجه است و نباید این قشر را به لحاظ ناتوانی و شاخص فیزیکی از جمله سالمندی، از حضور در اجتماع و انجام فعالیت اقتصادی کنار گذاشت.

به گفته وی، با توجه به بالا بودن آمادگی ذهنی و روانی و همچنین تجربه این قشر، باید در بخش‌های مختلف و فضاهای اجتماعی از این فرصت‌های جمعیتی در مسیر توسعه استفاده کرد. مقدس با تاکید بر این‌که جمعیت سالمند کشور رو به افزایش است، افزود: ساماندهی این جمعیت برنامه‌ریزی مناسب را می‌طلبد که باید از همین امروز در دستور کار متولیان قرار گیرد.

به گفته وی، برنامه‌های تدوین شده برای سالمندان باید برای گروه‌های مختلف سالمندی و بر اساس نیازها و سلیقه‌های مختلف و در راستای تکریم سالمندان اجرا شود.وی با اشاره به تغییر ساختار خانواده‌ها اظهار کرد: به دلیل هسته‌ای شدن خانواده‌ها و همچنین اشتغال همه افراد خانواده در بیرون از منزل، نگهداری سالمندان در خانه با مشکل مواجه می‌شود و این امر نیاز به نگهداری سالمندان در مراکز روزانه و یا شبانه‌روزی را افزایش می‌دهد.

این کارشناس و روانشناس، به کم شدن تعداد فرزندان در خانواده‌ها به عنوان یک تهدید برای آینده کشور اشاره کرد و گفت: این امر نیز در سالمند شدن جمعیت جامعه تاثیرگذار خواهد بود. وی به نبود ساختار، سیستم و برنامه خاص برای قشر سالمند در کشور اشاره کرد و گفت: از بدو تولد برای کودکان برنامه و ساختار منسجم دولتی و غیردولتی تعریف شده است، اما برای سالمندان این فضا وجود ندارد.

مدیرکل امور اجتماعی استانداری چهارمحال و بختیاری به ایجاد یک ساختار و فضای متناسب با وضعیت سالمندان تاکید کرد و گفت: با یک برنامه‌ریزی منسجم، احساس ارزشمندی و مفید بودن را در تمام لحظات زندگی این قشر می‌توان نهادینه کرد.

مقدس، نسبت به ایجاد نگاهی در جامعه به‌خصوص در بین نسل جوان مبنی بر این‌که سالمندان باید کنار گذاشته شوند و پست‌ها و منصب‌ها و فعالیت‌ها به جوانان واگذار شود، انتقاد کرد و گفت: ایجاد فرصت برابر برای همه یک اولویت است و باید از تجربیات و مهارت‌های قشر سالمند برای تمام امور استفاده کرد.

وی با تاکید بر این‌که همه افراد جامعه از حقوق برابر برخوردارند، افزود: نباید در جامعه، کسی به نفع دیگری کنار گذاشته شود و باید برای هر شخص بر اساس شان و منزلت خود برنامه‌ریزی شود. مقدس اظهار کرد: باید برای داشتن دوران سالمندی موفق و پویا از دوران میانسالی سرمایه‌گذاری کرد تا بعد از گذراندن دوران میانسالی با یک ضعف توامان مواجه نشد.

وی با تاکید بر تکریم سالمندان در همه سطوح جامعه گفت: تدوین یک برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت برای ساماندهی این قشر فرهیخته در کشور ضروری است و با تدوین این برنامه می‌توان به طیف‌های مختلف سالمند از جمله سالمندان فعال یا ازکار افتاده خدمات مطلوب‌تر ارائه داد.

مدیرکل امور اجتماعی استانداری چهارمحال وبختیاری بر عادی‌سازی فضا برای فعالیت سالمندان در جامعه و خانواده تاکید کرد و گفت: تکریم سالمند در خانه و ایجاد امکانات و خدمات مناسب برای این قشر یک ضرورت است. به گفته وی، افراد در دوران سالمندی ۲ سرمایه اصلی و محوری خود که سال‌های جوانی را برای حفظ آن تلاش کرده‌اند، از جمله فرزندان و کار را از دست داده‌اند و این امر باعث کمرنگ‌شدن هدفمندی فعالیت‌ها و ایجاد یک خلأ در زندگی آنها می‌شود.

