خانه در شیراز ارزان شد؛ اجاره بها گران ماند

مسکن در تمام جوامع بیش از 40 درصد کل درآمد خانوار را به خود اختصاص می‌دهد، اما در یک سال اخیر، دلایل متعددی موجب افزایش قیمت ملک تا 2 برابر و بیشتر و اجاره‌بها در سطحی دور از تصور در اکثر نقاط ایران شده است؛ اتفاقی که بخش اعظم درآمد خانوارها در‌ایران و خصوصا شهرهایی نظیر شیراز را می‌بلعد. 

به گزارش ایسنا، سیاست‌های حاکم بر بخش مسکن طی یک سال اخیر نه‌تنها کارآمد نبوده، بلکه موجب افزایش شدید قیمت‌ها در این بخش شده است، به‌طوری که از ابتدای فصل زمستان سال گذشته تا اواسط مردادماه امسال، شاهد تعیین قیمت‌های مافوق تصور برای هر متر‌ مربع از واحدهای مسکونی بودیم؛ قیمت‌هایی که بیشتر مالکان تعیین‌کننده آن بودند، نه اوضاع اقتصادی حاکم بر جامعه و اظهار نظرهای مختلف مسئولان دولتی.


افزایش 2برابری قیمت خانه

قیمت هر متر‌ مربع واحدهای مسکونی آپارتمانی در شیراز به عنوان یکی از شهرهای پرهزینه ایران در 3 ماه اول امسال به بیش از 2 برابر قیمت‌های واقعی آن ‌که طی چند سال ثابت مانده بود، رسید. افزایش قیمت در حاشیه و نقاط پایین شهر حتی از نقاط مرفه‌نشین و بالای شهر رشد بیشتری داشت، به طوری که در محدوده شرق، از شمال شرق تا جنوب شرق شیراز، قیمت هر متر‌ مربع واحدهای آپارتمانی بعضا به 3 برابر هم رسید.

تاثیر افزایش قیمت پایه خرید و فروش واحدهای مسکونی با آن‌که معاملات با رکود شدید مواجه شده بود بر نرخ اجاره‌بها و ودیعه مسکن ماندگار بود و اعداد با رسیدن فصل تابستان و اوج جابه‌جایی‌ها و تجدید قراردادها به نقطه اوج رسید تا لبخند را از چهره خوش‌نشین‌ها در شیراز بزداید؛ شهری که از قدیم یک ویژگی‌اش نزد شهروندان اصیل آن مشهود بود و آن این‌که داشتن محل کسب و کار و سرمایه‌گذاری برای آن بهتر از راکد نگه داشتن دارایی سرمایه‌ای در زندان ملک مسکونی است.

اگرچه در 2 دهه اخیر، به واسطه افزایش شمار غیرشیرازی‌ها در این کلان‌شهر و تمایل شدید شهروندان ایرانی اهل جنوب کشور به خرید ملک در شهر راز این باور اهالی اصیل شیراز را هم دستخوش تغییر کرده، هنوز هم هستند شیرازی‌هایی که اجاره‌نشینی را خوش‌نشینی می‌دانند و تاکید دارند که دارایی سرمایه‌ای باید در اشتغال به کار گرفته شود و زمان خرید ملک و خانه‌دار شدن میان‌سالی است.


درد دل مستاجران

«سعید صادقی» یکی از شهروندان شیرازی است که به‌شدت از وضعیت اجاره‌بها گلایه دارد و می‌گوید از ابتدای تابستان تاکنون، نتوانسته یک واحد مسکونی مناسب برای جابه‌جایی پیدا کند.

این شهروند که 3 فرزند خردسال دارد، با بیان این حقیقت که به فکر خارج شدن از شیراز و اجاره کردن خانه در یکی از نقاط شهری یا حتی روستایی نزدیک آن را دارد، می‌افزاید: مالک خانه‌ای که اکنون در آن ساکن هستم حکم تخلیه گرفته و اگر تا چند روز آینده نتوانم محل مناسب پیدا کنم، اثاثیه‌ام را به خیابان می‌ریزد.
او می‌گوید: با این وضعیت باید 60-70 درصد درآمدم را برای اجاره خانه هزینه کنم و مانده‌ام هزینه‌های دیگر چطور باید تامین شود.

