افشاگر الواح هخامنشی

محمد باریکانی _ خبر‌نگار

 بازگشت 1783لوح و نقش مهر هخامنشی به ایران از مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو حالا با افشاگری تنها شاهد ایرانی بازگشت این الواح به ایران در دادگاه عالی آمریکا مواجه شده است.
عبدالمجید ارفعی، استاد زبان‌های باستانی و از خوانندگان الواح هخامنشی در مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو که در روز رونمایی از الواح هخامنشی ایران و به‌رغم دعوت وزارت میراث‌فرهنگی و موزه ملی ایران حاضر به شرکت در این مراسم نشد، حالا با گذشت چند روز از بازگشت و رونمایی این الواح در موزه ملی ایران، از مسئولان وزارت میراث‌فرهنگی کشور انتقاد کرده است که چرا الواح هخامنشی یکجا به ایران بازنگشت؟
ارفعی که سال‌ها در مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو دستیار پروفسور هلک برای خواندن الواح هخامنشی بود و نخستین جلد از کتاب‌خوانش‌‌های هلک از الواح هخامنشی را نیز در ایران منتشر کرد و انتشار جلد دوم خوانش الواح هخامنشی را نیز در دست دارد، به همشهری گفته است: دعوت مسئولان وزارت میراث‌فرهنگی و موزه ملی ایران را به‌دلیل اعتراض به رفتار آنها در ناتوانی از بازگرداندن یکجای الواح هخامنشی نپذیرفتم.
عبدالمجید ارفعی می‌گوید: اگرچه الواح بازگشته به ایران ارزش مطالعاتی دارد، اما این الواح، گل‌نبشته‌هایی نیستند که خوانده نشده باشند و بشود کار جدیدی بر آنها انجام داد؛ بلکه کتیبه‌ها و لوح‌هایی هستند که شادروان هلک آنها را خوانده و 50سال پیش نیز در کتاب خود نتایج مطالعاتش را منتشر کرده است.
ارفعی نکته جالب دیگری نیز درخصوص الواح هخامنشی بازگشته به ایران دارد. به گفته او، 1783لوح هخامنشی که اکنون به ایران بازگردانده شده‌اند، ادامه همان 300لوح هخامنشی است که حدود 12سال پیش به ایران بازگردانده شد و این الواح نیز باید همان زمان به کشور بازمی‌گشتند.
شاهد ایرانی دادگاه عالی آمریکا برای اثبات مالکیت مردم ایران بر الواح هخامنشی که به رأی مثبت آن دادگاه در آزادکردن الواح هخامنشی به نفع ایران در دعوای حقوقی 2خانواده یهودی در آمریکا که خواستار حراج آنها برای دریافت غرامت از ایران بودند، اعلام کرد: متأسفانه الواح خوانده‌نشده‌ هخامنشی به ایران بازنگشته‌اند و بسیار جای تأسف است که با درخواست مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو برای بازنگرداندن یکجای الواح هخامنشی موافقت شده است و مسئولان وزارت میراث فرهنگی پذیرفته‌اند که تنها 1783لوح هخامنشی به کشور بازگردد.
به گفته او، مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو برای بازگرداندن باقیمانده الواح هخامنشی بهانه آورده است.
او گفت: ماندن الواح هخامنشی در مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو به اسم مستندنگاری موجب می‌شود مقدار زیادی پول از سازمان‌های فرهنگی در آمریکا به مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو سرازیر شود و همچنین موجب شهرت برای مستندنگاران باقیمانده الواح در این مؤسسه است.