وی گفت: باید با یک برنامه‌ریزی و همچنین فرهنگ‌سازی، این خلأ را برای این قشر رفع کرد تا زمینه فعالیت و تکریم آنان در جامعه فراهم باشد. مقدس با انتقاد از کمرنگ شدن جایگاه سالمندان در خانواده و اجتماع کنونی افزود: سالمندان در گذشته احترام، مرجعیت و حکمرانی بیشتری داشتند، ولی این امر در جامعه کنونی کمرنگ شده است.

به گفته وی، این قشر در زمان گذشته به دلیل آگاه بودن به تمام مسائل به عنوان مرجع، مورد احترام بودند، اما امروز با گسترش اطلاعات و افزایش آگاهی جوانان و فاصله بین نسل‌ها این مرجعیت کمرنگ شده است. وی بر به‌روز کردن اطلاعات، مهارت‌ها، دانش و توانایی سالمندان در تمام حوزه‌ها تاکید کرد و گفت: سالمندان با زنده و پویا نگهداشتن علم و توانایی خود می‌توانند جایگاه خود را مانند گذشته حفظ کنند. مقدس به کمرنگ شدن احساس ارزشمندی از سوی سالمندان به عنوان یک تهدید برای این قشر اشاره کرد و گفت: هدفمندکردن برنامه‌ها باید در حوزه سالمندان با یک نگاه اختصاصی باشد.


خانواده‌محوری، رویکرد اصلی سازمان بهزیستی

سرپرست بهزیستی چهارمحال وبختیاری با اشاره به جایگاه و منزلت سالمندان و تکریم این قشر در دین اسلام و بیان آن در احادیث و روایات گفت: نگهداری سالمندان در خانه و خانواده و خانواده‌محوری از رویکردهای مهم و اصلی سازمان بهزیستی برای خدمات‌رسانی به این قشر است.

«معصومه محمدی» اظهار کرد: طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، به افراد یک جامعه که دارای سن ۶۵ سال به بالا هستند (در ایران بالای ۶۰ سال) سالمند گفته می‌شود. وی گفت: سالمندان به ۳ گروه مستقل، نیمه‌مستقل و سالمندان بستری تقسیم می‌شوند که گروه‌های نیمه‌مستقل و بستری، برای ادامه حیات نیازمند حمایت از سوی نهادها، موسسات، خانواده و بستگان هستند.

محمدی با اشاره به این‌که درصدی از سالمندان به دلیل مشکلات متعدد از جمله نداشتن سرپناه و سرپرست یا بیماری‌های سخت، در مراکز یا با کمک یک مراقب در منازل نگهداری می‌شوند، گفت: با توجه به رویکرد سازمان بهزیستی که خانواده‌محوری است، فرهنگ‌سازی برای نگهداری سالمندان در منازل یکی از برنامه‌های سازمان بهزیستی است.

سرپرست بهزیستی استان اظهار کرد: در استان‌های کوچک مانند چهارمحال و بختیاری که دارای بافت فرهنگی، سنتی و بومی است، سالمندان با حفظ حرمت و عزت نفس و شان سالمندی در کنار خانواده‌ها نگهداری می‌شوند، مگر سالمندانی که نیاز به خدمات پزشکی و پرستاری ویژه داشته باشند که امکان نگهداری در خانواده نباشد که این افراد به مراکز نگهداری سالمندان هدایت می‌شوند.

