سیر تا پیاز کشاورزی کردستان
کردستان رتبه دوم تولید گندم آبی، رتبه اول گندم دیم، رتبه چهارم تولید نخود و رتبه ششم تولید سیب‌زمینی را در کشور دارد
محمد توفیق مشیرپناهی| سنندج- خبرنگار:
چندین سال به دلیل جنگ و ناامنی‌های منطقه‌ای هیچ سرمایه‌گذاری چه داخل استان و چه خارج استان حاضر به سرمایه‌گذاری در بخش صنعت کردستان و حتی کرمانشاه نبود. این در حالی بود که همان زمان استان‌های امن کشور از تسهیلات کم‌بهره 3 درصدی و دلار دولتی استفاده می‌کردند و بخش صنعت خود را رونق می‌بخشیدند.
با همه اینها و در نبود صنعت، کشاورزی کردستان با احساس نیاز و ضرورت گستردهتر شد و مسیر رشد و توسعه را طی کرد. از طرفی در چند سال اخیر به خاطر امنیتی که در استان ایجاد شده و حمایت از سرمایه‌گذاران، طرح‌های صنعتی با رشد خوبی در حال توسعه و به بهره‌برداری رسیدن است، به‌ویژه در سال گذشته که به دلیل تزریق وام کم‌بهره اجرای این طرح‌ها فزونی یافت و چنانچه این حمایت تسهیلاتی ادامه یابد، در آینده نزدیک تمام محصولات تولیدی بخش کشاورزی بهصورت فراوری شده یا با بستهبندیهای مناسب به بازارهای داخلی و خارج کشور صادر خواهد شد. برای بررسی بیشتر موضوع گفت‌وگوی همشهری را با «خالد جعفری» رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان در ادامه میخوانید.
کشاورزی کردستان چه ظرفیت‌ها و مزایایی دارد؟
بخش زراعت سالانه حدود 95هزار و 255 هکتار اراضی آبی و حدود 623هزار و 303 هکتار اراضی دیم، جمعاً سالانه 718هزار و 558 هکتار سطح زیر کشت دارد و از این اراضی (طبق آمار کارشناسی) حدود 2میلیون و 130 هزار و 869 تن محصول تولید می‌شود. بیش از 51 درصد تولید در اراضی دیم حاصل می‌شود. این میزان با توجه به استفاده از آب سبز در تولید اهمیت ویژه‌ای دارد. در بخش زراعت بیشتر از 420 هزار هکتار اراضی آیش دیم وجود دارد که بیش از 350 هزار هکتار آن قابلیت تبدیل به اراضی آبی را دارند. این در حالی است که آبهای سطحی و جاری فراوانی در استان و بر سرشاخه‌های 5 حوضه مهم آبخیز کشور شامل قزل‌اوزن، زرینهرود، سیروان، زاب و کرخه با بیش از 3هزار کیلومتر رودخانه اصلی و فرعی در مسیر این حوضه‌ها وجود دارد. همچنین 12 دشت مساعد و مناسب به مساحت تقریبی 218هزار و 600 هکتار در استان وجود دارد که عمده‌ترین آنها در شهرستان‌های قروه، بیجار، کامیاران و مریوان واقع شده است و مستعدترین اراضی کشاورزی استان را تشکیل می‌دهند.
با توجه به این ظرفیت‌ها، کشاورزی استان چه وضعیتی دارد؟
بخش زراعت استان با مجموع تولید 2میلیون و 130هزار و 869 تن محصول و گندم با تولید یک میلیون و 170هزار و 553 تن، حبوبات با تولید 45هزار و 470 تن نقش بسزایی در اقتصاد کشاورزان و بهره‌برداران منطقه دارد.
مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های کشاورزی استان کدام است؟
تناسب نداشتن سطح زیر کشت محصولات زراعی با میزان بارندگی‌های استان؛ در نقاط غرب استان بارندگی به میزان 700 میلی‌متر با سطح اراضی کم و در نقاط شرق استان میانگین بارندگی کمتر از 370 میلی‌متر است با سطح اراضی بالا. سرمایه‌گذاری نکردن در مهار آبهای سطحی و تبدیل اراضی آیش استان به اراضی آبی؛ بیش از 350 هزار هکتار از اراضی آیش دیم استان قابلیت تبدیل به اراضی آبی را دارند.
همچنین توزیع و پراکنش نامناسب بارندگی در فصول رشد گیاهان زراعی؛ در زمانی که گیاهان زراعی به بارندگی و آب نیاز دارند، کمترین میزان بارندگی را داریم. وجود تنش‌های محیطی نیز مانند سرما، یخبندان، تگرگ، سیل و باران‌های سیل‌آسا، گرمای آخر فصل، محصولات زراعی استان را تهدید می‌کند.
کردستان در چند محصول کشاورزی از قطب‌های کشور است.ارزیابی‌تان از درآمدهای پایدار در کشاورزی چیست؟
کردستان در زراعت گندم با تولید یک میلیون و 170هزار و 553 تن رتبه دوم تولید گندم آبی و رتبه اول گندم دیم کشور؛ با تولید 44هزار و 156 تن نخود، رتبه چهارم کشور؛ با تولید 280 هزار تن سیب‌زمینی رتبه 6 کشور و با تولید 371هزار و 36 تن انواع سبزی رتبه 18 کشور را دارد. همچنین برخی از محصولات مانند توت‌فرنگی را با نام کردستان در سراسر ایران می‌شناسند و می‌توان با اندیشیدن تمهیداتی از جمله ورود ارقام مقاوم‌تر در برابر بیماری‌ها، توسعه تونل پلاستیکی به منظور پیش‌رس کردن و بهره‌بردن از مزایای محصول نوبرانه، بازار خوب صادرات این محصول، درآمد بهره‌برداران توت‌فرنگی را ارتقا داد.
از سوی دیگر، با وجود سطح قابل توجه گردو در استان، یعنی حدود 7هزار هکتار، با تولید محصول یکدست، باکیفیت و قابل صادر کردن می‌توان در مسیر ارتقای درآمد و معیشت باغداران موثر واقع شد. همچنین با توجه به اقلیم استان در کشت گیاهان دارویی و فراوری آنها، برای این محصولات نیز شرایط مساعدی داریم.
مهم‌ترین چالش استان در بخش باغبانی چیست؟
کوچکی قطعات، شیبدار بودن اراضی، همخوان نبودن مکانیزاسیون با اراضی استان، پایین‌دست قرار گرفتن منابع آبی نسبت به اراضی و هزینه بالای انتقال، بنیه ضعیف بهره‌برداران منطقه و معیشتی بودن بسیاری از قطعات از چالش‌های بخش باغبانی کردستان است.در غرب استان نیز با توجه به وجود پوشش جنگلی، مناطق حفاظت شده، شیبدار بودن اراضی، فاصله زیاد تا بازار مصرف، کوچکی قطعات و توسعه در قالب مجتمع، مساعدت به‌ویژه در بازبینی مناطق حفاظت شده و پرداخت تسهیلات بلندمدت با بهره کم بانکی می‌توان در توسعه بخش باغبانی موثر واقع شد.
چرا در استان با وجود ظرفیتهای محصولات کشاورزی، صنایع تبدیلی راهاندازی نشده است؟
در موضوع صنایع تبدیلی، با توجه به این‌که محصولات درجه 3 در پروسه تبدیل وارد می‌شوند و ادعای ما بر تولید محصول باکیفیت است، این موضوع تا به حال کمرنگ بوده که با توسعه سطح باغ‌ها و در نتیجه افزایش محصولات تولیدی، این بخش نیز تامین خواهد شد.