«صبوری» زن میان‌سال شیرازی نیز که به همراه دخترش بنگاه به بنگاه پی خانه می‌گردد، می‌گوید: سال گذشته، اگر تعلل نکرده بودیم، با پولی که امروز باید برای ودیعه و اجاره یک‌ساله خانه بدهیم یک خانه کوچک خریده بودیم، اما چه کنیم که تمام سرمایه ما صرف کسب و کار شده و اگر آن را بابت خانه بدهیم، نه شغل داریم و نه درآمد. 

دختر جوان او هم با تکان دادن سرش به نشانه تاسف می‌گوید: شرایط خیلی سخت شده و مردم مشکلات زیادی را تحمل می‌کنند. کاش نظارتی روی خانه و اجاره‌بها وجود داشت. نزدیک یک ماه است که با مادرم دنبال خانه هستیم و با توجه به اتمام قراردادمان و این‌که صاحب‌خانه تقاضای افزایش حدود 60 درصدی ودیعه و اجاره را دارد، روزهای سختی در پیش خواهیم داشت.

مرد جوانی که حالا سال دوم ازدواجش را پشت سر می‌گذارد و تعداد اعضای خانواده‌اش 3نفره شده خرسند از این‌که جایی برای اسکان یک سال آتی پیدا کرده است می‌گوید: خوشبختانه آدم خوبی به پست ما خورد و یک آپارتمان کوچک یک‌خوابه با قیمت نسبتا مناسب گیر آوردیم.

او که معلم است، ادامه می‌دهد: شرایط برای خانواده‌هایی مانند من که یک نفر آنها شاغل است و حقوق ثابت ماهیانه دارد، خیلی سخت شد و قابل توصیف نیست. البته این وضعیت تنها برای یک خانواده و یک گروه نیست و تقریبا تمام جامعه درگیر چنین مشکلاتی هستند، اما مشکلات برای بعضی از افراد یا گروه‌ها کمتر است.

 این معلم جوان با بیان این‌که مسئولان به دلیل این‌که مواجهه مستقیم با مشکلات ندارند آن را درک نمی‌کنند گفت: اگر مسئولان هم اجاره‌نشین بودند و هر سال مجبور به جابه‌جایی، یا این‌که آنها هم حداقل حقوق را دریافت می‌کردند، شاید راهکارها اثرگذارتر بود. 


کاهش قیمت‌ها

رئیس اتحادیه املاک شیراز با اشاره به روند کاهشی قیمت و آمار فروش مسکن در این کلان‌شهر می‌گوید: طی ماه‌های اخیر، شاهد کاهش حدود 25 درصدی قیمت املاک در شیراز بوده‌ایم.

«محمدقاسم تابنده‌ماه» با اشاره به رکود فروش مسکن طی 6 ماه نخست امسال، دلیل این کاهش را بازپرداخت وام‌هایی عنوان می‌کند که تعداد زیادی از سازندگان از بانک دریافت کرده بودند و می‌افزاید: با توجه به این‌که بخشی از سازندگان مسکن بخش یا حتی تمام هزینه احداث واحدهای مسکونی را از محل تسهیلات بانکی تامین کرده بودند، حال که زمان بازپرداخت این تسهیلات رسیده است، تلاش می‌کنند حداقل بخشی از واحدهای احداث‌شده را بفروشند. بنابراین قیمت پیشنهادی را کم می‌کنند تا مشتری به خرید متمایل شود.