سرپرست بهزیستی چهارمحال و بختیاری با اشاره به این‌که هدف بهزیستی خدمات‌رسانی به سالمندان، داشتن سالمندانی سالم و با نشاط و ارتقاء ارائه خدمات با کیفیت به سالمندان و حفظ حرمت آنهاست، افزود: در استان برای نگهداری از سالمندان ۱۶ مرکز روزانه و۳ مرکز شبانه‌روزی فعال است. به گفته وی، از این تعداد ۸ مرکز در قالب خدمات‌دهی تیم سیار در منازل خدمات‌رسانی می‌کنند و پزشک، پرستار، فیزیوتراپ، روانشناس و مددکار، بنا بر نیاز سالمند یک یا دوبار در ماه به منزل سالمندان مراجعه و خدمات رایگان به آنان ارائه می‌دهند.

وی گفت: ۴۸۰ نفر معلول و سالمند از طرح مراقبان خانگی در استان بهره‌مند هستند که از این تعداد ۱۱۰ نفر سالمندند که از خدمات این طرح به صورت رایگان بهره‌مند می‌شوند. محمدی با اشاره به اهمیت نگهداری سالمندان در منزل افزود: ترخیص سالمندان از مراکز شبانه‌روزی یکی از طرح‌های موفق در سازمان بهزیستی است که در این طرح خانواده‌ها متقاعد می‌شوند سالمند را از مرکز شبانه‌روزی خارج و در خانه نگهداری کنند.


نگهداری سالمندان در منزل

محمدی اظهار کرد: در این طرح ماهانه سازمان بهزیستی هزینه‌ای را برای نگهداری سالمند به خانواده‌ها پرداخت می‌کند که تاکنون ۲۰ خانواده در استان متقاعد شده‌اند سالمندشان را از مراکز شبانه‌روزی ترخیص و در خانه نگهداری کنند. وی به تامین وسایل توانبخشی و اقلام بهداشتی به سالمندان مستمری‌بگیر بهزیستی اشاره کرد و گفت: توسعه و گسترش حمایت از مراکز روزانه نگهداری سالمندان از رویکردهای اصلی سازمان بهزیستی است که در این مراکز، سالمندان برای پرکردن مطلوب اوقات فراغت ، از خانه خارج و در مراکز حاضر می‌شوند و خدمات پزشکی، فیزیوتراپی، موسیقی‌درمانی و گروه‌درمانی دریافت می‌کنند.

سرپرست بهزیستی استان گفت: تاکنون ۸ هزار و ۶۰۰ سالمند در استان در حوزه‌های مختلف از خدمات بهزیستی بهره‌مند شده‌اند. محمدی، به ارائه آموزش به سالمندان در جامعه و تکریم سالمندان و بزرگ‌ترها تاکید کرد و گفت: حفظ عزت نفس والدین از طریق آموزش قشر نوجوان و جوان نهادینه می‌شود، که ارتباط بین خانواده و سالمندان را مستحکم‌تر می‌کند.

وی با اشاره به افزایش امید به زندگی که منجر به افزایش عمر افراد می‌شود، گفت: هم‌اکنون در ۸ مرکز شهرستان استان خانه سالمندان روزانه فعال است. سرپرست بهزیستی چهارمحال و بختیاری گفت: به منظور ارائه خدمات به قشر سالمند اجرای طرح‌های توانبخشی، پرداخت مستمری ماهانه و خدمات شبانه‌روزی و طرح مراقبان سلامت بر اساس برنامه‌ریزی در سطح سازمان بهزیستی در دست اجراست.

به گفته وی، مهم‌ترین رویکرد و برنامه سازمان بهزیستی بحث توانمندسازی است که این طرح در این سازمان در دست اجراست و اکنون ۳ پایگاه طرح توانمندساری سالمندان در استان فعال شده است. محمدی اظهار کرد: در این طرح به سالمندان آموزش سبک زندگی سالم و بهره‌مندی از وسایل توانبخشی ارائه می‌شود تا از پیر شدن بیمارگونه سالمندان جلوگیری شود.

سرپرست بهزیستی چهارمحال و بختیاری گفت: در مراکز شبانه‌روزی تنها موردی که در حیطه سالمندان است و این قشر را اذیت می‌کند، دوری از خانواده است. محمدی اظهار کرد: رویکرد بهزیستی با حضور سالمندان توانمند و بعد از عرصه بازنشستگی در اجتماع تغییر خواهد کرد و باید از این قشر که با کوله‌باری از علم و تجربه دوره جوانی و میانسالی را گذرانده‌اند، استفاده کرد.

