آمریکا در آستانه بحران قانون اساسی

محمدامین خرمی _ خبرنگار

مجلس نمایندگان آمریکا تحقیقات خود برای به استیضاح‌کشاندن دونالد ترامپ را آغاز و تاکنون ده‌ها احضاریه برای مقام‌های دولتی ارسال کرده، اما این روند از صبح دیروز با دریافت نامه کاخ سفید، به بن‌بست رسیده است؛ نامه‌ای که دولت آمریکا در آن اعلام کرده مانع انجام تحقیقات مجلس خواهد شد.

در این نامه که به امضای وکیل کاخ سفید رسیده و خطاب به نانسی پلوسی، رئیس‌ مجلس و همچنین روسای 3کمیته اطلاعات، روابط خارجی و قضایی نوشته شده، تحقیقات برای استیضاح ترامپ «غیرقانونی» و «بی‌اساس» خوانده شده است. کاخ سفید در این نامه 8صفحه‌ای، دمکرات‌ها ‌را که اکنون کنترل مجلس نمایندگان و هر 3کمیته درگیر استیضاح را در دست دارند، متهم کرده که با آغاز این روند، به‌دنبال تغییر نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری سال‌2016 آمریکا هستند که در آن شکست خورده‌اند.
مجلس نمایندگان در تحقیقات خود به‌دنبال آن است که مشخص کند ‌آیا دونالد ترامپ از قدرت خود به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا در تعامل با اوکراین سوءاستفاده کرده ‌یا خیر. ترامپ متهم است که با گرو‌گرفتن کمک 400میلیون دلاری آمریکا به اوکراین، رئیس‌جمهور این کشور را مجبور کرده در مورد فساد احتمالی فرزند جو بایدن، رقیب احتمالی‌اش در انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده، تحقیقات قضایی انجام دهد.

کمیته‌های مجلس نمایندگان آمریکا برای تکمیل مدارک پرونده و شنیدن سخنان افراد دخیل در آن، نیازمند همکاری دولت هستند و دولت نیز طبق قانون اساسی آمریکا موظف به همکاری شده است. این نخستین‌بار در تاریخ این کشور است که دولت مانع انجام تحقیقات کنگره می‌شود. نانسی پلوسی ساعتی پس از دریافت نامه کاخ سفید، آن‌را از اساس اشتباه خواند و دونالد ترامپ را متهم کرد که با این کار به‌دنبال «عادی‌سازی‌ تخلف» در آمریکاست. پلوسی گفت: «آقای رئیس‌جمهور، شما بالاتر از قانون نیستید.» 
نامه کاخ سفید به مجلس نمایندگان چنان فضای سیاسی آمریکا را به لرزه در‌آورده که روزنامه نیویورک‌تایمز دیروز آن را «اعلان جنگ دولت با مجلس» خواند. همزمان با ارسال این نامه، گوردن ساندلند، نماینده آمریکا در اتحادیه اروپا نیز به دستور ترامپ از حضور در مجلس نمایندگان منع شد. ترامپ دقایقی بعد از انتشار این خبر گفت که نمی‌خواسته ساندلند در یک «دادگاه نمایشی» حاضر شود. این دیپلمات آمریکایی قرار بود به‌عنوان مطلع در هر 3کمیته دخیل در ماجرای استیضاح رئیس‌جمهور حاضر شود و توضیحاتش را ارائه دهد. هفته گذشته متن چند پیامک از سوی کنگره منتشر شد که در آن، ساندلند و 2دیپلمات دیگر آمریکایی در اوکراین، در مورد ماجرای توقف پرداخت کمک مالی آمریکا به اوکراین به‌خاطر انجام تحقیقات از فرزند بایدن با یکدیگر صحبت کرده‌اند. در پیامک‌های رد و بدل شده، به وضوح دیده می‌شود که دیپلمات‌های آمریکایی برای ترغیب رئیس‌جمهور اوکراین برای انجام تحقیقات در حال هماهنگی هستند.