عبدالمجید ارفعی با اعلام اینکه مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو از او برای انتشار جلد اول خوانش‌های پروفسور هلک از الواح هخامنشی عصبانی است، گفت: مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو 40سال هیچ کاری برای الواح هخامنشی نکرد و آنها حتی در پاسخ به نامه سیدمحمد بهشتی، رئیس وقت پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور برای ارسال مستندات مربوط به الواح هخامنشی به ایران پاسخ منفی دادند و گفتند مستنداتشان را در سایت‌های مختلف منتشر کرده‌اند که ایران می‌تواند از آنها استفاده کند. به گفته این متخصص زبان‌های باستانی، نتایج مطالعات تنها روی 350گل‌نبشته در سایت مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو قرار داده شده است و این مستندات نیز نتیجه مطالعات بر الواحی است که برای نوشتن یک رساله در اختیار یک فرد خاص بود. آنها حالا همان نتایج را روی سایت خود قرار داده‌اند و کار جدید‌ی صورت نگرفته است.
او با اشاره به اظهارات متیو استولپر، کارشناس الواح هخامنشی در مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو که در روز رونمایی از الواح هخامنشی در موزه ملی ایران از خوانش 6500لوح هخامنشی دیگر خبر داده بود، گفت: آنها مدعی هستند که 6500لوح هخامنشی را خوانده‌اند. این سخن به‌معنای آن است که حدود 1700لوح و گل‌نبشته دیگر علاوه بر آنهایی که توسط پروفسور هلک خوانده شده بود، مستند شده است. درحالی‌که بنده هیچ کجا ندیده‌ام که اشاره‌ای به این خوانش‌های جدید شده باشد.
ارفعی ادامه داد: بارها گفته بودم که مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو حاضر نیست تمام الواح هخامنشی را به ایران بازگرداند یا حتی علاقه‌ای به بازگرداندن آنها داشته باشد، چون این الواح برای مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو پول و شهرت به همراه دارد، ولی متأسفانه هیچ‌کس این سخن را نشنید.
او با انتقاد از مسئولان وزارت میراث فرهنگی و افرادی که در بازگرداندن 1783لوح هخامنشی به کشور دخیل بودند، گفت: آنها می‌توانستند پایشان را در یک کفش کنند که حالا که دادگاه عالی آمریکا حکم به استرداد الواح هخامنشی داده است، مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو باید تمامی الواح هخامنشی را یکجا به ایران بازگرداند و در غیراین‌صورت امکان شکایت از این مؤسسه را داشتند، متأسفانه این کار را انجام ندادند و در مقابل درخواست آنها کوتاه آمدند.
ارفعی تأکید کرد: به محض اینکه یکسال‌ونیم پیش گفتند 1783لوح را برمی‌گردانند، به آنها گفتم که این تعداد جزو مجموعه هلک است که نتایج مطالعات آن چاپ هم شده ‌و واقعا هم همانطور شد.
استاد زبان‌های باستانی که سال‌ها در مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو به خواندن الواح هخامنشی مشغول بود، همچنین یادآور شد: الواح مسترد‌شده به ایران نه براساس شماره الواحی که روز اول از ایران به آمریکا انتقال یافت، که براساس سلیقه مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو به ایران ارسال شده است و حالا معلوم نیست الان کدام کتیبه‌ها را آورده‌اند و کدام‌ها را نیاورده‌اند.
او همچنین با انتقاد به اظهارات وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی که اعلام کرده است 17هزار لوح هخامنشی هنوز در مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو نگهداری می‌شوند، گفت: آقای مونسان گفته‌اند حدود 17هزار لوح دیگر مانده است که با توجه به‌وجود برخی الواح شماره نشده در مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو و این موضوع که آنها نه براساس شماره‌های روز اول که براساس سلیقه خودشان الواح را به ایران می‌فرستند، اگر فردا به جای 17هزار لوح، 16هزار لوح و گل‌نبشته را به ایران بازگردانند و بگویند تمام شد و یکهزار لوح دیگر را برای خودشان نگاه دارند، با چه مدرکی می‌خواهید این موضوع را اثبات کنید؟ چون اگر این الواح براساس شماره تحویل ایران می‌شد مشخص بود کدام لوح بازگشته و کدام لوح هنوز در مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو است؟ بنده فقط می‌توانم بگویم که واقعا متأسفم!
عکس: همشهری/ مریم سعیدپور