وی اظهار کرد: نگهداری سالمندان در مراکز روزانه و یا شبانه‌روزی و به کار نگرفتن این قشر در فعالیت‌های خاص به معنای ترد شدن، منزوی شدن و کنار گذاشتن تجربیات این قشر در اجتماع نیست و در این راستا سازمان بهزیستی با راه‌اندازی طرح بنیاد فرزانگان برای توانمندی سالمندان در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کند. به گفته وی، این طرح به صورت پایلوت در شهرستان بروجن در دست اجراست و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال در شهرکرد نیز دائر شود.


وزارت بهداشت از سالمندان حمایت می‌کند

مدیرگروه سلامت و خانواده مرکز بهداشت استان چهارمحال وبختیاری گفت: سالمندان گنجینه‌هایی ارزشمند برای نسل جوان هستند که تکریم و حفظ جایگاه این قشر نیازمند توجه و فرهنگ‌سازی است. «پوران خلفیان» افزود: جایگاه سالمند در دین اسلام و احکام الهی مورد تاکید قرار گرفته است. به گفته وی، براساس تعاریف وزارت بهداشت به همه افراد بالای ۶۰ سال سالمند اطلاق می‌شود.

او ادامه داد: براساس این تعریف به افرادی بین ۶۰ تا ۷۴ سال سالمند جوان، ۷۵ تا ۸۹ سال سالمند میانسال و بالای ۹۰ سال سالمند پیر اطلاق می‌شود.  بر همین اساس کشورهایی که کمتر از ۴ درصد جمعیت آنها زیر ۶۰ سال باشد، کشوری با جمعیت جوان، کشورهایی که ۴ تا ۶ درصد جمعیت آنها بزرگسال باشد، کشور سالمند و کشوری که ۷ درصد به بالا جمعیت سالمند داشته باشد، کشور سالخورده هستند.

وی افزود: با پیر شدن جمعیت کشور، تغییرات جمعیتی و اجتماعی، نابرابری‌های سنی را تشدید و از این طریق رشد اقتصادی و انسجام اجتماعی را محدود می‌کند. خلفیان اظهار کرد: به منظور کاهش نابرابری سنی در داخلی و بین کشورها باید اقداماتی انجام شود تا تضمین‌کننده فرصت‌های برابر و کاهش نابرابری‌ها باشد.

وی گفت: توانمندسازی در همه ابعاد توسعه از جمله ارتقای مشارکت فعال در امور اجتماعی، اقتصادی و سیاسی سالمندان صرف نظر از سن، جنس،  نژاد، قومیت، دین و وضعیت اقتصادی است. مدیرگروه سلامت و خانواده مرکز بهداشت استان چهارمحال وبختیاری گفت: برنامه حمایتی دانشگاه علوم و معاونت بهداشت انجام اقدامات رایگان در دوران سالمندی براساس بسته خدمت در مراکز خدمات جامع سلامت، خانه‌های بهداشت و پایگاه‌های سلامت اجرا می‌شود.

وی اظهار کرد: در این مراقبت‌ها، غربالگری بیماری‌های شایع سالمندان نیز انجام می‌شود و در صورت تشخیص بیماری، شخص به پزشک ارجاع داده می‌شود. خلفیان افزود: آموزش برای سالمندان و مراقبان سلامت آنها به عنوان شیوه زندگی سالمندی در جهت ارتقاء سلامت سالمندان در تمام مراکز ارائه می‌شود. مدیرگروه سلامت و خانواده مرکز بهداشت استان چهارمحال وبختیاری گفت: سیاست‌های کلی جمعیتی ابلاغ شده از سوی مقام معظم رهبری، به دستگاه‌های مجری ابلاغ شده است تا بتوانیم در راستای این سیاست‌ها سالمندانی سالم داشته باشیم.