شورش اطلاعاتی‌ها علیه ترامپ
متن پیامک‌ها پس از آن منتشر شد که یک مأمور اطلاعاتی که هنوز هویتش فاش نشده، اعلام کرد که طبق تحقیقات او ترامپ قصد داشته برای بد‌‌نام‌کردن جو بایدن و از میدان به‌در‌کردن او، از رئیس‌جمهور اوکراین کمک بگیرد. اوایل این هفته نیز پای مأمور اطلاعاتی دومی به پرونده باز شد که مدعی بود اطلاعات مهم‌تری در مورد تماس تلفنی ترامپ با رئیس‌جمهور اوکراین در دست دارد. هویت این فرد نیز فاش نشده است.
دونالد ترامپ و جمهوریخواهان مدافع او بارها اعتبار ادعاهای مأمور اطلاعاتی اول را زیر سؤال برده‌اند. مأمور اول گفته که خود اطلاعات دست‌اولی از تماس تلفنی ترامپ با رئیس‌جمهور اوکراین ندارد اما از افراد مطلع قابل اعتماد در کاخ سفید شنیده که ترامپ در تماس تلفنی با رئیس‌جمهور اوکراین از او خواسته است در مورد فرزند جو بایدن تحقیق کند. مأمور دوم اما مدعی شده که اطلاعات دست‌اول در مورد این تماس تلفنی در اختیار دارد. با ورود مأمور دوم به پرونده، دمکرات‌ها مصمم‌تر از قبل به‌دنبال استیضاح ترامپ هستند چرا‌که معتقدند او با هدف سود سیاسی خود، از یک دولت خارجی برای دخالت در انتخابات آمریکا استفاده کرده است. برخی تحلیلگران، افشای چنین اطلاعات حساسی علیه رئیس‌جمهور آمریکا را نشانه شورش نهادهای اطلاعاتی آمریکا علیه ترامپ می‌دانند؛ نهادهایی که عملکرد خود را فراتر از دولت‌ها و احزاب سیاسی می‌دانند و معتقدند در راستای منافع ملی آمریکا فعالیت می‌کنند.

قانون اساسی آمریکا در بن‌بست
2هفته از ماجرای استیضاح ترامپ می‌گذرد و این کشور اکنون در آستانه یک بحران قانون اساسی قرار دارد. دولت روند استیضاح را برخلاف قانون اساسی می‌داند و مجلس نیز براساس همان قانون اساسی، خواستار همکاری دولت با تحقیقات در پرونده استیضاح است. دمکرات‌ها معتقدند قانون اساسی آمریکا، حق استیضاح را به کنگره داده و نمایندگان هم براساس همین حق رفتار می‌کنند.
دمکرات‌ها در این مرحله 3‌گزینه پیش‌رو دارند؛ آنها ممکن است عدم‌همکاری دولت با کنگره را نیز به پرونده استیضاح اضافه کنند و آن‌را به‌عنوان دلیلی محکم برای برکناری ترامپ درنظر بگیرند. دمکرات‌ها همچنین می‌توانند به نحوی با کاخ سفید کنار بیایند و به بخشی از خواسته‌هایش در جریان تحقیقات تن دهند تا مانع کارشکنی دولت در این روند شوند. گزینه سوم پیش‌روی نمایندگان این است که برای مهار کاخ سفید به دادگاه و شکایت از رئیس‌جمهور متوسل شوند. البته ممکن است دستگاه قضایی آمریکا نخواهد وارد این دعوای بزرگ سیاسی شود.
تنها امید ترامپ در این شرایط، پایان‌دادن به کابوس استیضاح در مجلس سنا‌ست. اعضای مجلس نمایندگان آمریکا پس از تکمیل پرونده باید آن را برای بررسی نهایی و صدور رأی به مجلس سنا ارسال کنند. مجلس نمایندگان در کنترل دمکرات‌هاست اما مجلس سنا که رأی نهایی را صادر می‌کند، در اختیار جمهوریخواهان است. استیضاح تنها در شرایطی موفق می‌شود که گروه بزرگی از جمهوریخواهان در مجلس سنا به حزب و دونالد ترامپ پشت کنند. 

با ورود مأمور اطلاعاتی دوم به پرونده، دمکرات‌ها مصمم‌تر از قبل به‌دنبال استیضاح ترامپ هستند چرا‌که معتقدند او با هدف سود سیاسی خود، از یک دولت خارجی برای دخالت در انتخابات آمریکا استفاده کرده است