او در عین حال می‌گوید: سازندگانی که بدون استفاده از تسهیلات بانکی اقدام به ساخت‌و‌ساز کرده‌اند عمدتا حاضر به کاهش قیمت نیستند و ترجیح می‌دهند با صبوری شرایط رکود را طی کنند و قیمت‌ها را در همان سطح نگه دارند. تابنده‌ماه سررسید تسهیلات بانکی را تنها یکی از دلایل بروز روند کاهشی قیمت مسکن در شیراز عنوان می‌کند و می‌افزاید: رکود در معاملات مسکن هم دلیلی بر بروز روند کاهشی قیمت و تداوم آن بوده، اما این موضوع تاثیری اندک اما مداوم بر این روند دارد.

رئیس اتحادیه املاک شیراز معتقد است که اگر شیب کاهشی ایجادشده در قیمت واحدهای مسکونی این کلان‌شهر استمرار داشته باشد، سال آینده سرعت کاهش قیمت بیشتر و شیب آن تندتر خواهد شد.

 او معاملات مسکن در بخش رهن و اجاره و اعداد و ارقام این بخش را غیرمنطقی می‌داند و با این تاکید که مالکان تعیین‌کننده اصلی هستند می‌گوید: اگرچه در هر نقطه از شهر شیراز قیمت املاک متفاوت است و مالک متناسب با این تفاوت نرخ تعیین می‌کند، بسیاری از این نرخ‌ها منطقی نیستند.

رئیس اتحادیه املاک شیراز در عین حال یادآوری می‌کند که مالکان باانصاف زیادی در این شهر هستند که با همان قیمت قبلی یا با کمی افزایش ملک خود را برای مستاجر قبلی تمدید کرده‌اند.


یک پیشنهاد

تابنده‌ماه پیشنهاد می‌دهد که دولت در یکی از استان‌های کشور طرحی کنترلی در این مورد اجرا کند و در صورت کارآمدی آن را به سایر استان‌های کشور تسری دهد.
او خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر، نرخ رهن و اجاره نه‌تنها در شیراز، که در همه جای کشور به حال خود رها شده و کسی هم نیست که اعلام کند چرا این وضعیت ایجاد شده و مالک به دلخواه خودش قیمت تعیین می‌کند.

 رئیس اتحادیه املاک شیراز همچنین می‌گوید: برخی از مشاوران املاک شیراز و صدرا در حرکتی خودجوش با نصب بنر بر سردر واحد مشاوره خود اعلام کرده‌اند که مالکانی که با قیمت قبلی ملک خود را رهن و اجاره داده‌اند از پرداخت حق کمیسیون معاف هستند.

به نظر می‌رسد اجرا شدن طرح قراردادهای 2 یا 3ساله برای مستأجران‌ و شناسایی واحدهای‌ خالی از سکنه می‌تواند تنها بخش کوچکی از مشکلات موجود در این بازار را برطرف کند و دولت در این بین بتواند هر چه سریع‌تر با راه‌اندازی سامانه املاک کنترل این بازار را به دست بگیرد.


مشاوران املاک چه می‌گویند؟


بنگاه‌داران و مشاوران املاک اعتقاد دارند که با وجود روند کاهشی محسوس قیمت‌های پیشنهادی برای خرید واحدهای مسکونی در بخش اجاره‌بها و ودیعه، شاهد تغییر چندانی نبوده‌ایم و تعیین اعداد از قاعده مشخصی تبعیت نمی‌کند.

فعالان بخش املاک در شیراز عمدتا تاکید دارند که وضعیت بازار مسکن به‌خصوص در بخش رهن و اجاره ثبات معقولی ندارد و با آن‌که به فصل پاییز و تعدیل تقاضا در این بخش رسیده‌ایم قیمت‌ها سیر نزولی ندارد. آنها معتقدند که در این بخش از ابتدا دولت ورود مستقیم نداشته و اکنون هم بعید است که بتواند به شکل مستقیم بر آن تاثیرگذار باشد، مگر آن‌که با اتخاذ سیاست‌ها و اعمال راهکارهایی به شکل غیرمستقیم این بازار آشفته را ساماندهی کند. در بخش خرید و فروش مسکن و به گفته تمام بنگاه‌داران املاک، شیراز در حال سپری کردن ششمین ماه رکود است و این امر اندکی بر قیمت‌ها تاثیرگذار بوده.